A) Көрме ашылды(ма). (Сұраулық демеулік шылаулар:ма,ме,ба,бе,па,пе,ше.Көрме ашылды ма?)
13. «Оқыс» сөзінің етіс түрі.
A) Ортақ.
14. Фразеологиялық тіркестің синонимі.
Екі езуі екі құлағына жету.
C) Қуану.
15. Туынды зат есім жасайтын жұрнақ.
B) -шық, -гіш, -гер.
Жақсылардың жақсысы
Баяғыда бір адам бірнеше бөлмелі жарық, биік, өте әсем үйде тұрыпты. Үйдің айналасы бау-бақша екен. Бір күні оның кішкентай қызы бақшаны, барлық бөлмелерді аралайды. Кірмеген жалғыз ғана бөлме қалыпты. Ол ылғи да жабық тұрады екен.
Сонда әкесіне қызы:
- Әке, маған жабық тұрған бөлмеге кіруге рұқсат етіңіз. Осы бөлме басқа бөлмелерге қарағанда жақсы ғой деп ойлаймын, - дейді.
- Оның дұрыс, қызым. Жақсылардың ең жақсысы сонда. Бірақ сен әлі жассың, өскенде бұл бөлмені саған берем. Сен оған өмір бойы риза боласың,- деп жауап қайтарады әкесі.
Қыз есейіп, бойжеткен атанады. Әкесі қызына жабық бөлменің кілтін береді. Қыз есікті ашқанда, тек ұршық пен кітапты көреді. Қыз әкесіне:
- Әке, сен жабық бөлмеде «жақсылардың жақсысы бар» деген едің. Мен ұршық пен кітаптан басқа ештеңе таппадым,- дейді.
- Міне, жақсылардың жақсысы деген – осылар, қызым! Ұршық болса, өнерің жанады. Ал кітап оқысаң, білімің артады. Жарық дүниеде бұлардан жақсы нәрсе жоқ. Дүниедегі мүліктің бәрі еңбекпен, өнермен, біліммен табылады,- деп түсіндірді әкесі.
16. Кейіпкердің назарын өзіне аудару мақсатында қолданылған сөзі бар нұсқа
E) - Оның дұрыс, қызым. Жақсылардың ең жақсысы сонда.
17. Мәтіннің негізгі идеясына қарама-қарсы мағынадағы мақал-мәтел
E) Жалқаулық – жаман ауру.
18. Мәтіндегі «жақсылардың жақсысы»
C) Ұршық, кітап.
19. Мәтінде кездесетін адамның жас атауы
D) Бойжеткен
20. Негізгі ой айтылған сөйлемді
E) Дүниедегі мүліктің бәрі еңбекпен, өнермен, біліммен табылады.
Ертеден тағылымы мол қазақ халқымыз "Баланы жастан" деп рухани құндылықтарымызды бала тәрбиелеудің игілігіне жұмсаған. Жас шыбықты жастайынан халық ауыз әдебиетімен суарып, ел үшін ерен еңбек сіңірген тұлғаларды үлгі етіп, ұлтжандылыққа тәрбиелеген.Сонымен қоса отбасындағы қағида - әке-ана құрметі, үлкенді құрметтеу, кішіні ізеттеу. Бала тәрбиесі бесіктен деп ұғынған отбасы әр баланың тәрбиесін, түздегі қылығын қадағалап отырған. Өйткені, тәрбиелі адам - тағалы атпен тең деген. Ата- анаға деген сыйластықтың негізінде бала көкейінде " Үлкенді сен сыйласаң, кіші сені сыйлайды,кіші сені сыйласа, кісі сені сыйлайды" деген халық даналығы қалыптасқан.
