Тақия – кестелеп, сырып тігілген дөңгелек жеңіл бас киім.
Пәс- шашақты биік тақия.
Топы – жан-жағы тік, төбесі жайпақ тақия.
Тебетей- тамық, бөрік ішінен киетін дөңгелек жұқа тақия.
Телпек – төбеге ғана киетін тақия тәрізді бас киім.
Күләпәрә - мауыттан, шұғадан, шидемнен тігілген, басты шаңнан қорғау үшін жазда не жаңбыр мен қардан сақтану үшін, қыста тамықтың сыртынан киетін жеңіл бас киімнің бір түрі.
Бөрік – елтіріден, аң терісінен істелген жиегіне жұрын жүргізген, матамен тысталған, құлақсыз дөңгелек бас киім. Жаздық, қыстық түрлері бар. Жаздығы жеңіл, қыстығы қалың астарлы. Тігілген материалдарымен тігілу үлгілеріне қарай бөріктің атауы көп. Мысалы: жекей бөрік, қама бөрік, құндық бөрік, үкілі бөрік, тік бөрік, шоқты бөрік, нар өркеш бөрік, қазақы бөрік, ноғай бөрік, шеркеш бөрік.
Жапатай – бас киімнің бір түрі.
Құлақшын – аң терісінен, елтіріден тігілген, құлақты жауып тұрар бөлігі бар жылы бас киім.
Малақай – құлақшынның бір түрі.
Қалпақ – ақ қозының кузем жүнінен түбіт араластырылып басқан, жұқа киізден тігілген жаздық бас киім. Ақ қалпақ, айыр қалпақ түрлері бар.
Тымақ – аң терісінен жасалған, суықта киетін, мойынды, құлақты жауып тұратын бөлігі бар жылы, қалың бас киім. Тымықтың түрлері: барыс тымақ, қарсақ тымақ, қайырма тымақ, далбай тымақ т.с.с.
Делегей – қыста қардан, жауын-шашыннан қорғану үшін құлақшынның, тымақтың сыртынан киетін жамылғыш бас киім.
Жалғабай (далғабай ) – екі жаны мен артқы етегі тұтас, иық пен желкені жауып тұратын тымақ тәріздендіріп қалың матадан, жұқа ақ киізден тігілген бас киім.
Шалма – ендей кездемеден жасалған, басқа орайтын бас киім.
Дастар – қымбат матадан орап жасалған арнайы бас киім.
Сәлде – мұсылман дінбасыларының басқа орайтын салмасы. Үш кез ақ матадан қабаттай орап жасайды, бір ұшын намаз оқыған кезде желке тұсты жауып тұру мақсатында бос қалдырады.
Мұрақ – қайырмасының арт жағы иіліп, қошқар мүйізделген, салтанатта, тойда киетін хан мен уәзірдің сәнді бас киімі.
Тәж – хан мен патшалардың алтындатқан лауазымды бас киімі.
Әйелдің бас киімдері
Орамал - әртүрлі матадан, әр алуан үлгіде жасалған басқа тартар.
Біртартар – үшкіл, кішігірім бас орамал.
Түрме – түре тартатын жеңіл орамал.
Шаршы – кішкене шаршы бас орамал.
Байлама – басқа салатын шағын орамал.
Шылауыш – кимешек үстінен байланатын үлкен ақ шаршы.
Кимешек – ақ матадан тігілген, омырау мен арқаны жауып тұратын, беті ойылып жасалған әртүрлі үлгідегі бас киім.
Жаулық – ақ матадан, ақ жібектен тігілген бас киім. Үлгісі көп.
Бергек – жаңа түскен келіншектің әшекейлі бас киімі, той өткен соң киетін сәукеленің жеңіл түрі.
Сораба – тақия тәріздес, артында шалпыншағы бар, төңірегі шашақты қыздар киетін бас киім.
Делегей – ертеде қыздардың қыста киетін бас киімі.
Жырға – асыл тас, моншақ тізіп тіккен, көп салпыншақты сәнді бас киім.
Тақия – қызыл, жасыл, көгілдір түсті шұға, мауыт, мақпалдан ұлттық өрнек салып тіккен қыздардың үкілі жаздық бас киімі. Айшықты, зерлі түрлері болады.
Қасаба – үшкір төбесіне бір шоқы үкі қадап, маңдай тұсын алтын, күміс, асыл тастармен безендірген, оң жақ самайлығына моншақты 5-6 қатар төгілдіре қадап, ұзын салпыншақты етіп тіккен қыздар тақиясының бір түрі.
Зере – ұзын, іші қуыс, сәукелемен бірге киетін бас киім.
