Ауызша мәтіндер құрауда сөйлемдердің интонациялық ерекшелігін ескере біледі;
Ойын ауызша жеткізуде сұраулы, хабарлы, лепті және бұйрықты сөйлемдерді орынды қолданып айта алады;
Мәтін құрастырғанда оның стильдік ерекшелігін ескере біледі;
Күнделік, мінездеме, түсініктеме, өмірбаянның біреуін жазғанда стилін сақтай отырып жазады.
Ұйымдастыру сәті. Оқушылардың белсенділігін арттыру.
Ынтымақтастық атмосферасын қалыптастыру мақсатында өткізілетін тренинг.
Оқушылар бір - біріне мінездерінің жақсы жақтарын айтып, жылы лебіздерін білдіру үшін «Менің ойымды өзгерткен сенің бойыңдағы... асыл қасиет» деген сөзден бастайды.
Қолдарынан ұстап тұрып, әдемі тілек тілеген оқушыға сыныптастары марапаттау айтады.
Кері байланыс. Мықты екенсің. Қызықтырып жібердің.
СЖ
Сыныпқа қима қағаздар таратылады. Оқушылар өздерінің бойындағы қызық бір мінезін жазады. Әдемілеп бүктеп қорапқа салады. Сосын бір - бірлеп суырып, кім екенін тез тауып алған оқушыға жұлдызша тағылады.
Мінездерін бірден танығандар жұп құрады.
Бүгінгі сабақтың оқу мақсаттары мен күтілетін нәтижелерін таныстырылады.
ЖЖ Алдыңғы сабақта алған білімді еске түсіріп, сәйкестендіру тапсырмасы беріледі.
ақкөңіл флегматик
тез ойланып жауап береді холерик
достарына көмектесуді ұнатады меланхолик
жеңіл мінезді флегматик
агрессивті, шамданғыш сангвиник
кісіге қайырымды меланхолик
жаңа ортада қатты қысылады холерик
тым қозғалғыш сангвиник
орынсыз сөйлемейді холерик
Сәйкестендіруді тез тапқан жұп жанындағы жұпқа тапсырма береді. Яғни 2 - 3 тіркесті сөзді алып, сөйлемнің интонациялық ерекшелігін қолдана отырып, ауызша хабарлы сөйлемдер құрып айту. Сыныптағы 5 жұп бір - біріне сөйлемнің айтылу ерекшелігіне байланысты сұраулы, лепті, бұйрықты сөйлемдерді ауызша құруға тапсырмалар береді.
Кері байланыс.
Оқушылар бір - бірін бағалайды
Жұптар
Шапшаң жұп
Орындайтын жұп
Баяу жұп
Жай жұп
Асықпайтын жұп
Еске сақтау.
Сөйлемдердің интонациялық ерекшелігі дегеніміз сөйлеп тұрғанда сөйлем ішінде белгілі бір сөздерге екпін ерекше түсіріліп айтылады. Мысалы: Керемет қандай, ол өз ортасында орынсыз сөйлемейді.
Сынып оқушыларының назарын интерактивтік тақтадан көрсетілген мына суреттерге аударамыз.
Бұлар кімдер? Танисыздар ма? Сыртқы келбетіне қарап олардың мінезіне болжау жасап көріңіздер.
Өз пікірін білдірген оқушылардың ішінде ойын ашық, еркін әрі әсерлі жеткізген оқушыны өздері сұқ саусақпен «Керемет екенсің» деп бағалайды.
«Ойлан, Бөліс, Жауап бер»
Адамның сырт келбетіне қарап, оның мінезін тани аламыз ба?
Сіз жаңа танысыңыздың мінезін қалай танисыз?
Айтылым дағдысы бойынша бірнеше суреттерді слайд арқылы көрсете отырып, суреттегі бейненің мінезін өзінше болжап айтады.
Тапсырма
Осы сұрақтарға жұптаса отырып, өз көзқарастарыңды ортаға салып, диалог құрыңыздар. Диалогтарыңызда сұраулы, хабарлы, лепті және бұйрықты сөйлемдердің интонациялық ерекшелігін ескеріп айтып көріңіздер.
Дескрипторлар
Жұптасып диалог құра алады
Сұраққа өз ойымен жауап береді
Бейненің мінезін болжап айтады
Сергіту сәті.
