Кажымукан Мунайтпасулы казактын олемге әйгілі балуаны, классикалык күрестің асқан шебері. Шыккан тайпасының алтыбас руынан. Орта жүздің Қыпшақ reri = 0 Ауылдын той-томалагы кокпарсыз, күрессіз өткен бе? Сондай жиын тойларда кішкентай Кажымукан да күреске қатысып, өз қатарын былай қойып, ересек жігіттердің өзін жығып кете беретіндіктен "бала балуан" атанады. Алайда оның алып күштің иесі ретінде алғаш танылуы О.Масляков деген орыс саудагерінің үйінде жалшылықта жүрген кезінен басталады. Бірде боранды күні даладан шөп алып келе жатканда шанасы карға тіреліп, аты тарта алмай тұрып қалады. Шанадан каргып тускен Кажымукан атына комектеспек болып, шананын артынан бар күшімен итеріп калғанда, шана сырғып кетіп, болдырган ат астында қалып, өледі. Басқа амалы қалмаған ол атынын денесін шөптің үстіне тастап, өзі ат орнына жегіліп, шананы калаға сүйреп әкеледі. Оның осы тірлігі кала тұрғындарының арасына аңыз болып тарайды, Қажымуканның балуандык жолы Омбы қаласында өткен балуандар чемпионатында орыстың атағы жер жарған тәжірибелі балуаны Иван Злобинмен кездесуінен басталады. Будан кейін ол Петербургтегі бүкіл Ресейге “Ваня аған" деген атпен танылган Иван Лебедевтің балуандар мектебінде тәрбиеленеді. Осында цирк ойындарын көрсетуге машықтанады. 1908 жылы күрестен әлем чемпионы Георг Лурихтін ұйымдастыруымен Ресейдің ірі калаларында өткен чемпионаттарға қатысып, "Ямогата Муханура" деген атпен аренаға шығады. Бұдан кейін де ол бірнеше калаларда болып, бірнеше рет жеңіс тұғырына көтеріледі. Оңтүстік Американын калаларын аралайды, Варшавада өткен дүниежүзілік чемпионатта кіші алтын медальмен марапатталады. Чемпион ретінде әлемнің бірталай ірі қалаларында болып өнер көрсетеді. Түрік еліне барган сапарында түрік жүрты белдескен балуандардың бәрін жыққан қайратына риза болып, оған "Қажы" деген атак береді. Бурын оның азан шақырып қойған аты Мұқан болса, енді ол Қажы Мұкан аталады. Балуанның осы аты бүкіл өміріне қалады. 1913 жылы Троицк қаласында халықаралық ең ірі чемпионат өтеді. Қажымұқан осы чемпионатта он сегіз балуанмен күресіп, соның бәрін де жығады. Билікке большевиктер келіп, Алашорда өкіметін құлатып, басшыларын қуғындай бастаған тұста Қажымұқан да қуғынға түседі. Жергілікті жердің белсенділерінің кысымына шыдамаған ол оңтүстікке қоныс аударады.концовку сами придумайте
. Аянның типтік бейнесі қай қатарда дұрыс сипатталған?
D) ) мейірімді, жігерлі, төзімді, зерек
4. Тортайдың жалғыздығы мен жетімдігін ұмыттырған типтік бейнесін анықтаңыз
С) кітапқа құмар
5. Қажымұқан балуандар мектебінде не үшін демалыссыз жаттыға бастады?
В) французша күрес әдісін Дубныймен бірдей үйреніп шығу үшін
2-бөлім:
6. « ...Онан бір кезде Аян:
- Менен де жусанның иісі шығып тұрады, ағама тартқанмын. Міне, иіскеп көріңдерші, – деп өз омырауына тұмсығын тықты. Біз дереу кезектесіп, оның омырауын иіскеуге кірістік. Өзі айтқаннан ба, әлде шынымен солай ма, әйтеуір, Аянның омырауынан бұрқырап жусанның иісі шығып тұрғандай көрінді бізге...»
туған жерге, ағасына деген сағынышты бейнелейді. Жусан тек қазақ жерінде өседі. Алыста жүрген адамға туған жердің тасы да ыстық.
7.Автордың «Тортай мінер ақбоз ат... менің тақымымда кеткендей еді... иесіне қайтаруға кеш еді...»деген өкінішті сөздері несімен маңызды?
Бұл сөздердің мағынасы әттең бұл атты Тортай мінсе ғажап болар еді, соған арналғандай екен. енді уақыт өтіп кетті уақытты қайтаруға болмайды. Сондай ақ бұл атты Тортайға беруге де кеш қалдық деген өкініш.
8.С.Торайғыровтың:
«...Тұрмыс, тағдыр – бірі де,
Бұл мақсаттан бұра алмас.
Қаһарман Рүстем, Әли де,
Бұрам деп жолда тұра алмас...» - деген өлең жолдарының мағынасы алдына қойылған мақсатты қаншалықты қаһарман , әлді болсада өзгерте алмайды деген мақсатта айтылған. Автор бейнесінен өжеттілікті, мақсатқа ұмтылушы қайсар жанды бейнелейді.
9. «Мен – балаң, жарық күнде сәуле қуған,
Алуға күнді барып белді буған.
Жұлдыз болып көрмеймін елдің бетін
Болмасам толған айдай балқып туған » - деген өлең діақын былай деп қорытады: ...Достарым, оған шейін асықпаңдар, Алдыңда әлі ататын жарық таң бар. “Жарық таң” дегені ізденімпаз жастың алдына қойған өмірлік маңызы бар мақсаттарының толықтай орындалып, ел игілігі үшін еңбек етуге жараған сәті еді. Кеудесіндегі жұдырықтай жүрегінің әмірімен алдына “толған мақсат, таңдау” қойған Сұлтанмахмұт үшін өмір биігі халқына қызмет ету болды. Адам өмірі қызмет, дәулетпен емес, артына қалдырған ісімен өлшенбек.