Сәукеле – қыздардың ұзатыларда, келін болып түсерде киетін көп әшекейлі, қымбат бағалы, сәнді бас киімі. Жұқа ақ киізден сырылып тігіліп, сыртық қызыл шұғамен тысталады. Қымбат бағалы аң терісімен әдіптеліп, алтын, күміс, моншақ әшекейлер тағылады. Жоғары жағы жіңішкеріп, төбесіне үкі қадалады. Тірсекке түсетін асыл тасты, оқалы бау тігіліп, бетті көлегейлейтін желекті болады.
Желек – келіншектердің сәукеледен кейін басына жамылатын орамыл.
Күлә - ханшалардың қалпақ сияқты бас киімі.
Күндік – кимешектің үстінен сәлде сияқты, бірақ жалпақ етіп орайтын ақ мата немесе егде әйелдердің ақ жаулығы.
Салы – жібектен, бағалы жіптен шашақсыз тоқылған бөкебай.
Бөрік – қымбат бағалы матамен тысталған, әртүрлі бағалы аң терісімен термеленген, әр үлгіде тігілген қыздардың жаздық және қыстық бас киімі.
Қалы – қымбат бағалы түкті шәлі.
Шарқат - әйелдердің басқа тартатын үлкен жібек орамалы.
Сарапшаң – жұмсақ тоғын, жібекпен жылқының қылынан, шуданың қылшығынан тоқылған, қыздар мен келіншектердің бетін шаң-тозаңнан қорғайтын бет перде, шаң тимес деп те аталады.
Ақбүркеншек – алғаш түскен келінге сәукеле сыртынан жабатын жамылғыш.
Қарқара – төбесі биік шошақтау келген, қауырсын қадаған жас әйелдің, қыздардың сәнді бас киімі.
1.Балалық шағында отбасымен біз кеттік, тауға. Бұл қыста.Әкем өзімен шана, мені сырғанату. Мен өте жақсы көретін шана.Біз саяхат жасаған таулар,ормандар, мен көрген көп қар гор. Әкем ұсынды сырғанаған қандай тамаша олардан шанамен. Олар өте жоғары. Біз көтерілді бойынша қайғы-5 минут. Біз алғын ең жоғарғы, әке егіп, мені шана. Маған өте қорқынышты, бірақ әкем әрқашан менімен бірге.Ол подсел жанында " картонке және біз скатились. Мен деп, бірақ содан кейін жоғалтып қорқыныш болды күлуге, мен просилась. Көңілді болды. Анам жақсы көрмейтін сияқты оқиғалы фильмдер мен ойындар. Ол бақылады біз скатывались. Барлық өте қуаныштымыз. 2.Сүйемін төбешіктен шанамен. Балалық шағында бүкіл отбасымен бардым тауға.Бұл қыста.Мен садилась арналған шана және катилась жоғары гор. Өте көңілді болды! Әкем де ұнады тебуді менімен. Анасы жай ғана қарадым.
Бас киімдер
Ер адамның бас киімдері
Тақия – кестелеп, сырып тігілген дөңгелек жеңіл бас киім.
Пәс- шашақты биік тақия.
Топы – жан-жағы тік, төбесі жайпақ тақия.
Тебетей- тамық, бөрік ішінен киетін дөңгелек жұқа тақия.
Телпек – төбеге ғана киетін тақия тәрізді бас киім.
Күләпәрә - мауыттан, шұғадан, шидемнен тігілген, басты шаңнан қорғау үшін жазда не жаңбыр мен қардан сақтану үшін, қыста тамықтың сыртынан киетін жеңіл бас киімнің бір түрі.
Бөрік – елтіріден, аң терісінен істелген жиегіне жұрын жүргізген, матамен тысталған, құлақсыз дөңгелек бас киім. Жаздық, қыстық түрлері бар. Жаздығы жеңіл, қыстығы қалың астарлы. Тігілген материалдарымен тігілу үлгілеріне қарай бөріктің атауы көп. Мысалы: жекей бөрік, қама бөрік, құндық бөрік, үкілі бөрік, тік бөрік, шоқты бөрік, нар өркеш бөрік, қазақы бөрік, ноғай бөрік, шеркеш бөрік.
Жапатай – бас киімнің бір түрі.
Құлақшын – аң терісінен, елтіріден тігілген, құлақты жауып тұрар бөлігі бар жылы бас киім.
Малақай – құлақшынның бір түрі.
Қалпақ – ақ қозының кузем жүнінен түбіт араластырылып басқан, жұқа киізден тігілген жаздық бас киім. Ақ қалпақ, айыр қалпақ түрлері бар.
Тымақ – аң терісінен жасалған, суықта киетін, мойынды, құлақты жауып тұратын бөлігі бар жылы, қалың бас киім. Тымықтың түрлері: барыс тымақ, қарсақ тымақ, қайырма тымақ, далбай тымақ т.с.с.
Делегей – қыста қардан, жауын-шашыннан қорғану үшін құлақшынның, тымақтың сыртынан киетін жамылғыш бас киім.
