НАДО . . . . текст:Арал теңізі - кезінде құрлықтың ішінде орналасқан бүкіл дүниежүзіндегі төртінші ең ірі су қоймасы болатын. 1960 жылдары Кеңес Одағының орталық басшылығы мақта егістіктерін суару үшін Аралға құятын ең басты 2 өзен - Сырдария мен Амударияның суын бұрып жіберді. Соның нәтижесінде Өзбекстан әлемдегі ең ірі мақта өндірушінің біріне айналды. Алайда ауыл-шаруашылығының мұндай жетістігі тым қымбатқа түсті - Арал теңізі тартыла бастады, жергілікті балық шаруашылығы түгел құрдымға кетті, Арал өңірінің ауа райы күрт өзгере бастады. Ауаға химиялық заттар мен теңіз түбіндегі кепкен тұздың шаңы жайылды, теңіздің тоқтамай тартылуы салдарынан жергілікті халық ауыр халге түсті. Жергілікті халықтың арасында ісік ауруы, қанның аздығы, аллергия және т.6. дерттер кең жайылып, өмірдің орташа ұзақтығы 64-тен 51-ге дейін құлдырады. Арал теңізінің тартылуы - ғасырдағы адамның қолымен жасалған теңдессіз апат болып қалды. Аралдың суы бұрын-соңды болмаған деңгейіне ал" дейін тартылып, теңіз "Солтүстік Арал" және "Оңтүстік Арал" болып екіге бөлінді.
Главная достопримечательность казахстана - это степь. по бескрайним казахстанским степям прошли несколько волн массовых переселений людей с востока на запад. эта земля хранит множество артефактов человечества: курганов, погребенных поселений, каменных изваяний. земля казахстана богата живописными природными уголками. пользуются популярностью поездки в чарынский каньон с «долиной замков» и ясеневой рощей. также интересно побывать на сакских курганах, в ущелье карабулак, в природном заповеднике «боровое», посмотреть наскальные рисунки в тамгали-тас на территории казахстана расположено немало и архитектурных памятников. обязательно посетите отрар, развалины которого хранят следы завоевания чингисхана, мавзолей суфийского поэта и мистика ходжи ахмеда яссави, куда ежегодно приезжают паломники-мусульмане со всего мира. ну и, конечно же, как не побывать на самом знаменитом космодроме байконур, откуда гагарин совершил первый в человечества полет в космос. здесь для туристов организуются интересные экскурсии по территории космодрома, можно посетить домики, в которых жили советские космонавты, музей, аллею, посмотреть станции и ракеты.
Қазақстан минералдық ресурстарға өте бай. қазақстан дүние жүзінің 186 елінің ішінде вольфрам, қорғасын және барийдің қоры бойынша бірінші орында, хромит, күміс және цинк бойынша екінші, марганец және молибден — үшінші, мыс — төртінші, уран — бесінші, алтын — алтыншы, темір кені — жетінші, қалайы мен никель — сегізінші, көмір мен табиғи газ — тоғызыншы, мұнай бойынша он үшінші орында. қазақстан жерінде хромиттің әлемдік қорының үштен бір, уран мен марганецтің төрттен бір бөлігі, темір кенінің оннан бір бөлігі орналасқан. похудение для самых ленивых и тем, кому за 40! жир с живота уйдет уже через неделю! ваши морщины исчезнут без следа! даже глубокие морщины уйдут за 14 дней! қазақстанда барланган тас көмір және қоңыр көмірдің қоры 200 млрд. тоннадан астам. көмір бассейндеріне қарағанды, екібастүз, майкөбен, обаған, жіліншік, теңіз-қорғалжын, шу, іле (қалжат), төменгі іле (оңтүстік-қаш) және орал-каспий (жайың-жем) жатады. қазір қазақстан көмірсулардың қоры бойынша дүние жүзіндегі ірі елдердің бірі больш табылады. мұнайдың барланған қорының көлемі бойынша 12-орында, газ бен газды конденсат — 15-ші, мұнай өндіру — 23-орында. қазақстанның үлесіне барланған мұнай қорының 2%-на дейін (каспий шельфін қоспағанда) келеді. 