Қазіргі Қазақстан немесе Қазақстан Республикасы дегенде, ең алдымен қазақ халқының тәуелсіз егеменді ұлттық мемлекеттігінің қалыптасуын ұғыну керек. Қандай болмасын ұлттың мемлекеттіксіз өмір сүре алмайтыны тарихтан белгілі. Демократияның негізгі бір принципіне де мемлекеттік құрылымның ұлттық сипатын сақтап қалу, жан-жақты дамыту саясаты жатады. Бұл принцип жүзеге аспаған жағдайда ұлттың құрып кетуі кезектегі мәселе. Бұл – бір. Екіншіден, қазақ халқының ұлттық-саяси дамуының тамыры кешегі кеңес дәуірінен де әрі тереңде жатқанын ұғынуы қажетті. 400 жылдан астам шексіз шығын қасірет, құрбандықтармен өткен саяси күресте дүниеге келген алғашқы тәуелсіз қазақ мемлекеттігі ХІХ ғасырдың екінші жартысында Қазақстанның Россияғға қосылуы аяқталған соң мүлде жоғалып, оның орнына отаршылық саясаттың әскери-әкімшілік жүйесі орнады.1917 жылы ақпан революциясынан кейін, Қазан революциясы кезінде ескі саяси жүйенің ыдырауына байланысты бүкіл Россия көлемінде етек алған бұқаралық-халықтық қозғалыс, жалпы қоғамдық үрдіс заңды түрде қазақтың ұлттық автономиясын, тәуелсіз мемлекетін құру идеясын тудырды. Осы кезеңде Алаш партиясы құрылып, оның басшылары « Қазақстан Республикасының мемлекеттік тәуелсіздігі туралы» Конститутциялық Заң қабылданды. Осы заң бойынша Қазақстан Республикасының өз территориясында өкімет билігін толық иеленетіндігі, өзінің ішкі және сыртқы саясатын дербес жүргізетіндігі белгіленді. Аталған заң республиканың жаңа Конституциясын әзірлеуге негіз болды. Қазақстан халқы егеменді мемлекеттің ұлттық өркендеу процесінің негізін 90-жылдары қалай бастады. Біздің ата-қонысымыз мыңдаған жылдар бойына талай басқыншылықты басынан кешті. Қаншама көне қалалар, мәдени орталықтар қирады, кітаптар өртеліп, жазықсыз жандар кұрбан болып, өлшеусіз қан төгілді. Бірақ қандай қырғын болса да алтын бесік ата-баба жері, атамекен дәл бүгінгідей ойрандалған емес. Жер ананың аялы алақанында аман қалған әрбір от басынан рулы ел тарап, халық қашан да еңсесін көтеріп, ел болып дамып кете беретін. Халқымыздың ата-қоныс қара орманға деген ұрпақтық сүйіспеншілігінің түп-тамыры да дәл осында жатыр. Сондықтан да ата-бабамыз осындай ұлан-ғайыр жерді ақ найзаның ұшымен, ақ білектің күшімен қорғап, ұрпақтан-ұрпаққа мұра еткен.
Однажды Алдар-Косе нашел в степи обглоданную баранью лопатку. Поднял он ее и зашел в юрту к жадной старухе. Старуха варила мясо. Сказал Алдар-Косе: — Положи и мою лопатку в котел со своим мясом. -Давай,— согласилась старуха. -Только смотри, чтобы твой котел не съел ее. Удивилась старуха его словам: — Разве котел может съесть кость или мясо? Не бойся, клади, пусть варится.