Жалғабай (далғабай ) – екі жаны мен артқы етегі тұтас, иық пен желкені жауып тұратын тымақ тәріздендіріп қалың матадан, жұқа ақ киізден тігілген бас киім.
Шалма – ендей кездемеден жасалған, басқа орайтын бас киім.
Дастар – қымбат матадан орап жасалған арнайы бас киім.
Сәлде – мұсылман дінбасыларының басқа орайтын салмасы. Үш кез ақ матадан қабаттай орап жасайды, бір ұшын намаз оқыған кезде желке тұсты жауып тұру мақсатында бос қалдырады.
Мұрақ – қайырмасының арт жағы иіліп, қошқар мүйізделген, салтанатта, тойда киетін хан мен уәзірдің сәнді бас киімі.
Тәж – хан мен патшалардың алтындатқан лауазымды бас киімі.
Әйелдің бас киімдері
Орамал - әртүрлі матадан, әр алуан үлгіде жасалған басқа тартар.
Біртартар – үшкіл, кішігірім бас орамал.
Түрме – түре тартатын жеңіл орамал.
Шаршы – кішкене шаршы бас орамал.
Байлама – басқа салатын шағын орамал.
Шылауыш – кимешек үстінен байланатын үлкен ақ шаршы.
Кимешек – ақ матадан тігілген, омырау мен арқаны жауып тұратын, беті ойылып жасалған әртүрлі үлгідегі бас киім.
Жаулық – ақ матадан, ақ жібектен тігілген бас киім. Үлгісі көп.
Бергек – жаңа түскен келіншектің әшекейлі бас киімі, той өткен соң киетін сәукеленің жеңіл түрі.
Сораба – тақия тәріздес, артында шалпыншағы бар, төңірегі шашақты қыздар киетін бас киім.
Делегей – ертеде қыздардың қыста киетін бас киімі.
Жырға – асыл тас, моншақ тізіп тіккен, көп салпыншақты сәнді бас киім.
Тақия – қызыл, жасыл, көгілдір түсті шұға, мауыт, мақпалдан ұлттық өрнек салып тіккен қыздардың үкілі жаздық бас киімі. Айшықты, зерлі түрлері болады.
Қасаба – үшкір төбесіне бір шоқы үкі қадап, маңдай тұсын алтын, күміс, асыл тастармен безендірген, оң жақ самайлығына моншақты 5-6 қатар төгілдіре қадап, ұзын салпыншақты етіп тіккен қыздар тақиясының бір түрі.
Зере – ұзын, іші қуыс, сәукелемен бірге киетін бас киім.
Сәукеле – қыздардың ұзатыларда, келін болып түсерде киетін көп әшекейлі, қымбат бағалы, сәнді бас киімі. Жұқа ақ киізден сырылып тігіліп, сыртық қызыл шұғамен тысталады. Қымбат бағалы аң терісімен әдіптеліп, алтын, күміс, моншақ әшекейлер тағылады. Жоғары жағы жіңішкеріп, төбесіне үкі қадалады. Тірсекке түсетін асыл тасты, оқалы бау тігіліп, бетті көлегейлейтін желекті болады.
Желек – келіншектердің сәукеледен кейін басына жамылатын орамыл.
Күлә - ханшалардың қалпақ сияқты бас киімі.
Күндік – кимешектің үстінен сәлде сияқты, бірақ жалпақ етіп орайтын ақ мата немесе егде әйелдердің ақ жаулығы.
Салы – жібектен, бағалы жіптен шашақсыз тоқылған бөкебай.
Бөртпе – жібектен шашақтап тоқылған орамал, жаулық.
Бөкебай – түбіттен қалың тоқылған қыстық орамал.
Бөрік – қымбат бағалы матамен тысталған, әртүрлі бағалы аң терісімен термеленген, әр үлгіде тігілген қыздардың жаздық және қыстық бас киімі.
Қалы – қымбат бағалы түкті шәлі.
Шарқат - әйелдердің басқа тартатын үлкен жібек орамалы.
Сарапшаң – жұмсақ тоғын, жібекпен жылқының қылынан, шуданың қылшығынан тоқылған, қыздар мен келіншектердің бетін шаң-тозаңнан қорғайтын бет перде, шаң тимес деп те аталады.
Ақбүркеншек – алғаш түскен келінге сәукеле сыртынан жабатын жамылғыш.
Қарқара – төбесі биік шошақтау келген, қауырсын қадаған жас әйелдің, қыздардың сәнді бас киімі.
2.Сүйемін төбешіктен шанамен. Балалық шағында бүкіл отбасымен бардым тауға.Бұл қыста.Мен садилась арналған шана және катилась жоғары гор. Өте көңілді болды! Әкем де ұнады тебуді менімен. Анасы жай ғана қарадым.