Еркебұлан: Алмасбек, маған шығармашылық жұмысқа түрлі адамдарын пікірін жинастырып, талдау жұмысын жасау керек. 5 – 10 минут уақытың болса, бір сауалға жауап беріп, өз пікіріңді айтқанға қалай қарайсың?
Алмасбек: Жақсы, қандай сауал екен?
Еркебұлан: Қазақ халқында «Отан отбасынан басталады» деген терең мағыналы сөз бар. Осы сөздермен келісесің бе, жалпы пікірің, көзқарасың қандай?
Алмасбек: Иә, толықтай келісемін. Себебі, әрбір отбасы қоғамның бір бөлшегі, шағын Отан. Отбасы – әрқайсымыз үшін сүйіспеншілік, сыйластық, жарастық, татулық орнаған қасиетті мекен. Осы кішігірім «Отанымызда» бойымызға дарыған тәлім – тәрбие, елімізге, жерімізге деген сүйіспеншілік, ар – намыс қағидалары өмір бойы бізді жетелеп жүреді. Себебі, отбасының бала тәрбиесінде алар орны ерекше, баланың қалыптасуы отбасынан бастау алады, сондықтан да туған үйдің жылуы – оның көкірегінде көп жылдар бойы сақталып, мәңгі есінде жүреді.
Еркебұлан: Қандай керемет жауап. Рахмет. Жалпы, отбасында ұл бала мен қыз бала тәрбиесі қандай болу керек?
Алмасбек: Ата мен ананың тәрбиесі қатар жүрген жерде жақсы азамат қалыптасатыны сөзсіз. Осы ретте ойыма «Ұлдың ұяты әкеде, қыздың ұяты шешеде» деген мақал түсіп отыр, яғни халқымыз ұл баланың да, қыз баланың та отбасынан бастау алатын тәлім – тәрбиесіне аса мән берген. Қай заманда болмасын, қазақ отбасында ұл бала әкеге қарап,қыз бала анаға қарап есейеді. Әкелеріміз ұл баланың бойына өнер мен еңбектi,iзгi адамгершiлiк қасиеттердi қатар сiңiрген. Ал қыз баланы инабатты да көргенді болып өсуіне аса мән берген.
1. Әрбір адам өз ана тілін сүюі, құрметтеуі тиіс. (+)
2. Жер шарында 800-ге жуық ұлт өмір сүреді. (-)
Қазақ тілі туралы диалог.
- Алексей, сенің ұлтын өзге болғанымен, қазақ тілінде жетік сөйлеп, қазақ мектебінде білім алуыңның құпиясы неде?
- Еркебұлан, менің ұлтым өзге болғанымен, менің кіндік қаным тамған туған жерім – Қазақстаным! Менің ойымша, Қазақстанның әрбір азаматы мемлекеттік тілді білуі тиіс. Оған қоса, "Өнер алды - қызыл тіл" емес пе?
- Сенімен толықтай келісемін, дегенмен ұлттары қазақ бола тұра, өз тілдерінде сөйлей алмайтын қаракөз қандастарымыз қаншама... Атамыз қазақ "Тілін білмейтіндер емес, тілін білгісі келмейтіндер – мәңгүрт" деген екен.
- Әрине, әр адамның өз санасы біледі. Мысалға, біздің үйімізде ата – анамыз «Тіл - достықтың алтын көпірі» деп үнемі айтып отырады, әрі өздері де мемлекеттік тілді жетік меңгерген.
- Қандай керемет үлгі тұтарлық отбасы!
- Өзім де шексіз бай, шұрайлы, тегеуріні мықты, көркем, дана, сұлу, рухани бай, Абай әрлеген, Жамбыл жырлаған, Мәңгілік елдің Мәңгілік тілін меңгергенімді мақтан тұтамын!
- Жарайсың, достым!
- Рахмет, сонымен қатар мен Елбасымыздың үш тұғырлы тіл саясатын толығымен қолдаймын, әрі ағылшын тілін де үйренуге де ден қойып жүрмін.
- Бүгін мен сені басқа қырыңнан танып – білдім, осындай досым бар мен - бақытты жанмын!
«Отан отбасынан басталады» тақырыбына диалог құрастыру.
Еркебұлан: Алмасбек, маған шығармашылық жұмысқа түрлі адамдарын пікірін жинастырып, талдау жұмысын жасау керек. 5 – 10 минут уақытың болса, бір сауалға жауап беріп, өз пікіріңді айтқанға қалай қарайсың?
Алмасбек: Жақсы, қандай сауал екен?