Жастар біздің қоғамның негізгі тірегі. " Болашағыңды білгің келсе, бүгініңе қара" демекші, әр қоғам елдің болашағына алаңдайды.Сол сияқты, біздің қоғамда орын алып жатқан келеңсіз мәселелер бар. Соның бірін қозғасақ, жастардың қоғамдық көліктердегі әрекеті. Аяқ - қолы балғадай жастардың қоғамдық көліктерде құлақтарыңа құлаққап тағып алып, көрсе де көрмегенсіп отыра беретіндерін көзіміз көріп жүр. Керісінше жасы үлкен адамға орын беріп, "рақмет, көп жаса" деген бір ауыз жылы лебізің естігенге не жетсін? Өйткені «қартайған шағыңда өзіңді басқалар құрметтеу үшін жас кезіннен қауқары қайтып, сақал – шашы ағарған кісіге ізет қыл» дейді. Бауыржан Момышұлы атамыз " Қарт адам - ұзақ сапар шегіп, тоналып қалған жолаушы сияқты " деген қарияларымызға сый- құрметімізді аямайық, әр сөзінен ғибрат ала білейік. Кәріліктен ешкім құтыла алмаған. Бірақ кәріліктің өзінің сәні – мәні бар. Ұлықпан Хакім мың жасаған дейді, ешкім мың жасамайды, тек өсіп-өнген, тәрбиелі ұрпағымен мың жасайды. «Үлкенге - құрмет, кішіге – ізет» екенін есімізден шығармаған жөн болар.
1. Антонимдік қатар.
E) Жоғары-төмен.
2. Мезгілді білдіретін антонимдік қатар.
C) Ерте-кеш.
3. Ұяң дауыссыздан басталған қосымша.
D) Қағаздар. (Ұяң дауыссыздар:б,в,г,ғ,д,ж,з,һ)
4. Жұрнақсыз сөз.
C) Сары, сегіз.
5. Ілік септігіндегі есімдік.
B) Ешкімнің.
6. Қатыстық сын есім.
C) Таулы. ( Қатыстық сын - есім сын есімнен басқа сөз таптарынан жасалған туынды сын есім.Тау+лы.)
7. Заттың, құбылыстың, мезгілдің аты ғана аталып көрсетілетін жай сөйлемнің түрі.
E) Атаулы сөйлем.
8. Тұрлаулы сөйлем мүшелері.
C) Бастауыш, баяндауыш.
9. «Мақтау» сөзінің синонимі.
A) Төбеге көтеру.
10. Дұрыс жазылған сөздер қатары.
A) Халқы, орны.
11. Сөйлемдегі дыбыс және әріп саны сәйкес келмейтін сөздер.
Сен мына оюыңды сатасың ба?
E) Оюыңды. ( ю әріпі йу қосарлы дыбыстарынан тұрады.Бұл сөзде 6 әріп,7 дыбыс.)
12. Сұраулық демеулік.
A) Көрме ашылды(ма). (Сұраулық демеулік шылаулар:ма,ме,ба,бе,па,пе,ше.Көрме ашылды ма?)
13. «Оқыс» сөзінің етіс түрі.
A) Ортақ.
14. Фразеологиялық тіркестің синонимі.
Екі езуі екі құлағына жету.
C) Қуану.
15. Туынды зат есім жасайтын жұрнақ.
B) -шық, -гіш, -гер.
Жақсылардың жақсысы
Баяғыда бір адам бірнеше бөлмелі жарық, биік, өте әсем үйде тұрыпты. Үйдің айналасы бау-бақша екен. Бір күні оның кішкентай қызы бақшаны, барлық бөлмелерді аралайды. Кірмеген жалғыз ғана бөлме қалыпты. Ол ылғи да жабық тұрады екен.
Сонда әкесіне қызы:
- Әке, маған жабық тұрған бөлмеге кіруге рұқсат етіңіз. Осы бөлме басқа бөлмелерге қарағанда жақсы ғой деп ойлаймын, - дейді.
- Оның дұрыс, қызым. Жақсылардың ең жақсысы сонда. Бірақ сен әлі жассың, өскенде бұл бөлмені саған берем. Сен оған өмір бойы риза боласың,- деп жауап қайтарады әкесі.
