(Өнер. Балалар энциклопедиясынан) АЙТЫЛЫМ 8-тапсырма. Мәтін мазмұны бойынша сұрақтарға жауап бер. 1. Мәтінге қандай ат қояр едің? Неге? 2. Мәтіндегі ауызекі сөйлеуге қатысты берілген бөлікті тап. Ойыңды дәлелде.
қазақстан Магниткасында Нұрсұлтан Назарбаев ерекше тұлға еді. Ол ақылды, сындарлы, шыныққан, өз жолы мен өз қадірін білетін жас еді. Ол металлургтер ішінде де ерекшеленіп те тұратын. Ол менен бұрын комсомол белсендісі болды, қоғамдық-саяси жұмыстарға белсене қатысты. Ол туралы газеттер жиі жаза бастады, Қазақстан комсомолының Х съезіне, БЛКЖО-ның ХVІ съезіне қатысты, Бүкілдүниежүзілік ІІІ жастар фестиваліне делегат болды.
Бүгін толық сеніммен мынаны айтуға болады: кеңес кезінде жұмысшы мамандығы адамның өсуіне, ең бастысы – жастардың өз қабілеті мен талантын көрсетуге жақсы мүмкіндіктер берді. Бұған бүгіндер Қазақстанның даңқты адамдарына айналған көптеген бұрынғы жұмысшылардың өмірбаяндары дәлел бола алады. Нұрсұлтан Назарбаев басшылық лауазымға қызықпағанын кейін талай айтса да, бірақ ол дүрмектің ортасында қала алмас еді, өйткені оның лидерлік қасиеті үнемі алға бастайтын. Белсенді еңбек адамы, жастар жетекшісіне Теміртау қалалық комсомол комитетін басқару ұсынылды. Өз тәжірибемнен білемін, мұндай ұсыныстардан дені сау адам бас тартпаса керек-ті. Бірақ Нұрсұлтан Назарбаев бас тартты. Мұнысын ол мұндай жұмысқа психологиялық жағынан дайын емеспін деп түсіндірді. Оны бюроға шақыртты, әдеттегідей қысымға алды, жаза да қолданды, бірақ көндіре алмады. Дәл осы тұста Назарбаев – тұлғаның бар болмысы менмұндалады. Ол БЛКЖО Орталық Комитетінің бірінші хатшысы С.П.Павловқа дейін жетіп, өз тарихын баяндады. Облыстық партия комитетінің бюросы қалалық партия комитетінің Назарбаевқа жаза беру жөніндегі шешімінің күшін жойды, ал бірінші хатшы Катковқа қатаң партиялық жаза қолданылды. Бірақ кейін Назарбаев Теміртау қалалық комсомол комитетін басқарды да. Өйткені, партиялық функционерлер оның лидерлік қасиетін, адамдармен жұмыс істеу қабілетін, алғырлығын көріп-білген еді. Бүгіндері бізге күнделікті өмірде осындай қасиеттер жетіспей жататыны өкінішті-ақ!
Атамыз қазақ қашан да тағамды аса бағалап, қадір тұтқан. «Астан үлкен емессің», «Ерді қорласаң састырар, асты қорласаң құстырар» секілді сөздер осының дәлелі секілді. Тіпті үйге келген кісі асығыс болса да «ең болмаса нан ауыз тиіп кет, тізеңді бүк» деп айтқан. Бұл дегеніміз - қонақжайлылық пен жайсаңдық, өнегелі тәрбие бастауы. Бұрынғы заманнан-ақ қазағымның дастарханы үйге келімді - кетімді кісінің бәріне жайылып, бар тәтті осы кісілерге ұсынылған.
Ұлттық тағамдарға тоқтала кетер болсақ, оларды құрамындағы басты компонентке байланысты бірнеше негізгі топқа бөлуге болады: ет тағамдары, сүт тағамдары, ұннан жасалатын тағамдар, дақылдан жасалатын тағамдар.
Ет - халқымыздың аса қадірлі қонаққа ұсынылатын кәделі тағамы.
Ет тағамдарына сонымен қатар қуырдақ, сірне, жаубүйрек, борша, қарын бөртпе, әсіп, жөргем, қимай, ми палау жатады.
