Матиндеги Караман берилген создерди туынды создер мен курдели создер турлерине ажыратып кестеге жазындар :кызыл китапка, камкорлык, дуние жузи, онтустик шыгысындагы, каракуйрык, дер бетинде, соз жумбак, макал мателдерин, жауынгер жазушы,тосбелги, жазушы, Н.А.Назарбаев, сан алуан, аншылыкпен, кол онер, т.б

қоршаған ортамен тығыз байланыста өмір сүреді. «не ексең, соны орасың» дегендей, қоршаған ортаға келтірген зияның өз денсаулығыңа әсер етеді.

өркениет пайда болған кезден бастап ауаға кездейсоқ заттар қосыла бастады. оған дейін ауа табиғи жолмен ғана ластанатын. мысалы: жанартаулар атқылағанда, ауаға бу күйіндегі заттар, улы газдар араласады. жел арқылы шаң, тозаңдар ұшып шығады. орман өртенген кезде, көп мөлшерде газдар ұшады. өсімдіктер мен жануарлардың қалдығышірігенде, түзілетін газ заттары да ауаға тарайды. мұның бәрі табиғи ластануға жатады. заттар айналымы кезінде ауа табиғи ластанудан өзін-өзі тазартады.

қазіргі кезде қоршаған ортаның ластануы ң іс-әрекеті салдарынан жиілеп отыр. мысалы: жылу электр станциясынан, мұнай өңдеуден, металл өндіруден, көліктерден шығатын қалдықтар ауаны ластайды.

өзіңіз демалатын саябақты, емделетін , орманды жерлерді ұқыпсыз, жауапкершіліксіз пайдалансаңыз да, қоршаған ортаға зиян келтіресіз. жан-жағыңызға қоқыс лақтырып, орманда от жағу салдарынан қаншама келеңсіз оқиғалар туындайды.

сондықтан, әрбір саналы азамат қоршаған ортаны қорғауға ат салысу қажет. қоршаған ортаны қорғау сенің бойыңдағы ұқыптылықтан басталады. өз аулаңды таза ұстап, жан-жағыңа орынсыз қоқысты лақтырмау керек.

қазақстан республикасында қоршаған ортаны қорғау үшін, арнайы шаралар жүзеге асырылуда. атап айтсақ, зауыттарға арнайы тазартқыш қондырғылар орнатылады. автокөліктерден шығатын түтіннің жолына сүзгі қойылады. сұйық отын газбен алмастырылады.

ауаны тазартудың ең тиімді жолы- көгалдандыру. бұл іске өздерің де қатыса аласыңдар. сенің еккен әр ағашың ауаны тазартуға қосқан үлесің болып табылады.

ең зиянды азық

ағзасына зиян келтіретін бар өнімдердің барлығын қарастыру өте қиын, тіпті мүмкін емес деп айтуға болады, бірақ осы сериядан ең зиянды өнімдер туралы айтуға болады.

сиырлар: кетчуп, майонез, салауатты майлар көп салат және көп мөлшерде калория.

зиянды деп танылған mcdonald's-нің тағамдары, бірақ қандай да бір себептермен танымал болмайды.   мұндай тағамда пайдалы нәрсе табу өте қиын, себебі ол күмәнді және сапалы өнімдерден дайындалады.

шоколадты барлар: барлық түрлерінде «кроссовкалар», «марс», «жаңғақтар» тек бірінші көзқараста дәмді және пайдалы болып көрінеді, олар зиянды болып табылады, себебі олар жоғары калориялы шоколадты ғана емес, сонымен қатар канцерогендерге толы өнімдерді де қамтиды.

лимонад және басқа да тәтті газдалған сусындар.   егер сіз денсаулыққа қатысты мәселелерді шешгіңіз келмесе, оларды қолданудан бас тартыңыз, өйткені олар зиянды ғана емес, сонымен қатар қауіпті.

ең пайдалы тағам

жеміс пен көкеністер.   ға көкөністер мен жемістер денеге үлкен пайда әкелетінін білмейді, өйткені олар дәмді және пайдалы тағам, витаминдерге бай және басқа да көптеген пайдалы заттар.

өсімдік майы.   өсімдік майлары пайдалы қасиеттерге ие, өйткені оларда антиоксиданттық әсер бар, бұл жүрек-тамыр жүйесі мен асқорыту органдарының жұмысын тұрақтандырады.

жаңғақтар   организміне пайдалы - бұл қалыпты өмір үшін қажетті витаминдер мен микроэлементтерге бай жаңғақ.

сүт өнімдері.   өнімдердің бұл тобы үшін маңызды болып табылатын денеміз, витаминдер мен микроэлементтер үшін қажетті бактериялардың мазмұнына байланысты пайдалы болып саналады.

дерек көзі: