Айтыс - екі ақынның импровизацияланған сайысы, халық әндерінің ауызша формасы. DOMBRA халық аспаптарында сүйемелдеумен орындалды.
Айтыс кезінде екі ақын бір-біріне қарама-қарсы отырады (аз - тұра тұрмайды), үнемі бір-біріне қарсыластың сөздерін жинап, ән диалогін жүргізеді. Байқау барысында әндер кез-келген жеке тақырыпта болуы мүмкін. Байқау нәтижелері бойынша жеңімпаз таңдалады, ал қарсыластың дәлелдерін келтіруде шеберлігі мен ырғақтығы, сонымен қатар тапқырлығы бағаланады.
Айтысқа бірнеше ақындар қатыса алады, дегенмен ерлі-зайыптылармен сөйлесу - ерлер мен әйелдер арасындағы жарыстар.
Айтыс айтыс-жұмбақ, айтыс-мақтау, айтыс-ертегілер және басқаларға бөлінеді.
Айтыс бойынша жарыстар Қазақстанда үнемі өткізіліп тұрады.
Айтыс өнерімен әйгілі болған ең танымал қазақ ақындары 17 ғасырдан бастау алады. Бүгінгі күнге дейін бұл сөз шеберлері казак халқының шешендігі мен тапқырлығымен қуантады.
Қазақ халқының қол өнері көне заман тарихымен бірге дамып, бірге қайнасып келе жатқан бай қазына. Қазақ халқының қол өнерінің бір саласы – киім тігу. Ерте заманнан күні бүгінге дейін өзінің қадір-қасиетін жоймай, қол өнерінің озық үлгісі ретінде ғана емес, әрі әсем, әрі ыңғайлылығымен де пайдаланудан қалмай келе жатқан қазақтың ұлттық киімдері әлі де аз емес. Еуразия даласын қоныс еткен көшпелі ел қазақтардың басқа халықтарға ұқсамайтын киім ұлгілерін табиғи ерекшеліктер мен көшпелі тіршілікке сәйкес қалыптасты. Қазақы киімнің барша сымбаты мен ою-өрнегінде, әрбір әшекейінде халқымыздың тарихының, ой-дүниесінің қайталанбас көрінісі бар. Ол – біздің ұлттық мәдениетіміз. Қазақ халқының ұлттық киімдеріп ерлер киімдері және әйелдер киімдері деп екіге бөлсек; ерлер киімдеріне: айыр қалпақ, зерленген тақия, шапан, шалбар, тымақ, ішік, саптама, етік жатады. Ал әйелдер киімдеріне: қос етік, койлек, сәукеле, кимешек, кебіс-мәсі, тақия, бөрік, көкірекше жатады. Айыр қалпақ – ерлердің киізден тігілген жеңіл бас киімі. Айыр қалпақ жұқа етіп басылған ақ киізден тігіледі. Ол негізгі екі бөліктен құралады. Олар – қалпақтың төбесі төрт сайдан (бөліктен) тұрады. Шебер тігілген төрт қиынды киізді арасына қара барқыттан сыздық салып, қайып тігеді. Сонда қалпақтың төбесі күмбез тәріздес болып шығады. Қалпақтың етегі жалпақтығы төрт елідей етіп, дөңгелектеп қиып алынған ақ киізден жасалады да, оны жоғарғы бөліктің (төбе) етегіне сыздық салып қондырады. Сәнді болу үшін, қалпақтың қайырмасының астыңғы жағы кейде қара түсті барқытпен көмкеріледі. Қалпақтың төбесіне қара не басқа түсті шашақ тағып, төбесін төрт сайы әр түрлі жібек жіптермен кестеленеді. Ақ киізден тігілген айыр қалпақ әрі жеңіл, әрі салқын, әрі сәнді болып келеді. Соңғы кезде жергілікті өнеркәсіп орындары айыр қалпақты әр түсті киізден жасап шығарып жүр. Тақия – ерлердің жеңіл бас киімі. Тақияның түрлері көп. Биік төбелі, тегіс төбелі және үшкір төбелі тақия. Ерлер киетін тақияда теңге, моншақ, тана болмайды. Оның есесіне олар «мүйіз» «ат ерін», «шырмауық» сияқты өрнектермен кестеленеді, машинамен, қолмен «таңдай», «ирек», «қабырға» тігістермен әдеміленіп сырылады. Тақияны пүліштен, қыжымнан ал астарын жібек, сәтеннен тігеді. Биік төбелі тақия мен тегіс төбелі тақияны тіккенде оның етегін жалпақтығын үш елідей етіп тік төрт бұрыш етіп қиып алады. Оның төбесі үш бұрышы формалы төрт не алты сайдан құралады. Алдымен оларды тігісін ішіне қаратып құрайды да, одан соң сайлардың етегін тақияның етегіне қондырады. Тақия мыжылмай өз формасын сақтап тұру үшін оның астары мен қос астарын беттестеріп жиі етіп сыриды. Одан кейін тысын жауып, шетін басқа түсті матамен әдіптен көмкереді. Сайлардың және тақияның төбесі мен етегін қоспа тігістері бастыра жібек жіппен әдемілеп шалып тігеді. Қазіргі кезде жергілікті кәсіпорындар әр түрлі тақия жасап шығарады.
Айтыс - екі ақынның импровизацияланған сайысы, халық әндерінің ауызша формасы. DOMBRA халық аспаптарында сүйемелдеумен орындалды.
Айтыс кезінде екі ақын бір-біріне қарама-қарсы отырады (аз - тұра тұрмайды), үнемі бір-біріне қарсыластың сөздерін жинап, ән диалогін жүргізеді. Байқау барысында әндер кез-келген жеке тақырыпта болуы мүмкін. Байқау нәтижелері бойынша жеңімпаз таңдалады, ал қарсыластың дәлелдерін келтіруде шеберлігі мен ырғақтығы, сонымен қатар тапқырлығы бағаланады.
Айтысқа бірнеше ақындар қатыса алады, дегенмен ерлі-зайыптылармен сөйлесу - ерлер мен әйелдер арасындағы жарыстар.
Айтыс айтыс-жұмбақ, айтыс-мақтау, айтыс-ертегілер және басқаларға бөлінеді.
Айтыс бойынша жарыстар Қазақстанда үнемі өткізіліп тұрады.
Айтыс өнерімен әйгілі болған ең танымал қазақ ақындары 17 ғасырдан бастау алады. Бүгінгі күнге дейін бұл сөз шеберлері казак халқының шешендігі мен тапқырлығымен қуантады.
Объяснение:
чем смогла