Абай әуелі ауылдағы Ғабитхан молдадан сауатын ашады да, 10 жасқа толған соң 3 жыл Семейдегі Ахмет Риза медресесінде оқиды. Бұл медреседе араб, парсы тілдерінде, негізінен, дін сабағы жүргізілетін еді. Құрбыларынан анағұрлым зейінді бала оқуға бар ықыласымен беріліп, үздік шәкірт атанады. Медресенің үшінші жылында Абай Семей қаласындағы “Приходская школаға” да қосымша түсіп, орысша сауатын аша бастайды. Бірақ бұл оқуын әрі жалғастыра алмай, небәрі 3 жылдан соң оның мұсылманша да, орысша да оқуы аяқталады.
Қандай тілдерді меңгерген?
Абай орыс, парсы, араб тілдерін жетік меңгерген.
Абайдың көп олеңдері қандай тақырыпқа арналған? Ол қандай өлеңдер?
• ғашықтық («Махаббатсыз дүние бос...», «Ғашықтың тілі – тілсіз тіл»);
• табиғат құбылыстары («Қыс», «Жазғытұры», «Жаз», «Күз»);
• оқу, білім, ағарту («Жасымда ғылым бар деп ескермедім...», «Білімдіден шыққан сөз»);
• тәрбие мәселелері («Малға достың мұңы жоқ малдан басқа»);
• ақындық өнері туралы («Өлең – сөздің патшасы...»).
Абай жастарды қандай болуға шақырады?
Абай жастарды «Есектің артын жусаң да, мал тап» деп адал еңбек етіп, еңбокқор болуға шақырады. Сонымен қатар, ұлы ақын жас ұрпақты имандылыққа, адамгершілікке, ғылым-білім үйренуге шақырды. жастарды бес нәрседен — өсектен, өтіріктен, мақтаншақтықтан, еріншектіктен, бекер мал шашпақтықтан қашық болуға, бес асыл іске — талап етуге, еңбекті сүюге, терең ойлай білуге, қанағатшыл болуға, қайырымды рақымшылық жасауга шақырды.
Абай жастардың бойындағы кеселді кемістіктерді, арсыздық пен ұятсыздықты, дөрекі надандықты тәрбие және білім беру арқылы жоюға үндеді. Ақын ол үшін қазақ балаларын оқытатын мектептерді көптеп салуды жақтады.
Қазақстан жаңалықтары Біз әлеуметтік желіде: СұрақтарЖауапсызҚолданушыСұрақ қоюБлог жазуБлогРадио Бейімбет Майлин айт күндері әңгімесі керек +1 дауыс 124 қаралды Бейімбет Майлин айт күндері әңгімесі керек бейімбет майлинайт кундері Milana778 Оқушы Үй тапсырмасы 5.02.2016 сұрақ қойды Объявление скрыто. 1 жауап +2 дауыс Жақсы Жауап Бейімбет Майлиннің айт күндері әңгімесі: - Айт құтты болсын! - Айтсын, жақсылығы бірге болсын! - Жыл он екі айда бір келген жарықтық «айт» қой, бұл күнді көрген де бар шығар, көрмеген де бар шығар... I Сәске түс. Желсіз тынық ыстық. Азғана мал ауылдың қорасында көлеңке сайын топтанып, көбі салған түтінге ықтасында тұр... ызындаған маса, сона, шіркей есінді тандырғандай... Ауылдың адамының бәрі қыбырлап, ерсілі-қарсылы кезіп жүр. Бәрі де киінген. Жүздерінде әлденедей бір куаныштың белгісі бар. Жер ошақ біткеннің көбінде асылған қазан, ақ көбігі бұрқылдап семіз ет қайнап жатыр... Кәрі-құртаң шалдар, кемпірлер екеу-екеу көлеңкеде отыр. -Жарықтық-ай, бұл күнді де жұрттың көретін күні бар екен-ау!.. Ауылдың орта жеріндегі бір үйдің алдында үйме-жүйме болған кісі. Ішінде кәрілеу кемпірлер, бірен-саран шалдау адамдар да бар... Біреуі пышақ қайрап, бір жігіт семіздеу қызыл өгізді ұстап тұр. Шеттен келген адам: - Құрбандық қабыл болсын, - дейді. - Әмин, айтқаның келсін! - дейді шалдар. - Неғып кеш қалып жатырсындар? - Малдың табылғаны-ақ осы болды... шетінен ұстап соятын бұрынғы