‼️‼️‼️‼️МОЖНО ТАК ТИПО НЕ СПИСЫВАЛ УЧЕНИК И КОРОТКО ‼️‼️‼️10-тапсырма. М. Мақатаевтың екі өлеңі қалай туғанын айтып бер. Тірек сездерді пайдалан. Реттік сан есімдерді қолдан. Тірек сөздер: ақын, композитор, жолығады, әннің тууы, жазады. Үлгі: М. Мақатаевтың бірінші өлеңі «Саржайлау» өлеңінің туу ... .
Қазақтың ұлттық ойындары бес түрге бөлінеді. Олар: аңға байланысты, малға байланысты, түрлі заттармен ойналатын, зеректікті, ептілікті және икемділікті қажет ететін, соңғы кезде қалыптасқан ойындар. Олардың негізгілерінің өзі жүзден астам. Бұл ойындардың көбісінің ежелден қалыптасқан арнайы өлеңдері бар. Өлеңдер ойынның эстетикалық әсерін арттырып, балалардың өлең-жырға деген ыстық ықыласын оятып, көңілін көтереді, дүниетанымын арттырып, еңбекке баулиды, ширықтырып, шынықтырады.Этнограф – ғалымдардың пайымдауынша, ата-бабаларымыздан бізге жеткен ұлттық ойындарымыздың тарихы Қазақстан жерінде б.з.б. бірінші мыңжылдықта-ақ қалыптасқан. Олардың ішінде тоғызқұмалақ, қуыршақ, асық ойындары Азия елдерінде тайпалық одақтар мен алғашқы мемлекеттерде кеңінен тарады. Біздің қоғамыздағы ұлттық ойындардың негізі, шығу тегі халқымыздың көшпелі дәстүрлі шаруашылық қарекеттерінен бастау алады.
Бұлардың көбісі мал шаруашылығына, аңшылыққа, жаугершілікке негізделген. Ахмет Жүнісовтың айтуынша (Фәниден бақиға дейін, - Алматы: «Қайнар», 1994), «Өзге халықтар сияқты қазақтың да ертеден қалыптасқан, атадан – балаға мұра болып жалғасып келе жатқан ұлттық ойын-сауық түрлері бар. Зер салып байқап отырсақ, ол ойын-сауықтар қазақтың ұлттық ерекшелігіне, күнделікті тұрмыс-тіршілігіне тығыз байланысты туған екен және адамға жастайынан дене тәрбиесін беруге, оны батылдыққа, ептілікке, тапқырлыққа, күштілікке, төзімділікке т.б. әдемі адамгершілік қасиеттерге баулуға бағытталған екен». Ал енді, «Қазақстан. Ұлттық энциклопедия» кітабында қазақтың ұлттық ойындарының мән-маңызы туралы былай деп жазылған: «Қазақ ұлты негізінен ұрпақ қамын басты мақсат етіп қойып, балалардың нағыз азамат болып қалыптасуына аса зор мән берген. Нәтижесінде дәстүрлі бала тәрбиесінің басты құралы ретінде ұлттық ойынды орайластырып, дамытып отырған».
1. Аңға байланысты ойындар: ақсерек-көксерек, аңшылар, аңшылар мен қояндар, кірпіше қарғу, қасқұлақ, ордағы қасқыр. 2. Малға байланысты ойындар: аларман (қойға қасқыр шапты), асау көк, бура-қотан, көксиыр, соқыртеке, түйе мен бота. 3. Түрлі заттармен ойналатын ойындар: ағаш аяқ, аққала, ақпа, ақсүйек, ақшамшық, алакүшік, алтыбақан, арқан аттау, арқан тартпақ, арқан тартыс, арынды арқан, асау мәстек, асық, аттамақ, ауыртаяқ, әйкел, әуетаяқ, батпырауық, белбеу соқ, белбеу тартыс, дауыстап атыңды айтам, епті жігіт, жаяу көкпар, жемекіл, жігіт қуу, жігіт ойыны, күзетшілер, күміс ілу, қамалды қорғау, қараше, қимақ, қыз қуу, лек (шөлдік), монданақ, орамал тастау, сақина жасыру, сиқырлы таяқ, тапшы, кімнің дауысы, таяқ жүгірту, тепе-теңдік, тобық, тұтқын алу, түйілген орамал, шалма, шертпек, шілдік, хал қалай?