Мясо в котле сварилось, а лопатка оказалась без мяса. На ней и прежде его не было. Подивилась старуха такому чуду. Делать нечего, отдала взамен лопатку с мясом. Взял Алдар-Косе ее и говорит: — Я повешу свое мясо здесь, а завтра возьму. — Повесь, где хочешь. Не пропадет. Повесил Алдар-Косе лопатку с мясом на стене над ягнятами и сказал: — Бабушка, как бы твои ягнята не съели мясо. Старуха даже рассердилась: — Что ты глупости говоришь! Ягнята мяса не едят! Наступила ночь. Когда все заснули, Алдар-Косе встал, объел дочиста мясо с лопатки, а жиром намазал ягненку рот. Потом лег спать. Утром Алдар-Косе сказал: — Бабушка! А ведь твой ягненок съел мое мясо! Видит старуха — у ягненка жирные губы. Не стала спорить, отдала ягненка за съеденное мясо. Пошел Алдар-Косе с ягненком в гости к баю. Спрашивает хозяина: — Можно пустить моего ягненка в твое стадо? — Можно,— согласился бай. — Боюсь только, как бы бараны его не съели. — Не слыхал я, чтобы бараны ели друг друга,— сказал бай.— Не бойся, не съедят. Пустил Алдар-Косе ягненка в стадо, а сам остался ночевать у бая. Наступила ночь. Пастух заснул. Алдар-Косе пришел в стадо, зарезал своего ягненка и спрятал, а кровью вымазал рот самым жирным баранам. И опять спать лег. Утром пошел Алдар-Косе в стадо за своим ягненком. Не нашел его и говорит баю: — Должно быть, съели моего ягненка твои бараны! Пошел бай в стадо. Заметил кровь на губах некоторых баранов и подумал: должно быть, на самом деле сожрали. Сказал он Алдару-Косе: — Бери себе тех баранов, на губах которых есть кровь. Отобрал Алдар-Косе восемь баранов и отправился в путь. По дороге встретил он человека, везущего умершую девушку. Предложил ему Алдар-Косе: — Отдай мне мертвую девушку, а я тебе дам восемь баранов! Человек согласился. Взял он восемь баранов и отдал Алдару-Косе тело мертвой девушки да еще лошадь в придачу добавил. Алдар-Косе продолжал свой путь. Вот подъехал он к своему аулу. Одна девушка увидела его и сказала подругам: — Алдар-Косе везет свою невесту. Выбежали девушки посмотреть. Тогда Алдар-Косе вынул шило и ударил лошадь в бок. Испугалась она и сбросила с себя Алдара-Косе и мертвое тело. Поднялся Алдар-Косе, пошел к аксакалам в аул и сказал: — Вот, отцы, что наделали ваши дочки. Испугали лошадь, сбросила она мою жену и ушибла насмерть.Обсудили аксакалы его слова и решили:
— Наша вина, и должны мы тебя вознаградить. Выбирай себе любую из тех девиц в жены. Алдар-Косе того и ждал. Выбрал он самую красивую девушку и женился на ней.
Қазіргі Қазақстан немесе Қазақстан Республикасы дегенде, ең алдымен қазақ халқының тәуелсіз егеменді ұлттық мемлекеттігінің қалыптасуын ұғыну керек. Қандай болмасын ұлттың мемлекеттіксіз өмір сүре алмайтыны тарихтан белгілі.
Демократияның негізгі бір принципіне де мемлекеттік құрылымның ұлттық сипатын сақтап қалу, жан-жақты дамыту саясаты жатады. Бұл принцип жүзеге аспаған жағдайда ұлттың құрып кетуі кезектегі мәселе.
Бұл – бір. Екіншіден, қазақ халқының ұлттық-саяси дамуының тамыры кешегі кеңес дәуірінен де әрі тереңде жатқанын ұғынуы қажетті. 400 жылдан астам шексіз шығын қасірет, құрбандықтармен өткен саяси күресте дүниеге келген алғашқы тәуелсіз қазақ мемлекеттігі ХІХ ғасырдың екінші жартысында Қазақстанның Россияғға қосылуы аяқталған соң мүлде жоғалып, оның орнына отаршылық саясаттың әскери-әкімшілік жүйесі орнады.1917 жылы ақпан революциясынан кейін, Қазан революциясы кезінде ескі саяси жүйенің ыдырауына байланысты бүкіл Россия көлемінде етек алған бұқаралық-халықтық қозғалыс, жалпы қоғамдық үрдіс заңды түрде қазақтың ұлттық автономиясын, тәуелсіз мемлекетін құру идеясын тудырды. Осы кезеңде Алаш партиясы құрылып, оның басшылары « Қазақстан Республикасының мемлекеттік тәуелсіздігі туралы» Конститутциялық Заң қабылданды. Осы заң бойынша Қазақстан Республикасының өз территориясында өкімет билігін толық иеленетіндігі, өзінің ішкі және сыртқы саясатын дербес жүргізетіндігі белгіленді. Аталған заң республиканың жаңа Конституциясын әзірлеуге негіз болды.