дәуір қайда... Жұмағазы Зәйкүлмен шетте сөйлесіп тұр... - Сен шалсайшы, мен кәйтейін. - Қой, ойбай, өзің кір, мен ренжімеймін. - Кір, кемпір, Жұмекең рұқсат берген соң, несіне тоқталасың. - Ия, шын айтам. Шала ғой, мен бұрын да шалып жүрмін ғой... құдай қабыл қылса махрұм қылмас... - Қой, мені әуре қылма... - Неге? - Соны қалай шалатынын да, намазын қалай оқитынын да білмеймін. * * * Алдыңғы қатардағы ақ отаудан бұралып бір келіншек шықты. Басында шетін кестелеген шашақгы көгілдір жаулық. Неше түрлі асыл тұмаршалар қадаған көк пүліш қамзолдың төсі неше түрлі асыл ілгек, алқым баулармен безелген. Тысқа шығып біраз тұрды да: - Еркежан, - деді. Үйден 16-17 шамасындағы бұралған әдемі қыз шықты. Үсті-басы малынып тұр. Келіншек күлімсіреп: - Суға барайық. Айдарлым да келе жатыр екен, - деді. Қыдырып жүрген бір-екі жігіт арт жағынан келіп келіншекті қытықтап қалды. - Қойшы, ибай, ұятты... - Мұнша безеніп қайда барасың... - Айттаймын... - Байы үйде жоқ болған соң құтырып жүргенін көрмеймісің, - деп екінші жігіт күлген болды... * * * Терлеп-тепшіп, үйінің көлеңкесінде ақ текесін сойып жатқан Молдағалидың қасына Уәли келді. - Айт кұтты болсын. - Айтсын... - Немене, сен тоқтынды саттың ба? - Жоқ. - Маған сатшы, әжеме құрбан шалдырайын. - Ақша дабай. - Күз аларсың. - Болмайды. Уәли кеткен соң Молдағали текенің терісін жұдырықтап жатып: - Аштан өлейін деп жүріп, айтта несі бар екен, алдап апарып сойып бір тоймақ қой, - деп күлді... II Ауылдан оңаша, томардың жел жағында үш қара үй тұр. Маңайында қыбыр еткен мал да жоқ, ызындаған маса да жоқ, асылған қазан да жоқ, кезіп жүрген адам да жоқ... Күнбатыс жақ шеттегі үйдің көлеңкесінде, үсті-басы өрім-ерім болып бүкшиіп он екі-он үш жасар бір кыз бала мен бір орта жасты әйел отыр.Жүздері сарғылт, көздері ісіңкі... «Уф!» деп күрсінеді. Әлденені ойлайды... Айдай әлем қуанып жатқан «айт» оған азап секілді. Бар айтатыны: - Сорлады-ау, сорладық-ау... Ауыл жақтан ақсандай басып орта жастағы бір еркек келеді.Киімі алым-жұлым, мойнында дорба. - Қатын, Бәкен қалай? - Не қалайын сұрайсың, сорлады ғой. - Немен, қайтты ма? - Қайтты. Көлеңкеге сылқ етіп құлай кетті, жылады. - Ақыр байдың түбі аштан өлер деген осы екен-ау... Зейнеп ше? - Кірпігі қимылдап жатыр еді, не болғанын білмеймін. - О да өлген шығар. Мойнындағы дорбаны алып жерге тастай берді, ішінде бірдеме бар секілді. - Бірдеме таптың ба әлде? - Мардымды нәрсе жоқ. Тырдай жалаңаш алты-жеті жасар бір ұл, бір қыз бала тысқа шыға келді. Қапшықтан алып жатқан домалақ малдың терісін көріп екеуі бірдей тарпа бассалды. Таласты. - Қойындар, кұрғырлар. Мә, біреуіңе жүректің құлағы бар. - Күнімен жүргендегі әкелгенің осы ма, - деді қатыны. - Е, қайтейін, бермеген соң... мынау текенің ені... Мынау жүректің құлағы... мұны да итке лақтырған жерінен алдым...Жұрттан қайыр кеткен ғой... құрбандарының қанын бер деп едім, Ұлбала бәйбіше айқай салды: «Былтырдан бері асырағаным жетер» деп... не бергенін қайдан білейін... - Ай, сорлысың-ау, мана өзім барғанда ішек-қарнын аршып бірталай нәрсе әкелетін едім, аурудан шыға алмадым ғой...
Абай қандай білім алған?