Оқушыларға сурет беріледі. Сол суреттегі адамдардың аттарын табу үшін бірнеше сөйлемдер беріледі. Сүгіретші салған бейнені дәл тапқан оқушыны марапаттау.
Мәтіні:
Бас киім киіп тұрған биік және арық кісінің аты Марат емес. Сәбиттің және Жомарттың қасында тұрған адамның көзілдірігі жоқ. Арық және аласа адам Сәбиттің қасында. Мұртты адамның қасында тұрған кісі Марат.
Сақалы бар қара шашты адамның аты Марат емес. Арық және аласа адамның аты Жеңіс емес. Жомарттық қасындағы адамның бас киімі жоқ. Жеңіс Сәбиттің және Ержанның қасындағы адамның арасында тұр.
Адам аттары: Ержан, Марат, Жеңіс, Сәбит, Жомарт.
Жазылым
Өзің мінезің қандай? Кестенің 3 бөлігіне өз мінезіңіздегі ерекшелікті сөз тіркесімен жазыңыз. Ойыңызды жұбыңызбен бөлісіңіз. Ол растаған тұсына әдемі бағалау қойсын.
Қамқормын
қарапайым
көңілді
мазасызбын
шыдамды
f Жұптар бір - бірін бағалайды.
Жазылымда алдында оқып білгендерін естеріне түсіре отырып, досыңа не жанында отырған жұбына мінездеме жазады. Алдымен оның бойындағы жақсы қасиеттеріне тоқталады. Мінезіндегі нашар қылықты (ашушаң, өкпелегіш, т. б) қасиеттеріне өзінше ақыл қосуына болады. Мәтін құрғанда стильдік ерекшелігіне мән беру керектігі айтылады.
Рефлексия
3 - 1 Үш жақсы қасиетті айту. Соған үш сөйлем ойлау.
Менің Отаным Қазақстан. Қазақстан тәуелсіз ел. Ол ұлан байтақ дала, бейбіт ел. Қазақстанның астанасы Астана қаласы. Қазақстанда пайдалы қазбалар,есепсіз байлық өте көп. Қазақстан жерінде ұлт өкілдері көп. Олар: орыстар, ағылшындар, түріктер тағы басқа ұлттар тұрады. Қазақстан жері өте әдемі. Мен өз Отаным Қазақстанның көркіне жететін ешбір ел жоқ. Мен өз Отанымды мақтан тұтамын. Еліміздің табиғаты өте сұлу. Биік –биік асқар таулар,мөп-мөлдір көлдер және өзендер. Әр түрлі өсімдіктер мен дәрілік қасиеті бар шөптер өседі.
Отанымыздың аспаны ашық, әр таңы арайлы, болашағы нұрлы болса екен деймін. Келешекте бейбіт күннің бетін бұлт ба , барлық әлемде бейбітшілік болсын. Мен қазақпын! Қазақ жерінде, елінде туылдым. Соны мақтан етемін. Отанымды сүйемін. Туған жеріме өлең жолдарын арнаймын.
Туған жерім асқан көркем, сұлу ғой,
Байлығымның баға жетпес құны ғой.
Туған жерім жүрегімнің үні ғой,
Көңілімнің жыры ғой.
Менің отаным - Қазақстан. Мен Отанымды сүйемін. Осы елде өмірге келіп, білім қабылдап келеміз сонымен қатар қазақ тілінде сөйлеуді,қ азақ жұртының салт-дәстүрін білу міндетіміз деп санаймын. Менің Еліме деген махаббатым жүрегімнің түпкірінде жатыр. Отанға деген ақ жүрек махабатты, қандай заң, қандай құбылысы болсын өшіре алмайды.
\Қазіргі күні Қазақстан береке ордасына шарықтап отыр. Әркім қалаған еңбегін істеуге, оқуға, демалуға ерікті. Менің Отаным сонау Каспийден басталып Алтай тауларына дейін созылып жатқан қасиетті өлке. Қазақстан тәуелсіздік жолында не көрмеді десеңші?! Еліміздің басынан азап та , ашаршылық та, сұм соғыс та өтті. Қазақстанның тәуелсіздігін аңсаған, мәңгілік жарыққа тырысқан Қайрат, Ләззат, Ербол сияқты аға — апаларымыз ұлтты үшін өлімге бастарын тікті.