Қыз есейіп, бойжеткен атанады. Әкесі қызына жабық бөлменің кілтін береді. Қыз есікті ашқанда, тек ұршық пен кітапты көреді. Қыз әкесіне:
- Әке, сен жабық бөлмеде «жақсылардың жақсысы бар» деген едің. Мен ұршық пен кітаптан басқа ештеңе таппадым,- дейді.
- Міне, жақсылардың жақсысы деген – осылар, қызым! Ұршық болса, өнерің жанады. Ал кітап оқысаң, білімің артады. Жарық дүниеде бұлардан жақсы нәрсе жоқ. Дүниедегі мүліктің бәрі еңбекпен, өнермен, біліммен табылады,- деп түсіндірді әкесі.
16. Кейіпкердің назарын өзіне аудару мақсатында қолданылған сөзі бар нұсқа
E) - Оның дұрыс, қызым. Жақсылардың ең жақсысы сонда.
17. Мәтіннің негізгі идеясына қарама-қарсы мағынадағы мақал-мәтел
E) Жалқаулық – жаман ауру.
18. Мәтіндегі «жақсылардың жақсысы»
C) Ұршық, кітап.
19. Мәтінде кездесетін адамның жас атауы
D) Бойжеткен
20. Негізгі ой айтылған сөйлемді
E) Дүниедегі мүліктің бәрі еңбекпен, өнермен, біліммен табылады.
Ертеден тағылымы мол қазақ халқымыз "Баланы жастан" деп рухани құндылықтарымызды бала тәрбиелеудің игілігіне жұмсаған. Жас шыбықты жастайынан халық ауыз әдебиетімен суарып, ел үшін ерен еңбек сіңірген тұлғаларды үлгі етіп, ұлтжандылыққа тәрбиелеген.Сонымен қоса отбасындағы қағида - әке-ана құрметі, үлкенді құрметтеу, кішіні ізеттеу. Бала тәрбиесі бесіктен деп ұғынған отбасы әр баланың тәрбиесін, түздегі қылығын қадағалап отырған. Өйткені, тәрбиелі адам - тағалы атпен тең деген. Ата- анаға деген сыйластықтың негізінде бала көкейінде " Үлкенді сен сыйласаң, кіші сені сыйлайды,кіші сені сыйласа, кісі сені сыйлайды" деген халық даналығы қалыптасқан.
Жастар біздің қоғамның негізгі тірегі. " Болашағыңды білгің келсе, бүгініңе қара" демекші, әр қоғам елдің болашағына алаңдайды.Сол сияқты, біздің қоғамда орын алып жатқан келеңсіз мәселелер бар. Соның бірін қозғасақ, жастардың қоғамдық көліктердегі әрекеті. Аяқ - қолы балғадай жастардың қоғамдық көліктерде құлақтарыңа құлаққап тағып алып, көрсе де көрмегенсіп отыра беретіндерін көзіміз көріп жүр. Керісінше жасы үлкен адамға орын беріп, "рақмет, көп жаса" деген бір ауыз жылы лебізің естігенге не жетсін? Өйткені «қартайған шағыңда өзіңді басқалар құрметтеу үшін жас кезіннен қауқары қайтып, сақал – шашы ағарған кісіге ізет қыл» дейді. Бауыржан Момышұлы атамыз " Қарт адам - ұзақ сапар шегіп, тоналып қалған жолаушы сияқты " деген қарияларымызға сый- құрметімізді аямайық, әр сөзінен ғибрат ала білейік. Кәріліктен ешкім құтыла алмаған. Бірақ кәріліктің өзінің сәні – мәні бар. Ұлықпан Хакім мың жасаған дейді, ешкім мың жасамайды, тек өсіп-өнген, тәрбиелі ұрпағымен мың жасайды. «Үлкенге - құрмет, кішіге – ізет» екенін есімізден шығармаған жөн болар.