у першу збірку творів лесі українки “на крилах пісень” увійшла чудова поема “давня казка”. цю поему вона написала у 1893 році. на ту пору леся українка вже була зрілим поетом. своє місце як митець, письменниця бачила лише серед найпередовіших, революційних представників суспільства – серед робітників. у поемі “давня казка” і йдеться про роль поета і його творів в суспільному житті. тому головний герой цього твору – поет.
зовнішній портрет свого героя поетеса зображує так:
на обличчі у поета
не цвіла урода гожа,
хоч не був він теж поганий, --
от собі -- людина
його звичайною зовнішністю, та ще й фізичним нездужанням, поетеса підкреслює, що краса людини не в зовнішніх ознаках, а в її духовних якостях.
леся українка оспівує талант свого героя : його поезія була “і дзвінкою, і гучною, бо розходилась по світу стоголосою луною”. за цю незвичайну здібність -- творити вірші, у яких можна знайти і розвагу, і пораду, співця дуже любили люди, особливо молодь.
він славив красу природи, красу вільної людської думки. на крилах мрій поет часто линув “ в таємні світи надхмарні”, але крім цього приглядався до людського лиха і намагався зброєю сміху знищувати його. далі тематика пісень митця розширюється : ось він створює сатиричні вірші, що висміюють вади людського характеру – боягузтво, пиху, хвастощі. так, запалені його піснею, люди йдуть на штурм неприступних мурів ворожого міста і здобувають його. та коли наростав конфлікт між трудящими і графом-деспотом, поет створив найкращі свої пісні. це була їдка сатира, сповнена народного гніву, ненависті до гнобителів, пройнята закликом до революційної розправи з народними кривдниками :
блакитна кров проллється,
як пробити пану груди?
тепер для поета краса невіддільна від служіння трудящим у боротьбі за волю. в ім’я захисту цієї краси він і смерть прийме. в цей час поет постає як народний митець, лицар духу, захисник трудящих, що викриває жорстоких гнобителів народу. це горда, безкорислива, саможертовна людина. на пропозицію графа продати свій хист за “гарну хату”, за золото, поет відповідає так:
“не поет, у кого думки
не літають вільно в світі,
а заплутались навіки
в золотії тонкі сіті”
отже, служіння літературі, поневоленому народові леся українка розуміла як участь у революційній боротьбі. на той час вона своїм життям, своєю невтомною працею показала, яким повинен бути народний митець. тому в образі героя “давньої казки” ми пізнаємо риси характеру самої лесі українки. його шлях до народного поета – це шлях самої письменниці. він (як і леся українка) зрозумів, що в суспільстві боротьба йде протягом віків, ще з того часу, як існують бідні й багаті. і лише тоді, коли ця боротьба скінчиться, “то скінчиться давня казка”
на мою думку, людина, яка має талант та добре серце, може покращити життя всього народу.
Бұлардың көбісі мал шаруашылығына, аңшылыққа, жаугершілікке негізделген.
Ахмет Жүнісовтың айтуынша (Фәниден бақиға дейін, - Алматы: «Қайнар», 1994), «Өзге халықтар сияқты қазақтың да ертеден қалыптасқан, атадан – балаға мұра болып жалғасып келе жатқан ұлттық ойын-сауық түрлері бар. Зер салып байқап отырсақ, ол ойын-сауықтар қазақтың ұлттық ерекшелігіне, күнделікті тұрмыс-тіршілігіне тығыз байланысты туған екен және адамға жастайынан дене тәрбиесін беруге, оны батылдыққа, ептілікке, тапқырлыққа, күштілікке, төзімділікке т.б. әдемі адамгершілік қасиеттерге баулуға бағытталған екен». Ал енді, «Қазақстан. Ұлттық энциклопедия» кітабында қазақтың ұлттық ойындарының мән-маңызы туралы былай деп жазылған: «Қазақ ұлты негізінен ұрпақ қамын басты мақсат етіп қойып, балалардың нағыз азамат болып қалыптасуына аса зор мән берген. Нәтижесінде дәстүрлі бала тәрбиесінің басты құралы ретінде ұлттық ойынды орайластырып, дамытып отырған».
