Мәтіндерді мұқият оқып, төмендегі тапсырмаларды орындаңыз. А мәтіні
Отан өз батырларымен бай. Отанның қорғаушыларынсыз, мемлекет жоқ. Батылдық, Отан сүйгіштік, достық - нағыз батырдың қасиеттері. Батырлар болып дүниеге келмейді, батыр болып қалыптасады. Кішкентай балаға балалық шақтан отаншылдыққа, құрметке тәрбиелеу керек. Атамекен үшін ата-аналарға нағыз жігітті тәрбиелеу керек! Халықта дана мақал-мәтелдер бар: "Ер жігіт ел үшін туады, ел үшін өледі", "Ер барда - ел қор болмас" және тағы басқалар. Менің пікірімше, ең басты, ең негізгі батырдың қасиеті - бұл отаншылдық. Отаншылдық - бұл туған жерге, өз халқына, ұлтқа деген сүйіспеншілік.
Мен бір билеуші туралы аңызды естідім. Бұл аңызда, кейіпкерге ауыр таңдауын жасау керек еді. Оның Отанына жау басып алады. Дұшпан қатігез болды және оның әкесін тұтқынға алады. Дұшпан талапты ұсынды: немесе ол жауға билікті береді, немесе ол әкесінен айырылады. Кейіпкер ұзақ ойлады... Егер ол билікті берсе, жау оның халқын құлдарға айналдыратынын, ол білді. Ол өз халқын сақтап қалуды шешті. Иә, бұл - аңыз. Бірақ ол бізді біртұтас халық болуды үйретеді, және ештеңе, ешкімді жасқанып қажеті жоқ.
Біздің уақытымыздың батырлары - дәрігерлер, мұғалімдер, құтқарушылар. Дәрігерлер және құтқарушылар күнбе-күн көп өмірлерді сақтап қалады. Мұғалімдер балаларды оқытады, тәрбиелейді. Міне, біздің батырларымыз! Біздің әжелеріміз, аталарымыз - қаһармандар! Біз оларға ашық аспан мен зор денсаулық тілейміз. Олар соғысты, еңбектенді! Біздің ұрпақ осы адамдарға ұқсауы керек... Және, әрине, әр адамның ең басты, ең сүйікті батыры - бұл анасы. Ол өмірді сыйлады. Ең бастысы - өзі үшін өмір сүру емес, Туған Жер үшін өмір сүру.
Ә мәтіні
Ұлы Отан соғысы — Кеңес Одағының фашистік Германияға және оның еуропалық одақтастарына қарсы жүргізген соғысы.
Ұлы Отан соғысында Жеңіске жеткенімізге биыл 76 жыл толып отыр. Осы жеңіске жету жолында қазақстандықтардың ерлігі Отан тарихындағы жарқын беттерге айналды. Ұлы жеңістің тарихтан алатын орны ерекше. Бүкіл кеңес халқының 20-25 млн-нан астам жауынгері құрбан болды.
Солардың ішінде Әлия Молдағұлова мен Мәншүк Мәметова да бар. 1941жылы Әлия 15 жаста болған. 1942 жылы өз еркімен снайпер мектебіне оқуға түсіп, оны жақсы бітіріп шыққан. 1943 жылы соғысқа аттанған. 1944 жылы 19 жасында соғыста ерлікпен мерт болған.
Ұлы Отан соғысы басталған кезде Мәншүк Алматы медициналық институтында оқып жүрді. 1942 ж. тамызда ол өз еркімен Қызыл Армия қатарына алынып, 21-нші атқыштар дивизиясының құрамында ұрысқа қатысты. Аға сержант, пулеметші Мәншүк ұрыстарда өзінің мергендігімен және тобында батылдығымен көзге түсті. Невель қаласы үшін болған кескілескен шешуші ұрыста Мәншүк ақтық демі біткенше пулеметтен оқ боратып, қаһармандықпен қаза тапты.
1. Екі мәтінге ортақ тақырыпты көрсетіңіз.
Соғыс
Ерлік
Еңбек
Мамандық
[1]
2. А мәтініне қатысты екі ақпаратты белгілеңіз.
Ер жігіт ел үшін туады, ел үшін өледі.
Ұлы жеңістің тарихтан алатын орны ерекше.
Осы жеңіске жету жолында қазақстандықтардың ерлігі.
Отаншылдық - бұл туған жерге, өз халқына, ұлтқа деген сүйіспеншілік.
[2]
3.
Берілген төсбелгі нені білдіреді?
Қызыл жұлдыз
Қызыл ту ордені
Халық қаһарманы
Кеңес Одағының батыры
[1]
4. Cұраққа жауап беріңіз:
Мәтіндердің мақсатты аудиториясы кімдер деп ойлайсың?
Қандай халықтың болмасынсалт-дәстүрлері сол халықтың мінез – құлқын, қасиеттерін таныта алады. Мысалы: қазақтарға тән бауырмалдық, ақжарқындық, қонақжайлық. Әрине, бұл ерекшеліктер басқа халықтарда да кездеседі. Бірақ бұл қасиеттер әр халықта әр қырынан көрініс береді, сонымен қатар әр ұлт өкілдерініңсалт-дәстүріндегі мән-мағынасы мен тәлім-тәрбиесі бір-біріне ұқсап, бірін-бірі толықтырады. Қазақтың бірнеше салттарын атап өтсек.1.Шілдехана(салт).жаңа туған нәрестенің құрметіне жасалатынойын-сауық, той.2.Кіндік кесер(салт).Нәресте туған сәтте оның кіндігін әйелдер(кіндік шешесі) дайын тұрады.Кіндік кесу-мәртебелі, абыройлы іс.3.Бесікке салу(салт).Жаңа туған баланы бесікке салу. Бесікқасиетті,киелі, құтты мүлік, сәбидің алтын ұясы болып есептеледі.4. Қырқынан шығару(салт).Баланың туғанына қырық күн толған соң оны ыдысқа қырық қасық су құйып шомылдырады.ол сәбидің жан-жүйесінің қалыптасып дені сау болып өсуіне деген ақ тілектен шыққан.5.Тұсау кесер(салт).Сәби қаз тұрғаннанкейін тез жүріп кетсін деген тілекпен жасалатын ғұрып.
Бесік той - баланы алгаш рет бесікке салган кезде жасалатын той
Тұсау кесер - бала алғаш рет жүре бастағанда, жасалатын дәстур Оның екі аяғың байлайды және оны жылдам қимылдайтын әйелге қидырады Бұл бала тез журіп кетсін деген ырым
Тілашар - бала мектепке барганда жасалатын той
Сүндет той - бала 5-6 жасқа келгенде, оны сүндетке отырғызады Бұл - денсаулықтың, тазалыктың белгісі
Жар-жар кыз баланы турмыска бергенде немесе жана келін түскенде, оның көңілің көтеру ушін бұл әнді айтады