нада Жазылым
Төменде берілген мәтінді оқып, оның мазмұны мен көтерілген басты мәселесін, мәтіннің толық нұсқасын оқуға мақсатты аудиторияның қызығушылығын тудыратындай ғылыми-ақпараттық стильде аннотация жазыңыз.
Аннотация жазуда келесі клишелерді қолданыңыз:
мақалада ... қарастырылады, мақала ... арналған, мақалада ... көрсетіледі, мақаланың негізінде ... жатыр, автор ... мәселелерге тоқталады, автор ... мәселелерін қозғайды, автордың/мақаланың мақсаты...
Түркі руна жазбалары
Түркілердің жазуы туралы ең алғашқы мәліметтерді қытай деректерінен кездестіре аламыз. Негізінен түркі жазуының пайда болған уақыты V ғасыр деп есептеледі. Ал нақтырақ айтқанда, түркілер IV ғасырдың екінші жартысында өз жазуларын кең ауқымда қолданған.
Түркілер басқа мемлекеттермен қарым-қатынас жасағанда, өз жазуларын қолданғаны жайлы көптеген мәліметтер бар. Мысалға алғанда, Византия императорына түркі елшісі қағанның жазған хатын алып барған. Мұны Менандр Протектор өз естелігінде көрсеткен.
Орта ғасырды алғанда түркілердің төл жазуы және алфавиті болған. Әр рулардың таңбалары негізінен жасалған алфавиттік құрамда 35 әріп бар. Ал көне түркі жазуы руна немесе сына жазуы деп аталған.
Көне түркі жазуының ескерткіштері Орталық Азия аумағынан көп табылған. Олардың ішіндегі ең белгілісі Солтүстік Моңғолия жеріндегі Орхон, Селенга, Толы өзендерінің бойынан табылған тастағы жазулар. Бұл тастарда түркілердің атақты билеушісі мен ақылгөйлері – Білге қаған, Күлтегін, Тоныкөк құрметіне арналып жазылған руна жазулары сақталған. Ал Қазақстан аумағында Талас, Іле өзендерінің аңғарынан да көне түркі жазуының ескерткіштері табылған. Түркінің жазба ескерткіштерінің көп кездесетін жері – Сібір өлкесіндегі Енисей өзенінің бойы. Жазулар құлпытастарға, қыш пен металдарға және басқа да заттарға қашалып жазылған. Осыдан шығатын қорытынды, VII-IX ғасырлар аралығында Қазақстан аумағында ортағасырлық мемлекеттерде көне руналық түркі жазуы қолданылу аясы біршама зор болған.
Қазіргі ғылымда жиі естілетін «руна», «рунология» сөздерінің қандай мағына беретінін көбісі біле бермейді. «Руна» «әріп» және «белгі» дегенді білдірмейді. Оны «құпия» және «белгісіз» сөздерімен ұштастыруға болды. «Руна» сөзі – латынның «арканум» (мысал, «Таро арқаны») немесе грекше «мистерион» (мистерия) сөздерінің аналогі. Бұл мәліметтер руна сөзінің мағынасы туралы құнды дәлелдер береді.
алдымен, оқшау сөздер деген не екенін айтып кетейік
оқшау сөз - сөйлемнің құрамында тұрса да , басқа мүшелермен грамматикалық байланысқа түспейтін мүше.
оқшау сөздің 3 түрі бар : қаратпа сөз , қыстырма сөз жəне одағай сөз.
Мысалы: Самат,ертең сынақ болады.Ұялма,балам,жоғары шық.Ендігі кезек сенде, қарағым.
бұл 3 сөйлем қаратпа сөздерден тұрады (Самат , балам, қарағым )
Қыстырма сөз : Меніңше , сенің айтқаның дұрыс. Бұларды , əрине жасау керек. Өзі осында келген шығар, сірə ?
Одағай сөз : Аз сабыр етсең қайтер еді , ə ?
Қазіргі заманғы әлем жаңа өнімдердің барлық түрлеріне толы: ғылым, техника, медицина. Адамдар, әрине, әртүрлі салаларда осындай білімге ие болмаған шығар. Ғажайып заттар мен құбылыстар бізді қоршайды. Бүгінде бейнелеп айтқанда, сіз өз қалтаңыздан жаңалықтарды ала аласыз, тек ақпараттық аймақта бар желіге қосыласыз, сізден мыңдаған километрге дейінгі адамға хабар жібере аласыз. Ақпараттық технологиялардың арқасында алыс және жақын шетелдерде, басқа елдерде және қалаларда танысуға болады.
Ғылым көп қызықты және пайдалы болды.