Туған елінің, Шығыс пен Батыстың рухани ой қазыналарының нәр алып, өз халқын ғылым мен өнерге жетелейді армандаған ұлы ақын Абай:
Жасымда ғылым бар деп ескермедім,
Пайдасын көре тұра тексермедім,- деп ғылым дариясына кешірек қол сермеп қалғанын өмір бойы өкінішпен айтып өткен.
Абай ақындық жолға бет бұрған дағы алғашқы сөзі орыс мәдениеті мен білімінің маңызын насихаттауға арналады. "Жасымда ғылым бар деп ескермедім", "Ғылым таппай мақтанба", "Интернетта оқып жүр" өлеңдерінде кейінгі ұрпаққа өсиет ретінде ұсынған. Ғылым жолы – әділдік жолы екенін танытады.
"Қалың елім, қазағым", "Сабырсыз, арсыз, еріншек" өлеңдерінде сол замандағы ұнамсыз әрекет, мінездерді елдің сорына біткен қу мен сұм адамдардың жиіркенішті кейіпін ашады.
Абайдың орыс поэзиясынан алған үлгісінің бірі – табиғат лирикасы. Табиғат – а ң еңбек етіп, өмір сүретін ортасы. Ақынның әр өлеңі өзінше іздену. Табиғаттың өз суреттерін беруден жаңалықтары бар.
Сол дәуірде Европа орыс халықтарының ірі ойшылдары көтерген прогрессивтік, жалпы адамзат қоғамының үлкен мәселелеріне Абай үн қосқандардың бірі болды. Өзі үстем таптан шықса да, Абай бұқаралық тілектегі халық ақыны болды.
Шығарма.
Абайды оқы, таңырқа.
Туған елінің, Шығыс пен Батыстың рухани ой қазыналарының нәр алып, өз халқын ғылым мен өнерге жетелейді армандаған ұлы ақын Абай:
Жасымда ғылым бар деп ескермедім,
Пайдасын көре тұра тексермедім,- деп ғылым дариясына кешірек қол сермеп қалғанын өмір бойы өкінішпен айтып өткен.
Абай ақындық жолға бет бұрған дағы алғашқы сөзі орыс мәдениеті мен білімінің маңызын насихаттауға арналады. "Жасымда ғылым бар деп ескермедім", "Ғылым таппай мақтанба", "Интернетта оқып жүр" өлеңдерінде кейінгі ұрпаққа өсиет ретінде ұсынған. Ғылым жолы – әділдік жолы екенін танытады.
"Қалың елім, қазағым", "Сабырсыз, арсыз, еріншек" өлеңдерінде сол замандағы ұнамсыз әрекет, мінездерді елдің сорына біткен қу мен сұм адамдардың жиіркенішті кейіпін ашады.
Абайдың орыс поэзиясынан алған үлгісінің бірі – табиғат лирикасы. Табиғат – а ң еңбек етіп, өмір сүретін ортасы. Ақынның әр өлеңі өзінше іздену. Табиғаттың өз суреттерін беруден жаңалықтары бар.
Сол дәуірде Европа орыс халықтарының ірі ойшылдары көтерген прогрессивтік, жалпы адамзат қоғамының үлкен мәселелеріне Абай үн қосқандардың бірі болды. Өзі үстем таптан шықса да, Абай бұқаралық тілектегі халық ақыны болды.
1.Үшін, туралы, жайлы шылаулары қай септіктен кейін келетінін көрсетіңіз.
Е) Атау.
2. Септеулік шылауы бар сөйлемді көрсетіңіз.
Е) Ол Астанаға дейін пойызбен барады.
3. Сұраулық демеуліктерді көрсетіңіз.
Е) Ма, ме, ба, бе, па, пе.
4. Көп нүктенің орнына тиісті шылауды қойыңыз.
Маған өнер адамдары ... кітаптар ұнайды.
В) Туралы.
5. Сен де бір кірпіш дүниеге.
Сөйлемде «де» не болатынын анықтаңыз.
Д) Жалғаулық шылау.
6. Жалғаулық шылауларды көрсетіңіз.
Е) Да, де, та, те.
7. Сұраулық шылауды табыңыз.
В) Ма, ме.
8. Септеулік шылауды белгілеңіз.
А) Досым туралы жақсы хабар естідім.
9.Септеулік шылауды табыңыз.
С) Соң.
10. Көп нүктенің орнына тиісті шылауды қойыңыз. Отан ... от кешкендер.
А) Үшін.
11. Жалғаулықтардың түрін анықтаңыз.
Я, яки, не, немесе.
А) Талғаулықты
12. Қарсылық мәндегі жалғаулық шылауды көрсетіңіз.
Е) Бірақ, алайда.
13. Шылауы бар сөйлемді көрсетіңіз.
В) Қарағым-ай, бұл өмір осындай болады екен.
14. Септеулік шылауы бар сөз тіркесін көрсетіңіз.
В) Астана туралы
15. Жұмбақ құрамындағы қай сөз шылау екенін көрсетіңіз.
Таңертең бар, кешке жоқ,
Кеш түгілі, түсте жоқ.
Мен әдемі моншақпын,
Ірі емеспін ұсақпын.
А) түгілі.
16. Синоним болып тұрған шылауды табыңыз.
В) Сондықтан, сол себепті.
17. Септеулік шылауды белгілеңіз.
Д) Сабақтан соң біз театрға бардық.
18. Сөйлемді септеулік шылаумен толықтырыңыз.
Саяхатқа оқушылармен ... мұғалім шықты.
Е) Бірге.
19.Демеулік шылауды табыңыз.
С) Ма, ме.
20. Нақтылық мәндегі шылауды көрсетіңіз.
В) Өмірден орын тапқан-ды.
21. Септеулік шылауды көрсетіңіз.
Д) Іле өзені Қапшағайдан кейін Балқашқа құяды.
22. Ма, ме, ба, бе, па, пе демеулік шылаудың қай түріне жататынын көрсетіңіз.
В) Сұраулық.
23. Жалғаулықтардың түрін анықтаңыз.
Себебі, өйткені, сол себепті.
Д) Себеп-салдар
24. Демеулік шылауы бар сөйлемді көрсетіңіз.
В) Енді таба аласыз ба?
25. Септеулік шылауды табыңыз.
А) Үшін