надо дать описание словам4-тапсырма. Мәтінді оқы. Тақырып қой. Геологтердің тауды зерттеуін дәрігердің адам қарауымен САЛЫСТАРУҒА
болады. Дәрігерлер адамның денсаулық күйін білу үшін СЫРТҚЫ БЕЙНЕСІНЕ
көз жібереді, одан кейін ТАМЫРЫН ҰСТАЙДЫ. Өкпенің демалысын, жүректің
соғуын тыңдайды. Кеудесін қағып көреді, ток жібереді, қанын алып қарайды.
Керек болған жағдайда хирургтер операция жасайды.
Геолог те алдымен таудың сыртқы құрылысына қарайды. Тастардың
БІТІСІНЕ, жатысына назар аударады. Әр жерін шұқып, тырнап көреді. Ди-
намитпен қопарып, «тау кеудесін» тыңдайды. Дәрігерлердің қан алғаны
сияқты тау қойнынан белгілер алып, ЗЕРТТЕЙДІ. Сонан кейін керек болған
жерде жалаңдаған аспаптармен тауға «операция жасайды». Таудың қарнын
тесіп, ішін ақтарып, ТАЛДАЙДЫ. Ақыры таудың тіршілігін толық АНЫҚТАЙДЫ,
ТӘЖІРИБЕ ЖҮРГІЗЕДІ. Оның қазынасын тауып, халықтың керегіне жұмсайды.
Таудың сырын зерттеу — өнер. Оны білу үшін адам білікті, ШЫҒАРМАШЫЛ,
ақылды, оның тасын да сүйе алатындай мейірімді болуы керек...
А. Машанов
ЖАЗЫЛЫМ
5-тапсырма. Сөздіктің көмегімен мәтіндегі қою қаріппен жазылған
сөздердің мағынасын анықта. Мәтіннен есімдіктерді тауып жаз.
- Қазақстан жерінде 85 мыңға жуық өзендер мен бұлақтар бар.
- Қай өзендерінің бойымен кішкене кемелер жүзеді. ?
- Ертіс, Орал, Іле, Еділ өзендерінің бойымен кішкене кемелер жүзеді.
- Қай өзендерінің бойымен терең жерлерінде ғана кеме жүзе алады. ?
- Сырдария, Тобыл, Қаратал, Бұқтырма өзендерінің бойымен терең жерлерінде ғана кеме жүзе алады.
- Бұл өзендерде нелер тіршілік етеді?
- Бұл өзендерде балықтардың бағалы тұқымдары тіршілік етеді.