Сүт тағамдарын қазақ халқы бір сөзбен “ақ” деп атап, қастеpлейді. Сүттен дайындалатын әр түрлі өнімдердің өзінің ерекшеліктері мен тіпті емдік қасиеттері де бар. Ұлттық сүт тағамдарына айран, қатық, шалап, қымыз, қымыран, байқаймақ, шыртылдақ, кілегей, қаймақ, құрт, сүзбе, уыз, ірімшік, іркіт т.б. жатады.
Ал ұннан әже - апаларымыз ежелден қазағымның символына айналған шелпек пен бауырсақ пісіріп, таба нан, салма, қаттама әзірлеген.
Халқымыз дәнді дақылдардан да пайдалы тағам әзірлей білген. Соның ішінде: талқан, жент, тары, бидай көже, майсөк, бөкпе.
Казахские национальные блюда (Перевод).
Казахский народ издревле ценил и почитал еду. Тому подтверждение многочисленные пословицы и поговорки о еде. Даже если гость торопится, казахи всегда предлагают испробывать хлеба. Это – показатель гостеприимства и воспитания. С давних времен казахи накрывали стол для всех и все вкусное оставляли для гостей.
Если говорит о национальной кухне, то блюда можно разделить на несколько категорий согласно основному компоненту в составе: мясные, молочные, мучные и злаковые блюда.
Мясо – традиционное блюдо для почитаемых гостей. К мясным блюдам можно также отнести: қуырдақ, сірне, жаубүйрек, борша, қарын бөртпе, әсіп, жөргем, қимай, ми палау и др.
Молочные продукты в народе называют одним словом «белое» и особо ценят. У них специфическая особенность и даже лечебные свойства. Традиционная казахская молочная кухня: айран, қатық, шалап, қымыз, қымыран, байқаймақ, шыртылдақ, кілегей, қаймақ, құрт, сүзбе, уыз, ірімшік, іркіт и др.
А из муки наши бабушки издревле готовили баурсаки и шелпеки, ставшие символом народа, а также таба нан, салма, қаттама.
Из злаковых культур также готовили полезные блюда: талқан, жент, тары, бидай көже, майсөк, бөкпе.
қазақстан Магниткасында Нұрсұлтан Назарбаев ерекше тұлға еді. Ол ақылды, сындарлы, шыныққан, өз жолы мен өз қадірін білетін жас еді. Ол металлургтер ішінде де ерекшеленіп те тұратын. Ол менен бұрын комсомол белсендісі болды, қоғамдық-саяси жұмыстарға белсене қатысты. Ол туралы газеттер жиі жаза бастады, Қазақстан комсомолының Х съезіне, БЛКЖО-ның ХVІ съезіне қатысты, Бүкілдүниежүзілік ІІІ жастар фестиваліне делегат болды.
Бүгін толық сеніммен мынаны айтуға болады: кеңес кезінде жұмысшы мамандығы адамның өсуіне, ең бастысы – жастардың өз қабілеті мен талантын көрсетуге жақсы мүмкіндіктер берді. Бұған бүгіндер Қазақстанның даңқты адамдарына айналған көптеген бұрынғы жұмысшылардың өмірбаяндары дәлел бола алады. Нұрсұлтан Назарбаев басшылық лауазымға қызықпағанын кейін талай айтса да, бірақ ол дүрмектің ортасында қала алмас еді, өйткені оның лидерлік қасиеті үнемі алға бастайтын. Белсенді еңбек адамы, жастар жетекшісіне Теміртау қалалық комсомол комитетін басқару ұсынылды. Өз тәжірибемнен білемін, мұндай ұсыныстардан дені сау адам бас тартпаса керек-ті. Бірақ Нұрсұлтан Назарбаев бас тартты. Мұнысын ол мұндай жұмысқа психологиялық жағынан дайын емеспін деп түсіндірді. Оны бюроға шақыртты, әдеттегідей қысымға алды, жаза да қолданды, бірақ көндіре алмады. Дәл осы тұста Назарбаев – тұлғаның бар болмысы менмұндалады. Ол БЛКЖО Орталық Комитетінің бірінші хатшысы С.П.Павловқа дейін жетіп, өз тарихын баяндады. Облыстық партия комитетінің бюросы қалалық партия комитетінің Назарбаевқа жаза беру жөніндегі шешімінің күшін жойды, ал бірінші хатшы Катковқа қатаң партиялық жаза қолданылды. Бірақ кейін Назарбаев Теміртау қалалық комсомол комитетін басқарды да. Өйткені, партиялық функционерлер оның лидерлік қасиетін, адамдармен жұмыс істеу қабілетін, алғырлығын көріп-білген еді. Бүгіндері бізге күнделікті өмірде осындай қасиеттер жетіспей жататыны өкінішті-ақ!