1. Аңға байланысты ойындар: ақсерек-көксерек, аңшылар, аңшылар мен қояндар, кірпіше қарғу, қасқұлақ, ордағы қасқыр. 2. Малға байланысты ойындар: аларман (қойға қасқыр шапты), асау көк, бура-қотан, көксиыр, соқыртеке, түйе мен бота. 3. Түрлі заттармен ойналатын ойындар: ағаш аяқ, аққала, ақпа, ақсүйек, ақшамшық, алакүшік, алтыбақан, арқан аттау, арқан тартпақ, арқан тартыс, арынды арқан, асау мәстек, асық, аттамақ, ауыртаяқ, әйкел, әуетаяқ, батпырауық, белбеу соқ, белбеу тартыс, дауыстап атыңды айтам, епті жігіт, жаяу көкпар, жемекіл, жігіт қуу, жігіт ойыны, күзетшілер, күміс ілу, қамалды қорғау, қараше, қимақ, қыз қуу, лек (шөлдік), монданақ, орамал тастау, сақина жасыру, сиқырлы таяқ, тапшы, кімнің дауысы, таяқ жүгірту, тепе-теңдік, тобық, тұтқын алу, түйілген орамал, шалма, шертпек, шілдік, хал қалай?
у першу збірку творів лесі українки “на крилах пісень” увійшла чудова поема “давня казка”. цю поему вона написала у 1893 році. на ту пору леся українка вже була зрілим поетом. своє місце як митець, письменниця бачила лише серед найпередовіших, революційних представників суспільства – серед робітників. у поемі “давня казка” і йдеться про роль поета і його творів в суспільному житті. тому головний герой цього твору – поет.
зовнішній портрет свого героя поетеса зображує так:
на обличчі у поета
не цвіла урода гожа,
хоч не був він теж поганий, --
от собі -- людина
його звичайною зовнішністю, та ще й фізичним нездужанням, поетеса підкреслює, що краса людини не в зовнішніх ознаках, а в її духовних якостях.
леся українка оспівує талант свого героя : його поезія була “і дзвінкою, і гучною, бо розходилась по світу стоголосою луною”. за цю незвичайну здібність -- творити вірші, у яких можна знайти і розвагу, і пораду, співця дуже любили люди, особливо молодь.
він славив красу природи, красу вільної людської думки. на крилах мрій поет часто линув “ в таємні світи надхмарні”, але крім цього приглядався до людського лиха і намагався зброєю сміху знищувати його. далі тематика пісень митця розширюється : ось він створює сатиричні вірші, що висміюють вади людського характеру – боягузтво, пиху, хвастощі. так, запалені його піснею, люди йдуть на штурм неприступних мурів ворожого міста і здобувають його. та коли наростав конфлікт між трудящими і графом-деспотом, поет створив найкращі свої пісні. це була їдка сатира, сповнена народного гніву, ненависті до гнобителів, пройнята закликом до революційної розправи з народними кривдниками :
блакитна кров проллється,
як пробити пану груди?
тепер для поета краса невіддільна від служіння трудящим у боротьбі за волю. в ім’я захисту цієї краси він і смерть прийме. в цей час поет постає як народний митець, лицар духу, захисник трудящих, що викриває жорстоких гнобителів народу. це горда, безкорислива, саможертовна людина. на пропозицію графа продати свій хист за “гарну хату”, за золото, поет відповідає так:
“не поет, у кого думки
не літають вільно в світі,
а заплутались навіки
в золотії тонкі сіті”
отже, служіння літературі, поневоленому народові леся українка розуміла як участь у революційній боротьбі. на той час вона своїм життям, своєю невтомною працею показала, яким повинен бути народний митець. тому в образі героя “давньої казки” ми пізнаємо риси характеру самої лесі українки. його шлях до народного поета – це шлях самої письменниці. він (як і леся українка) зрозумів, що в суспільстві боротьба йде протягом віків, ще з того часу, як існують бідні й багаті. і лише тоді, коли ця боротьба скінчиться, “то скінчиться давня казка”
на мою думку, людина, яка має талант та добре серце, може покращити життя всього народу.