Отанымыз, кең байтақ еліміз, ата-бабаларымыздан қалған жер - Қазақстан. Ата-бабалар мұра етіп қалдырған асыл - байлық жеріміз бар. Біздің жерімізде кең, қасиеті ғана емес, қазба байлығымен жер жүзінің алдыңғы көшін бастауда. Асты кенге, талай дүлділ адамдарды ғұмырға әкелген кенді өлке туғаныма қатты қуанам.
Отанымның келешегі үшін өз үлесімді қосуға әрекет жасаймын. Біз жастар Қазақстанның келешегіміз, туып өскен жерімізді оп - оңай бере салмаймыз. Еліміз үшін барлық қиындыққа төзіп беруге даярмын. Басқа елдерге кетсек, өз елімізді өте қатты аңсаймыз. Әр кісі өз туған жерін іздейді. Соған қарап мен қарапайым ғұмыр сүріп жатсам да отбасыммен, туған жерімде оқып, өз жерімде жүргеніме қатты қуанам. «Атамекен отбасынан басталады». Осы шығармада менің ойымша отбасына ғана емес, Отанға деген махаббат туралы қамтылмаған. Мен кішкентай отбасымды сүйем. Отбасымыда әкем, анам, мен, сіңілім бар. Өйткені менің отбасым да Отаныма қаракет етуде. Біз аласа ғана бөлшегіміз. Өйткені менің ұлы атам Отанды қорғауға септігін қосып, соғысқан. Ал мен сауатты кісі болу үшін аянбай оқып, үлгілі біліміммен кішкене болса да үлесімді қосып келемін. Мен жұмысымды таза жүрекпен істеуге тырысамын. Өйткені қазіргі кезде менің бар жұмысым сабақ. Сабақты босатпай, ұстаздардың айтқанын екі етпей орындаймын.
Адамның сырт келбеті мен мінезі
А3. Орфоэпиялық нормаларды сақтау
Ж1. Әр түрлі стильде мәтіндер құрастыру
• 7. А3. Ауызша мәтіндер құрауда сұраулы, хабарлы, лепті және бұйрықты сөйлемдердің интонациялық ерекшелігін ескеріп айту.
• 7. Ж1. Мәтіндердің стильдік ерекшелігін сақтай отырып, күнделік, мінездеме, түсініктеме, өмірбаян жазу.
Ауызша мәтіндер құрауда сөйлемдердің интонациялық ерекшелігін ескере біледі;
Ойын ауызша жеткізуде сұраулы, хабарлы, лепті және бұйрықты сөйлемдерді орынды қолданып айта алады;
Мәтін құрастырғанда оның стильдік ерекшелігін ескере біледі;
Күнделік, мінездеме, түсініктеме, өмірбаянның біреуін жазғанда стилін сақтай отырып жазады.
Ұйымдастыру сәті. Оқушылардың белсенділігін арттыру.
Ынтымақтастық атмосферасын қалыптастыру мақсатында өткізілетін тренинг.
Оқушылар бір - біріне мінездерінің жақсы жақтарын айтып, жылы лебіздерін білдіру үшін «Менің ойымды өзгерткен сенің бойыңдағы... асыл қасиет» деген сөзден бастайды.
Қолдарынан ұстап тұрып, әдемі тілек тілеген оқушыға сыныптастары марапаттау айтады.
Кері байланыс. Мықты екенсің. Қызықтырып жібердің.
СЖ
Сыныпқа қима қағаздар таратылады. Оқушылар өздерінің бойындағы қызық бір мінезін жазады. Әдемілеп бүктеп қорапқа салады. Сосын бір - бірлеп суырып, кім екенін тез тауып алған оқушыға жұлдызша тағылады.
Мінездерін бірден танығандар жұп құрады.
Бүгінгі сабақтың оқу мақсаттары мен күтілетін нәтижелерін таныстырылады.
ЖЖ Алдыңғы сабақта алған білімді еске түсіріп, сәйкестендіру тапсырмасы беріледі.
