витя55346

22.11.2022 21:49 •  Қазақ тiлi

Молекулалық-кинетикалық теория Молекулалық-кинетикалық теория

Молекулалық-кинетикалық теория заттарды жеке бөлшектердің (атомдар мен молекулалар) жиынтығы ретінде қарастырады және заттың әртүрлі күйінің қасиеттерін, бөлшектердің кинетикалық энергияларын потенциалдық энергиясымен өзара тартылу күштерін салыстыру арқылы түсіндіреді.

Газ тәріздес заттар

Молекулалық-кинетикалық теория тұрғысынан қарағанда газдар – бір-бірімен байланыспайтын және бүкіл көлем бойынша еркін қозғалатын бөлшектер жиынтығы.

Газдардың нақты пішіні мен көлемі жоқ, себебі бөлшектер өздерінің ретсіз қозғалуына орай барлық қол жетімді кеңістікті толтырады.

Бір заттың басқа заттың көлеміне сәйкес өзара еркін таралу құбылысын диффузия деп аталады.

Сұйық күйіндегі заттар

Сұйықтық – қатты және газ тәріздес заттар аралығындағы аралық күйде болатын заттың сұйық агрегаттық күйі. Сұйықтықтағы бөлшектер газдардағы сияқты еркін қозғалады, бірақ бөлшектер арасындағы арақашықтық әлдеқайда аз болады.

Қатты күйдегі заттар

Қатты заттар бөлшектер еркін қозғала алмайды, олар тұрақты позицияларда берік орналасқан. Қатты денелердің ішкі құрылысы бөлшектердің, атомдардың, иондардың және молекулалардың тұрақты орналасуымен сипатталады. Мұндай қатты денелердің құрылымында әр түрлі кристалдық торлар болады.

Молекулалық-кинетикалық теория – Mолекулярно-кинетическая теория – Molecular kinetic theory

Броундық қозғалыс – Броуновское движение – Brownian motion

Бөлшектердің қозғалысы – Движение частиц – Motion of charged particles (particle motion)

Пішін – Форма – Form

Көлем – Объем – Volume

Сығылуы – Сжимаемость – Сompressibility

Диффузия – Диффузия – Diffusion

Беттік керілу – Поверхностное натяжение – Surface tension

Тұтқырлық – Вязкость – Viscosity

Кристалдық – Кристаллический – Сrystallic (crystalline)

Кристалдық тор – Кристаллическая решетка – Сrystal cell

Әр түрлі агрегаттық күйдегі заттардың қасиеттері

Газдардағы бөлшектер

бір-бірінен алшақ орналасқан, бос кеңістік өте көп;

бір-біріне әлсіз тартылады;

ретсіз және еркін қозғалады.

Сұйықтықтағы бөлшектер

жақын орналасқан;

бір-біріне едәуір күшті тартылады;

әрдайым бір-бірімен жылжып, ретсіз және еркін қозғалады.

Қатты денелердегі бөлшектер

бір-біріне өте тығыз орналасқан, сондықтан оларды сығу қиын;

өте күшті тартылады, сондықтан олар еркін қозғала алмайды;

қозғалмайтын нүкте маңында дірілдейді, бірақ бір жерден екінші жерге қозғалмайды.

2. Бөлшектердің молекулалық-кинетикалық теориясына сүйеніп, қатты, сұйық және газ

тәрізді заттардың қасиеттерін түсіндір.

3. Оқушы үйінде тәжірибе жасап көрді.

Бос бөтелкенің аузын қақпақпен жауып

тоңазытқыштың мұздатқышына қойды. 5 минут уақыттан соң бөтелке ішінен ауасын сорып

алғандай бөтелкенің қабырғалары ішке қарай қабысып қалды. Бұл құбылыстың себебін

түсіндір.









Егер мұздатқыштан бөтелкені алып шықсақ бұрынғы қалпына келе ме? Себебін түсіндір.







ЖҰМЫС ПАРАҒЫ

Қасиет 1: газдар жеңіл және жылдам

араласады.

Түсіндірмесі:







Қасиет 2: металдар жылуды жақсы

өткізеді

Түсіндірмесі:







Қасиет 3: қатты заттар немесе сұйықтық бірдей көлемде газдардан

едәуір ауыр болады.

Түсіндіру:









4

4. Судың үш агрегаттық күйде болуының маңызды сипаттамасы – бір күйден екінші күйге