Мұқан айтпенов (каз. мұқан әйтпенов; xix. — 1920) — қазақтың қоғам қайраткері, саясаткер, журналист. "1912-1915 жылдары орг беттерінде "айқап" журналының, туралы мақалалар, мәдениет, денсаулық, ағарту, проблемалары егіншілік. дейін февральской революции 1917 жылы аудармашы ақмола генерал-губернаторы. көктемде 1917 жылғы төрағасы болып жұмыс істеді омбы уездік қазақ комитеті. болды ұйымдастырушылардың бірі, қазақ социалистік партиясы "үш жүз" ок-нің бірінші төрағасы партия. депутаты болып сайланды бүкілресейлік құрылтай жиналысының атынан партиясы "үш жүз". мүшесі, "алаш"партиясының. 1918 жылы мүшесі болып сайланды-ақмола облыстық қазақ комитетінің, 1920 жылы — редактор газеты "сәзі кедей".жазу кезінде осы баптың пайдаланылған материал "басылымы. ұлттық энциклопедия" (1998-2007), ұсынылған редакция "қазақ энциклопедиясы"
Көне түркі жазуы, көне түркі әліпбиі, түркі руникалық әліпбиі – Орталық Азия жерін бағзы заманнан мекендеген түркі тілдес тайпалардың тұңғыш әріптік жазуы. Көне түркі Орхон-Енисей әліпбиінде 35 әріп бар, әрбір әріптің түрлі график. нұсқалары қолданылады. Бұдан тыс 4 арнайы жазу таңбасы кейбір дауыссыздардың тіркесін беру үшін пайдаланылады (лт, нт, нч, рт). Жазудың бағыты – оңнан солға қарай. Бұл әліпби қалыптасқан график. жүйе болып табылады және негізінен көне түркі тілінің фонет. жүйесімен үйлеседі. 8 дауысты фонема (а мен ә, ы мен і, о мен у, ө мен ү) төрт қана полифонды әріппен, 16 дауыссыз фонема (фонема нұсқалар) 31 әріппен белгіленеді, 11 дауыссыз фонема (б, ғ-г, д, й, қ-к, л, н, р, с, т, ш) жуан-жіңішке нұсқалары таңбалармен ажыратылады. Кейде олар жіңішке әрі жуан әріптің орнына қолданылады. Бұдан тыс 5 дауыссыз фонема (з, м, н, п, ч) дара таңбамен ғана белгіленеді. К. т. ж-ның шығу тегі әлі шешіле қойған жоқ. 1893 ж. осы жазудың кілтін тапқан Дания ғалымы В.Томсен (1842 – 1927) көне түркі әліпбиі арамей (парсы-арамей және арамей-соғды) жазуының әсерімен шықты деген жорамал ұсынды. Түркітанушылардың дені бұл пікірді қолдады.
Объяснение