Қазақстан халқы егеменді мемлекеттің ұлттық өркендеу процесінің негізін 90-жылдары қалай бастады. Біздің ата-қонысымыз мыңдаған жылдар бойына талай басқыншылықты басынан кешті. Қаншама көне қалалар, мәдени орталықтар қирады, кітаптар өртеліп, жазықсыз жандар кұрбан болып, өлшеусіз қан төгілді. Бірақ қандай қырғын болса да алтын бесік ата-баба жері, атамекен дәл бүгінгідей ойрандалған емес. Жер ананың аялы алақанында аман қалған әрбір от басынан рулы ел тарап, халық қашан да еңсесін көтеріп, ел болып дамып кете беретін. Халқымыздың ата-қоныс қара орманға деген ұрпақтық сүйіспеншілігінің түп-тамыры да дәл осында жатыр. Сондықтан да ата-бабамыз осындай ұлан-ғайыр жерді ақ найзаның ұшымен, ақ білектің күшімен қорғап, ұрпақтан-ұрпаққа мұра еткен.
Однажды Алдар-Косе нашел в степи обглоданную баранью лопатку. Поднял он ее и зашел в юрту к жадной старухе. Старуха варила мясо. Сказал Алдар-Косе: — Положи и мою лопатку в котел со своим мясом.
-Давай,— согласилась старуха.
-Только смотри, чтобы твой котел не съел ее.
Удивилась старуха его словам:
— Разве котел может съесть кость или мясо? Не бойся, клади, пусть варится.
Мясо в котле сварилось, а лопатка оказалась без мяса. На ней и прежде его не было. Подивилась старуха такому чуду. Делать нечего, отдала взамен лопатку с мясом. Взял Алдар-Косе ее и говорит:
— Я повешу свое мясо здесь, а завтра возьму.
— Повесь, где хочешь. Не пропадет.
Повесил Алдар-Косе лопатку с мясом на стене над ягнятами и сказал:
— Бабушка, как бы твои ягнята не съели мясо. Старуха даже рассердилась:
— Что ты глупости говоришь! Ягнята мяса не едят! Наступила ночь. Когда все заснули, Алдар-Косе встал,
объел дочиста мясо с лопатки, а жиром намазал ягненку рот. Потом лег спать.
Утром Алдар-Косе сказал:
— Бабушка! А ведь твой ягненок съел мое мясо! Видит старуха — у ягненка жирные губы. Не стала спорить, отдала ягненка за съеденное мясо.
Пошел Алдар-Косе с ягненком в гости к баю.
Спрашивает хозяина:
— Можно пустить моего ягненка в твое стадо?
— Можно,— согласился бай.
— Боюсь только, как бы бараны его не съели.
— Не слыхал я, чтобы бараны ели друг друга,— сказал бай.— Не бойся, не съедят.
Пустил Алдар-Косе ягненка в стадо, а сам остался ночевать у бая.
Наступила ночь. Пастух заснул. Алдар-Косе пришел в стадо, зарезал своего ягненка и спрятал, а кровью вымазал рот самым жирным баранам. И опять спать лег.
Утром пошел Алдар-Косе в стадо за своим ягненком. Не нашел его и говорит баю:
— Должно быть, съели моего ягненка твои бараны!
Пошел бай в стадо. Заметил кровь на губах некоторых баранов и подумал: должно быть, на самом деле сожрали. Сказал он Алдару-Косе:
— Бери себе тех баранов, на губах которых есть кровь. Отобрал Алдар-Косе восемь баранов и отправился в путь. По дороге встретил он человека, везущего умершую девушку. Предложил ему Алдар-Косе:
— Отдай мне мертвую девушку, а я тебе дам восемь баранов!
Человек согласился. Взял он восемь баранов и отдал Алдару-Косе тело мертвой девушки да еще лошадь в придачу добавил. Алдар-Косе продолжал свой путь.
Вот подъехал он к своему аулу. Одна девушка увидела его и сказала подругам:
— Алдар-Косе везет свою невесту. Выбежали девушки посмотреть.
Тогда Алдар-Косе вынул шило и ударил лошадь в бок. Испугалась она и сбросила с себя Алдара-Косе и мертвое тело. Поднялся Алдар-Косе, пошел к аксакалам в аул и сказал:
— Вот, отцы, что наделали ваши дочки. Испугали лошадь, сбросила она мою жену и ушибла насмерть.Обсудили аксакалы его слова и решили:
— Наша вина, и должны мы тебя вознаградить. Выбирай себе любую из тех девиц в жены. Алдар-Косе того и ждал. Выбрал он самую красивую девушку и женился на ней.