ақкөңіл флегматик
тез ойланып жауап береді холерик
достарына көмектесуді ұнатады меланхолик
жеңіл мінезді флегматик
агрессивті, шамданғыш сангвиник
кісіге қайырымды меланхолик
жаңа ортада қатты қысылады холерик
тым қозғалғыш сангвиник
орынсыз сөйлемейді холерик
Сәйкестендіруді тез тапқан жұп жанындағы жұпқа тапсырма береді. Яғни 2 - 3 тіркесті сөзді алып, сөйлемнің интонациялық ерекшелігін қолдана отырып, ауызша хабарлы сөйлемдер құрып айту. Сыныптағы 5 жұп бір - біріне сөйлемнің айтылу ерекшелігіне байланысты сұраулы, лепті, бұйрықты сөйлемдерді ауызша құруға тапсырмалар береді.
Кері байланыс.
Оқушылар бір - бірін бағалайды
Жұптар
Шапшаң жұп
Орындайтын жұп
Баяу жұп
Жай жұп
Асықпайтын жұп
Еске сақтау.
Сөйлемдердің интонациялық ерекшелігі дегеніміз сөйлеп тұрғанда сөйлем ішінде белгілі бір сөздерге екпін ерекше түсіріліп айтылады. Мысалы: Керемет қандай, ол өз ортасында орынсыз сөйлемейді.
Сынып оқушыларының назарын интерактивтік тақтадан көрсетілген мына суреттерге аударамыз.
Бұлар кімдер? Танисыздар ма? Сыртқы келбетіне қарап олардың мінезіне болжау жасап көріңіздер.
Өз пікірін білдірген оқушылардың ішінде ойын ашық, еркін әрі әсерлі жеткізген оқушыны өздері сұқ саусақпен «Керемет екенсің» деп бағалайды.
«Ойлан, Бөліс, Жауап бер»
Адамның сырт келбетіне қарап, оның мінезін тани аламыз ба?
Сіз жаңа танысыңыздың мінезін қалай танисыз?
Айтылым дағдысы бойынша бірнеше суреттерді слайд арқылы көрсете отырып, суреттегі бейненің мінезін өзінше болжап айтады.
Тапсырма
Осы сұрақтарға жұптаса отырып, өз көзқарастарыңды ортаға салып, диалог құрыңыздар. Диалогтарыңызда сұраулы, хабарлы, лепті және бұйрықты сөйлемдердің интонациялық ерекшелігін ескеріп айтып көріңіздер.
Дескрипторлар
Жұптасып диалог құра алады
Сұраққа өз ойымен жауап береді
Бейненің мінезін болжап айтады
Сергіту сәті.
Оқушыларға сурет беріледі. Сол суреттегі адамдардың аттарын табу үшін бірнеше сөйлемдер беріледі. Сүгіретші салған бейнені дәл тапқан оқушыны марапаттау.
Мәтіні:
Бас киім киіп тұрған биік және арық кісінің аты Марат емес. Сәбиттің және Жомарттың қасында тұрған адамның көзілдірігі жоқ. Арық және аласа адам Сәбиттің қасында. Мұртты адамның қасында тұрған кісі Марат.
Сақалы бар қара шашты адамның аты Марат емес. Арық және аласа адамның аты Жеңіс емес. Жомарттық қасындағы адамның бас киімі жоқ. Жеңіс Сәбиттің және Ержанның қасындағы адамның арасында тұр.
Адам аттары: Ержан, Марат, Жеңіс, Сәбит, Жомарт.
Жазылым
Өзің мінезің қандай? Кестенің 3 бөлігіне өз мінезіңіздегі ерекшелікті сөз тіркесімен жазыңыз. Ойыңызды жұбыңызбен бөлісіңіз. Ол растаған тұсына әдемі бағалау қойсын.
Қамқормын
қарапайым
көңілді
мазасызбын
шыдамды
f Жұптар бір - бірін бағалайды.
Жазылымда алдында оқып білгендерін естеріне түсіре отырып, досыңа не жанында отырған жұбына мінездеме жазады. Алдымен оның бойындағы жақсы қасиеттеріне тоқталады. Мінезіндегі нашар қылықты (ашушаң, өкпелегіш, т. б) қасиеттеріне өзінше ақыл қосуына болады. Мәтін құрғанда стильдік ерекшелігіне мән беру керектігі айтылады.
Рефлексия
3 - 1 Үш жақсы қасиетті айту. Соған үш сөйлем ойлау.