200-ден астам мұнай мен кен орындарының өндірілетін қоры 2,2 млрд. тонна, конденсат — шамамен 700 млн. тоннаны құрайды. еліміздің болжанып отырған мұнай ресурстары шамамен 13 млрд. тонна. қазақстанның жер қыртысы мұнаймен табиғи газдарға бай. каспий маңы ойпаты, каспий теңізінің жағалауын қоса алғанда мұнай қоры 7 млрд. тонна. бұл мұнай өндірісін жыл сайын 50—100 млн. тоннаға дейін көтеруге мүмкіндік береді. қарашығанақ кен орнындағы табиғи газ қоры 1,3 триллион куб метрді құрайды. арал маңында да мұнай мен газдың үлкен қоры, табылған. алдын ала жасалған есептеулер бойынша мұнда 350 млн. тонна мұнай мен 100 млрд. куб метр газ бар. мұнай мен газга қатысты торғай, шу-сарысу, зайсан—алакөл ировинцияларының болашағы зор. қазақстанда металл кен орындары барланған. темір кендерінің қоры 8 млрд. тоннадан астам. оның 80% торғай темір кен бассейнінде орналасқан. бассейннің ірі кен орындарына соколов сарыбай, қашар, лисаков және аят кен орындары жатады. металлургиялық процесте темір кенінен басқа ванадий, алюминий оксиді, фосфаттық шлактар алынады. олар минералдық тыңайтқыш ретінде пайдаланылады. алатау темір марганец бассейнінде шамамен 500-дей кен орындары мен металл іздері табылган. бассейндегі темір кендерінің қоры 500 млн. тонна және марганецті кендер — 80 млн. тоннаны құрайды. ұлытаудағы қарсақатай темір кен орындарында 500 млн. тонна темір кені бар. шағын темір кен орындары кеңтөбеде (қарағанды), атансарда (көкшетау), қаратаста (жезқазған), иірсуде (оңтүстік қазақстан) және т.б. жерлерде табылған. марганец кендері атасу темірмарганец бассейнінен басқа сарыарқада, ұлытауда, қаратауда, маңғыстау мен семейде анықталған. хромит кендері негізінен ақтөбеде табылған. кемпірсай массивінде шамамен 30 кен орындары бар. кеннің ұзындыгы 80 км, ені 0,6-дан 30 км-ге дейін созылған, қалыңдығы жүздеген метрге жетеді. кендегі хром тотығының мөлшері 20-дан 60% ға дейін. бұл кен орнына дүние жүзінде тең келетін кең орны жоқ. хромит кенін өндіру бойынша қазақстан дүние жүзінде бірінші орынға шықты. хромит кендері қостанайдағы жетіқарада, құндыбайда, аққарғада, ақтауда, семейде табылған. ванадий кендері қаратау мен жабағылтауда табылған. кендегі ванадийдің мөлшері шамамен 1% және молибден 0,22 %. кеннің сапасы жоғары емес. ванадий бар кендер шыңғыс тауларында, бетпақдалада, кіндіктаста, теріскей алатауы мен жезқазған аймағында кездеседі. титан кендері қостанайда, көкшетауда, ақмола мен ақтөбе облыстарында барланған. ұлытау, оңтүстік алтайда және жезқазған облысындағы қоры белгілі. қазақстан түсті, бағалы және сирек металдардың көптүрлілігімен, байлығымен сипатталады. алюминий кендерінің ішінде бокситтер ерекше орын алады. келешегі бар аудандарға сарыарқаның батысы мен солтүстігі, торғай ойпаты, сырдария өзенінің бассейні, каспий маңы және арал маңы ойпаты. аманкелді, обаған, жоғарғы тобыл, теңіз, таскөл және шаған, мұғалжар, шымкент қаласының маңындағы кен орындарын атауға болады. алюминий шикізатының бокситтен басқа түрлері де барланған. никель және кендері ақтөбе, қостанай, жезқазған, карағанды, павлодар, семей және жамбыл облыстарында таралған. ақтөбедегі кемпірсай бассейнінде никель кен орындарының 30-ның ішінен 14-і жұмыс істейді жоғары сапалы никель кенінің үлкен қоры қостанай облысындағы аққарға мен ақтауда шоғырланған. силикатты никель кендері басқа семей және жезқазған облыстарында ашылған. олардан металлургиялық өндеу барысында талқыланады.
