Мәтіннің мазмұны бойынша төмендегі сөз тіркестерін екі топқа бөліп жаз: Ағартушылық-педагогтық қызметі, Арман еткен, Оқу құралы, Ауылды аралау, Жиналған қаражат, Ынтасын арттыру ушін, Балаларға арналған, Мектеп салғызу, Балалар, әдебиеті, Өз үйінде. Мәтін:

Ыбырай Алтынсарин халқын жаң таныммен сүйген елнің патритты болған. Ыбырай Алтынсариннің ағартушылық-педагогтық қызметі 1860 жылдың басталады. Бастапқыда мектеп үйі оқу құралы қаражат болмайды. Алтынсарин халықарасында оқудың мектептің пайдасы туралы әңгіме жүргізеді. Жыртың оқуға ынтасын арттыру үшін балаларды өз үйінде оқытады. Халықтың жиналған қаражатқа мектеп үйін салдырды. Ыбырайдың арман еткен мектебі 1864 жылы ғана торғай жерінде ашылады. 1879 жылы орынборда Алтынсариннің қазақ хрестоматиясы жарық көрді. Онда ақынның балаларға арнап жазған олеңдермен шағын әңгіме ноеллалар енді. Алтынсарин қазақ балалар әдебиетінің атасы саналады.

Қыс айлары суық болады.Айнала аппақ қалың қар жатады.Қыс мезгілінде қыстап қалатын құстарға азық табу қиын. Қыста азық табу қиын  болғандықтан ,олар  адамға жақын жүреді.Қыстап қалатын құстар-торғай,көгершін,қарға ,сауысқан ,сары шымшық,тоқылдақ. Сауысқан ,қарға кез келген тамақты көрек ететін құстар.Олар қардың астынан қазып түрлі тамақ қалдықтармен көректенебереді.Тоқылдақ ағаштың арасындағы бунақденелілерді тауып көректенеді,Ал қар бетіне түскен оның қалдықтарын торғайлар ,сары шымшықтар теріп жейді.Көгершіндер адамаға аса жақын жүреді. Балалар  құстарға  жем береді,нанның қалдықтарын береді.Құстардың табиғатқа пайдасы зор.Олар ағаштарды ,егінді зиянды құрттардан қорғайды.Сондықтан балалар құстарды қорғап қамқорлап жүреді.

Менин атым Мен Сымбат пен Кымбат ертегиисин жаксы коремин. Себеби бул ертегиде зулымдык ешкашан жаксы апармайтыны бейнеленген. Сымбат оте адеми,мейырымды,тарбиели кыз болып оседи. Ол уйынде бар шаруаны тындырады. Ал Кымбат оте кызганшак тал туске дейын уйктап еш пайдасы тимиди. Бир куни Сымбатты зулым огей анасы кудыкка тастап жибереди. Ол кудыкта бир кемпир омир сурипти. Ол Сымбатты уйне алып кетип тамак ишесинбе дпсе жок аш емеспин деп жауап бериди. Ол кунде ерте турып уй шаруашылыгына комектеседи. Сымбатка ажей мейрымдылыгы ушын бир сандык сый-сыйапат береди де уйне кайтарад. Ол уйне куана кайтады. Оны кызганган Кымбат анасына дереу мени кудыкка тастаныз дейди. Оны тастаган сон оган да кемпир келеди. Ол Кымбатты да уйне апарады Кымбат дастархан басына отырып алып тез тамак акел карным ашты дейди. Ол оз жалкаулыгын корсетеди. Оган да ажей бир калташа берип жибереди уйне. Уйне барып ашып караса калта тола балшык болады. Сондыктанда жалкау болмай енбеккор болыумыз керек. Ардайым енбеккор,мейырымды тартипти болсак биз коптеген максаттарымызга жетип каламыз.