Менің Отаным Қазақстан. Қазақстан тәуелсіз ел. Ол ұлан байтақ дала, бейбіт ел. Қазақстанның астанасы Астана қаласы. Қазақстанда пайдалы қазбалар,есепсіз байлық өте көп. Қазақстан жерінде ұлт өкілдері көп. Олар: орыстар, ағылшындар, түріктер тағы басқа ұлттар тұрады. Қазақстан жері өте әдемі. Мен өз Отаным Қазақстанның көркіне жететін ешбір ел жоқ. Мен өз Отанымды мақтан тұтамын. Еліміздің табиғаты өте сұлу. Биік –биік асқар таулар,мөп-мөлдір көлдер және өзендер. Әр түрлі өсімдіктер мен дәрілік қасиеті бар шөптер өседі.
Отанымыздың аспаны ашық, әр таңы арайлы, болашағы нұрлы болса екен деймін. Келешекте бейбіт күннің бетін бұлт ба , барлық әлемде бейбітшілік болсын. Мен қазақпын! Қазақ жерінде, елінде туылдым. Соны мақтан етемін. Отанымды сүйемін. Туған жеріме өлең жолдарын арнаймын.
Туған жерім асқан көркем, сұлу ғой,
Байлығымның баға жетпес құны ғой.
Туған жерім жүрегімнің үні ғой,
Көңілімнің жыры ғой.
Менің отаным - Қазақстан. Мен Отанымды сүйемін. Осы елде өмірге келіп, білім қабылдап келеміз сонымен қатар қазақ тілінде сөйлеуді,қ азақ жұртының салт-дәстүрін білу міндетіміз деп санаймын. Менің Еліме деген махаббатым жүрегімнің түпкірінде жатыр. Отанға деген ақ жүрек махабатты, қандай заң, қандай құбылысы болсын өшіре алмайды.
\Қазіргі күні Қазақстан береке ордасына шарықтап отыр. Әркім қалаған еңбегін істеуге, оқуға, демалуға ерікті. Менің Отаным сонау Каспийден басталып Алтай тауларына дейін созылып жатқан қасиетті өлке. Қазақстан тәуелсіздік жолында не көрмеді десеңші?! Еліміздің басынан азап та , ашаршылық та, сұм соғыс та өтті. Қазақстанның тәуелсіздігін аңсаған, мәңгілік жарыққа тырысқан Қайрат, Ләззат, Ербол сияқты аға — апаларымыз ұлтты үшін өлімге бастарын тікті.
Отанымыз, кең байтақ еліміз, ата-бабаларымыздан қалған жер - Қазақстан. Ата-бабалар мұра етіп қалдырған асыл - байлық жеріміз бар. Біздің жерімізде кең, қасиеті ғана емес, қазба байлығымен жер жүзінің алдыңғы көшін бастауда. Асты кенге, талай дүлділ адамдарды ғұмырға әкелген кенді өлке туғаныма қатты қуанам.
Отанымның келешегі үшін өз үлесімді қосуға әрекет жасаймын. Біз жастар Қазақстанның келешегіміз, туып өскен жерімізді оп - оңай бере салмаймыз. Еліміз үшін барлық қиындыққа төзіп беруге даярмын. Басқа елдерге кетсек, өз елімізді өте қатты аңсаймыз. Әр кісі өз туған жерін іздейді. Соған қарап мен қарапайым ғұмыр сүріп жатсам да отбасыммен, туған жерімде оқып, өз жерімде жүргеніме қатты қуанам. «Атамекен отбасынан басталады». Осы шығармада менің ойымша отбасына ғана емес, Отанға деген махаббат туралы қамтылмаған. Мен кішкентай отбасымды сүйем. Отбасымыда әкем, анам, мен, сіңілім бар. Өйткені менің отбасым да Отаныма қаракет етуде. Біз аласа ғана бөлшегіміз. Өйткені менің ұлы атам Отанды қорғауға септігін қосып, соғысқан. Ал мен сауатты кісі болу үшін аянбай оқып, үлгілі біліміммен кішкене болса да үлесімді қосып келемін. Мен жұмысымды таза жүрекпен істеуге тырысамын. Өйткені қазіргі кезде менің бар жұмысым сабақ. Сабақты босатпай, ұстаздардың айтқанын екі етпей орындаймын.
Объяснение:
1.Отаң кең байтақ жер.
2.Біздің елде салт дәстір ұстанамыз
3.Мен өз елімді жақсы көріп,құретейің.