Қазақ халқының ұлттық тағамдары
Атамыз қазақ қашан да тағамды аса бағалап, қадір тұтқан. «Астан үлкен емессің», «Ерді қорласаң састырар, асты қорласаң құстырар» секілді сөздер осының дәлелі секілді. Тіпті үйге келген кісі асығыс болса да «ең болмаса нан ауыз тиіп кет, тізеңді бүк» деп айтқан. Бұл дегеніміз - қонақжайлылық пен жайсаңдық, өнегелі тәрбие бастауы. Бұрынғы заманнан-ақ қазағымның дастарханы үйге келімді - кетімді кісінің бәріне жайылып, бар тәтті осы кісілерге ұсынылған.
Ұлттық тағамдарға тоқтала кетер болсақ, оларды құрамындағы басты компонентке байланысты бірнеше негізгі топқа бөлуге болады: ет тағамдары, сүт тағамдары, ұннан жасалатын тағамдар, дақылдан жасалатын тағамдар.
Ет - халқымыздың аса қадірлі қонаққа ұсынылатын кәделі тағамы.
Ет тағамдарына сонымен қатар қуырдақ, сірне, жаубүйрек, борша, қарын бөртпе, әсіп, жөргем, қимай, ми палау жатады.
Сүт тағамдарын қазақ халқы бір сөзбен “ақ” деп атап, қастеpлейді. Сүттен дайындалатын әр түрлі өнімдердің өзінің ерекшеліктері мен тіпті емдік қасиеттері де бар. Ұлттық сүт тағамдарына айран, қатық, шалап, қымыз, қымыран, байқаймақ, шыртылдақ, кілегей, қаймақ, құрт, сүзбе, уыз, ірімшік, іркіт т.б. жатады.
Ал ұннан әже - апаларымыз ежелден қазағымның символына айналған шелпек пен бауырсақ пісіріп, таба нан, салма, қаттама әзірлеген.
Халқымыз дәнді дақылдардан да пайдалы тағам әзірлей білген. Соның ішінде: талқан, жент, тары, бидай көже, майсөк, бөкпе.
Казахские национальные блюда (Перевод).
Казахский народ издревле ценил и почитал еду. Тому подтверждение многочисленные пословицы и поговорки о еде. Даже если гость торопится, казахи всегда предлагают испробывать хлеба. Это – показатель гостеприимства и воспитания. С давних времен казахи накрывали стол для всех и все вкусное оставляли для гостей.
Если говорит о национальной кухне, то блюда можно разделить на несколько категорий согласно основному компоненту в составе: мясные, молочные, мучные и злаковые блюда.
Мясо – традиционное блюдо для почитаемых гостей. К мясным блюдам можно также отнести: қуырдақ, сірне, жаубүйрек, борша, қарын бөртпе, әсіп, жөргем, қимай, ми палау и др.
Молочные продукты в народе называют одним словом «белое» и особо ценят. У них специфическая особенность и даже лечебные свойства. Традиционная казахская молочная кухня: айран, қатық, шалап, қымыз, қымыран, байқаймақ, шыртылдақ, кілегей, қаймақ, құрт, сүзбе, уыз, ірімшік, іркіт и др.
А из муки наши бабушки издревле готовили баурсаки и шелпеки, ставшие символом народа, а также таба нан, салма, қаттама.
Из злаковых культур также готовили полезные блюда: талқан, жент, тары, бидай көже, майсөк, бөкпе.