Еркебұлан: Қазақ халқында «Отан отбасынан басталады» деген терең мағыналы сөз бар. Осы сөздермен келісесің бе, жалпы пікірің, көзқарасың қандай?
Алмасбек: Иә, толықтай келісемін. Себебі, әрбір отбасы қоғамның бір бөлшегі, шағын Отан. Отбасы – әрқайсымыз үшін сүйіспеншілік, сыйластық, жарастық, татулық орнаған қасиетті мекен. Осы кішігірім «Отанымызда» бойымызға дарыған тәлім – тәрбие, елімізге, жерімізге деген сүйіспеншілік, ар – намыс қағидалары өмір бойы бізді жетелеп жүреді. Себебі, отбасының бала тәрбиесінде алар орны ерекше, баланың қалыптасуы отбасынан бастау алады, сондықтан да туған үйдің жылуы – оның көкірегінде көп жылдар бойы сақталып, мәңгі есінде жүреді.
Еркебұлан: Қандай керемет жауап. Рахмет. Жалпы, отбасында ұл бала мен қыз бала тәрбиесі қандай болу керек?
Алмасбек: Ата мен ананың тәрбиесі қатар жүрген жерде жақсы азамат қалыптасатыны сөзсіз. Осы ретте ойыма «Ұлдың ұяты әкеде, қыздың ұяты шешеде» деген мақал түсіп отыр, яғни халқымыз ұл баланың да, қыз баланың та отбасынан бастау алатын тәлім – тәрбиесіне аса мән берген. Қай заманда болмасын, қазақ отбасында ұл бала әкеге қарап,қыз бала анаға қарап есейеді. Әкелеріміз ұл баланың бойына өнер мен еңбектi,iзгi адамгершiлiк қасиеттердi қатар сiңiрген. Ал қыз баланы инабатты да көргенді болып өсуіне аса мән берген.
Еркебұлан: Пікіріңе көп рахмет, достым!
Алмасбек: Оқасы жоқ.
1. Мәтіннің не туралы екенін анықтаңыз.
A. Тіл туралы
2 . Мәтіннің негізгі идеясын табыңыз.
D. Туған тілді құрметтеп, қастерлеу керек.
3. Мәтіннің түрін ажыратыңыз.
D. мақала
4. Мәтін бойынша дұрыс/бұрыс ақпаратты анықтаңыз.
1. Әрбір адам өз ана тілін сүюі, құрметтеуі тиіс. (+)
2. Жер шарында 800-ге жуық ұлт өмір сүреді. (-)
Қазақ тілі туралы диалог.
- Алексей, сенің ұлтын өзге болғанымен, қазақ тілінде жетік сөйлеп, қазақ мектебінде білім алуыңның құпиясы неде?
- Еркебұлан, менің ұлтым өзге болғанымен, менің кіндік қаным тамған туған жерім – Қазақстаным! Менің ойымша, Қазақстанның әрбір азаматы мемлекеттік тілді білуі тиіс. Оған қоса, "Өнер алды - қызыл тіл" емес пе?
- Сенімен толықтай келісемін, дегенмен ұлттары қазақ бола тұра, өз тілдерінде сөйлей алмайтын қаракөз қандастарымыз қаншама... Атамыз қазақ "Тілін білмейтіндер емес, тілін білгісі келмейтіндер – мәңгүрт" деген екен.
- Әрине, әр адамның өз санасы біледі. Мысалға, біздің үйімізде ата – анамыз «Тіл - достықтың алтын көпірі» деп үнемі айтып отырады, әрі өздері де мемлекеттік тілді жетік меңгерген.
- Қандай керемет үлгі тұтарлық отбасы!
- Өзім де шексіз бай, шұрайлы, тегеуріні мықты, көркем, дана, сұлу, рухани бай, Абай әрлеген, Жамбыл жырлаған, Мәңгілік елдің Мәңгілік тілін меңгергенімді мақтан тұтамын!
- Жарайсың, достым!
- Рахмет, сонымен қатар мен Елбасымыздың үш тұғырлы тіл саясатын толығымен қолдаймын, әрі ағылшын тілін де үйренуге де ден қойып жүрмін.
- Бүгін мен сені басқа қырыңнан танып – білдім, осындай досым бар мен - бақытты жанмын!
- Қойшы, мені тіпті ұялтып тастадың ғой ...
6. Үштілділік (неологизм), лексика (термин), полиглот (термин).
Елімізде үштілділік саясаты кезеңдеп іске асырылып келеді.
Лексика - тілдің сөздік құрамы туралы ілім.
Көп тіл білетін адамды полиглот деп атайды.