Абай әуелі ауылдағы Ғабитхан молдадан сауатын ашады да, 10 жасқа толған соң 3 жыл Семейдегі Ахмет Риза медресесінде оқиды. Бұл медреседе араб, парсы тілдерінде, негізінен, дін сабағы жүргізілетін еді. Құрбыларынан анағұрлым зейінді бала оқуға бар ықыласымен беріліп, үздік шәкірт атанады. Медресенің үшінші жылында Абай Семей қаласындағы “Приходская школаға” да қосымша түсіп, орысша сауатын аша бастайды. Бірақ бұл оқуын әрі жалғастыра алмай, небәрі 3 жылдан соң оның мұсылманша да, орысша да оқуы аяқталады.
Қандай тілдерді меңгерген?
Абай орыс, парсы, араб тілдерін жетік меңгерген.
Абайдың көп олеңдері қандай тақырыпқа арналған? Ол қандай өлеңдер?
Абай өлеңдерінің тақырыптары:
• азаматтық көңіл-күй («Қалың елім, қазағым, қайран жұртым...», «Болыс болдым мінеки»);
• ғашықтық («Махаббатсыз дүние бос...», «Ғашықтың тілі – тілсіз тіл»);
• табиғат құбылыстары («Қыс», «Жазғытұры», «Жаз», «Күз»);
• оқу, білім, ағарту («Жасымда ғылым бар деп ескермедім...», «Білімдіден шыққан сөз»);
• тәрбие мәселелері («Малға достың мұңы жоқ малдан басқа»);
• ақындық өнері туралы («Өлең – сөздің патшасы...»).
Абай жастарды қандай болуға шақырады?
Абай жастарды «Есектің артын жусаң да, мал тап» деп адал еңбек етіп, еңбокқор болуға шақырады. Сонымен қатар, ұлы ақын жас ұрпақты имандылыққа, адамгершілікке, ғылым-білім үйренуге шақырды. жастарды бес нәрседен — өсектен, өтіріктен, мақтаншақтықтан, еріншектіктен, бекер мал шашпақтықтан қашық болуға, бес асыл іске — талап етуге, еңбекті сүюге, терең ойлай білуге, қанағатшыл болуға, қайырымды рақымшылық жасауга шақырды.
Абай жастардың бойындағы кеселді кемістіктерді, арсыздық пен ұятсыздықты, дөрекі надандықты тәрбие және білім беру арқылы жоюға үндеді. Ақын ол үшін қазақ балаларын оқытатын мектептерді көптеп салуды жақтады.
СұрақтарЖауапсызҚолданушыСұрақ қоюБлог жазуБлогРадио Бейімбет Майлин айт күндері әңгімесі керек +1 дауыс 124 қаралды Бейімбет Майлин айт күндері әңгімесі керек бейімбет майлинайт кундері Milana778 Оқушы Үй тапсырмасы 5.02.2016 сұрақ қойды Объявление скрыто. 1 жауап +2 дауыс Жақсы Жауап Бейімбет Майлиннің айт күндері әңгімесі: - Айт құтты болсын! - Айтсын, жақсылығы бірге болсын! - Жыл он екі айда бір келген жарықтық «айт» қой, бұл күнді көрген де бар шығар, көрмеген де бар шығар... I Сәске түс. Желсіз тынық ыстық. Азғана мал ауылдың қорасында көлеңке сайын топтанып, көбі салған түтінге ықтасында тұр... ызындаған маса, сона, шіркей есінді тандырғандай... Ауылдың адамының бәрі қыбырлап, ерсілі-қарсылы кезіп жүр. Бәрі де киінген. Жүздерінде әлденедей бір куаныштың белгісі бар. Жер ошақ біткеннің көбінде асылған қазан, ақ көбігі бұрқылдап семіз ет қайнап жатыр... Кәрі-құртаң шалдар, кемпірлер екеу-екеу көлеңкеде отыр. -Жарықтық-ай, бұл күнді де жұрттың көретін күні бар екен-ау!.. Ауылдың орта жеріндегі бір үйдің алдында үйме-жүйме болған кісі. Ішінде кәрілеу кемпірлер, бірен-саран шалдау адамдар да бар... Біреуі пышақ қайрап, бір жігіт семіздеу қызыл өгізді ұстап тұр. Шеттен келген адам: - Құрбандық қабыл болсын, - дейді. - Әмин, айтқаның келсін! - дейді шалдар. - Неғып кеш қалып жатырсындар? - Малдың табылғаны-ақ осы болды... шетінен ұстап соятын бұрынғы дәуір қайда... Жұмағазы Зәйкүлмен шетте сөйлесіп тұр... - Сен шалсайшы, мен кәйтейін. - Қой, ойбай, өзің кір, мен ренжімеймін. - Кір, кемпір, Жұмекең рұқсат берген соң, несіне тоқталасың. - Ия, шын айтам. Шала ғой, мен бұрын да шалып жүрмін ғой... құдай қабыл қылса махрұм қылмас... - Қой, мені әуре қылма... - Неге? - Соны қалай шалатынын да, намазын қалай оқитынын да білмеймін. * * * Алдыңғы қатардағы ақ отаудан бұралып бір келіншек шықты. Басында шетін кестелеген шашақгы көгілдір жаулық. Неше түрлі асыл тұмаршалар қадаған көк пүліш қамзолдың төсі неше түрлі асыл ілгек, алқым баулармен безелген. Тысқа шығып біраз тұрды да: - Еркежан, - деді. Үйден 16-17 шамасындағы бұралған әдемі қыз шықты. Үсті-басы малынып тұр. Келіншек күлімсіреп: - Суға барайық. Айдарлым да келе жатыр екен, - деді. Қыдырып жүрген бір-екі жігіт арт жағынан келіп келіншекті қытықтап қалды. - Қойшы, ибай, ұятты... - Мұнша безеніп қайда барасың... - Айттаймын... - Байы үйде жоқ болған соң құтырып жүргенін көрмеймісің, - деп екінші жігіт күлген болды... * * * Терлеп-тепшіп, үйінің көлеңкесінде ақ текесін сойып жатқан Молдағалидың қасына Уәли келді. - Айт кұтты болсын. - Айтсын... - Немене, сен тоқтынды саттың ба? - Жоқ. - Маған сатшы, әжеме құрбан шалдырайын. - Ақша дабай. - Күз аларсың. - Болмайды. Уәли кеткен соң Молдағали текенің терісін жұдырықтап жатып: - Аштан өлейін деп жүріп, айтта несі бар екен, алдап апарып сойып бір тоймақ қой, - деп күлді... II Ауылдан оңаша, томардың жел жағында үш қара үй тұр. Маңайында қыбыр еткен мал да жоқ, ызындаған маса да жоқ, асылған қазан да жоқ, кезіп жүрген адам да жоқ... Күнбатыс жақ шеттегі үйдің көлеңкесінде, үсті-басы өрім-ерім болып бүкшиіп он екі-он үш жасар бір кыз бала мен бір орта жасты әйел отыр.Жүздері сарғылт, көздері ісіңкі... «Уф!» деп күрсінеді. Әлденені ойлайды... Айдай әлем қуанып жатқан «айт» оған азап секілді. Бар айтатыны: - Сорлады-ау, сорладық-ау... Ауыл жақтан ақсандай басып орта жастағы бір еркек келеді.Киімі алым-жұлым, мойнында дорба. - Қатын, Бәкен қалай? - Не қалайын сұрайсың, сорлады ғой. - Немен, қайтты ма? - Қайтты. Көлеңкеге сылқ етіп құлай кетті, жылады. - Ақыр байдың түбі аштан өлер деген осы екен-ау... Зейнеп ше? - Кірпігі қимылдап жатыр еді, не болғанын білмеймін. - О да өлген шығар. Мойнындағы дорбаны алып жерге тастай берді, ішінде бірдеме бар секілді. - Бірдеме таптың ба әлде? - Мардымды нәрсе жоқ. Тырдай жалаңаш алты-жеті жасар бір ұл, бір қыз бала тысқа шыға келді. Қапшықтан алып жатқан домалақ малдың терісін көріп екеуі бірдей тарпа бассалды. Таласты. - Қойындар, кұрғырлар. Мә, біреуіңе жүректің құлағы бар. - Күнімен жүргендегі әкелгенің осы ма, - деді қатыны. - Е, қайтейін, бермеген соң... мынау текенің ені... Мынау жүректің құлағы... мұны да итке лақтырған жерінен алдым...Жұрттан қайыр кеткен ғой... құрбандарының қанын бер деп едім, Ұлбала бәйбіше айқай салды: «Былтырдан бері асырағаным жетер» деп... не бергенін қайдан білейін... - Ай, сорлысың-ау, мана өзім барғанда ішек-қарнын аршып бірталай нәрсе әкелетін едім, аурудан шыға алмадым ғой...