10. «Мұқан мектепке түскенде дала жайылымының көбең жылқысындай денесінің олпы-солпысы көп еді. Оқудағы алты ай жаратқан аттай сұлулап, сымға тартқан күмістей түзеп жіберді.»
Автор дала жайылымның көбең жылқысындай, сымға тартқан күмістей деген көркем ауыстыруларды қолданған.
Дала жайылымының көбең жылқысы деген сөз семіз, семірген, денесін май басқан деген мағынада, ал сымға тартқан күмістей деген сөз күмісті ерітіп жіңішкелеп зергерлік бұйым жасайды, ал баламасы денесі шыныққан артық еті жоқ деген мағына береді.
Объяснение:
Кажымукан Мунайтпасулы казактын олемге әйгілі балуаны, классикалык күрестің асқан шебері. Шыккан тайпасының алтыбас руынан. Орта жүздің Қыпшақ reri = 0 Ауылдын той-томалагы кокпарсыз, күрессіз өткен бе? Сондай жиын тойларда кішкентай Кажымукан да күреске қатысып, өз қатарын былай қойып, ересек жігіттердің өзін жығып кете беретіндіктен "бала балуан" атанады. Алайда оның алып күштің иесі ретінде алғаш танылуы О.Масляков деген орыс саудагерінің үйінде жалшылықта жүрген кезінен басталады. Бірде боранды күні даладан шөп алып келе жатканда шанасы карға тіреліп, аты тарта алмай тұрып қалады. Шанадан каргып тускен Кажымукан атына комектеспек болып, шананын артынан бар күшімен итеріп калғанда, шана сырғып кетіп, болдырган ат астында қалып, өледі. Басқа амалы қалмаған ол атынын денесін шөптің үстіне тастап, өзі ат орнына жегіліп, шананы калаға сүйреп әкеледі. Оның осы тірлігі кала тұрғындарының арасына аңыз болып тарайды, Қажымуканның балуандык жолы Омбы қаласында өткен балуандар чемпионатында орыстың атағы жер жарған тәжірибелі балуаны Иван Злобинмен кездесуінен басталады. Будан кейін ол Петербургтегі бүкіл Ресейге “Ваня аған" деген атпен танылган Иван Лебедевтің балуандар мектебінде тәрбиеленеді. Осында цирк ойындарын көрсетуге машықтанады. 1908 жылы күрестен әлем чемпионы Георг Лурихтін ұйымдастыруымен Ресейдің ірі калаларында өткен чемпионаттарға қатысып, "Ямогата Муханура" деген атпен аренаға шығады. Бұдан кейін де ол бірнеше калаларда болып, бірнеше рет жеңіс тұғырына көтеріледі. Оңтүстік Американын калаларын аралайды, Варшавада өткен дүниежүзілік чемпионатта кіші алтын медальмен марапатталады. Чемпион ретінде әлемнің бірталай ірі қалаларында болып өнер көрсетеді. Түрік еліне барган сапарында түрік жүрты белдескен балуандардың бәрін жыққан қайратына риза болып, оған "Қажы" деген атак береді. Бурын оның азан шақырып қойған аты Мұқан болса, енді ол Қажы Мұкан аталады. Балуанның осы аты бүкіл өміріне қалады. 1913 жылы Троицк қаласында халықаралық ең ірі чемпионат өтеді. Қажымұқан осы чемпионатта он сегіз балуанмен күресіп, соның бәрін де жығады. Билікке большевиктер келіп, Алашорда өкіметін құлатып, басшыларын қуғындай бастаған тұста Қажымұқан да қуғынға түседі. Жергілікті жердің белсенділерінің кысымына шыдамаған ол оңтүстікке қоныс аударады.концовку сами придумайте
ответ:1-бөлім:
1.« Шығамын тірі болсам адам болып,
Жүрмеймін бұл жиһанда надан болып.
Жатқаным көрде тыныш жақсы емес пе,
Жүргенше өмір сүріп надан болып »- деген өлең жолдарының идеясы қандай?
В) білім алу, надандықтан қашу
2. С.Торайғыровтың «Шәкірт ойы» өлеңінде көтерілген қоғамдық-әлеуметтік мәселені анықтаңыз
А) надандықпен күрес мәселесі
. Аянның типтік бейнесі қай қатарда дұрыс сипатталған?
D) ) мейірімді, жігерлі, төзімді, зерек
4. Тортайдың жалғыздығы мен жетімдігін ұмыттырған типтік бейнесін анықтаңыз
С) кітапқа құмар
5. Қажымұқан балуандар мектебінде не үшін демалыссыз жаттыға бастады?
В) французша күрес әдісін Дубныймен бірдей үйреніп шығу үшін
2-бөлім:
6. « ...Онан бір кезде Аян:
- Менен де жусанның иісі шығып тұрады, ағама тартқанмын. Міне, иіскеп көріңдерші, – деп өз омырауына тұмсығын тықты. Біз дереу кезектесіп, оның омырауын иіскеуге кірістік. Өзі айтқаннан ба, әлде шынымен солай ма, әйтеуір, Аянның омырауынан бұрқырап жусанның иісі шығып тұрғандай көрінді бізге...»
туған жерге, ағасына деген сағынышты бейнелейді. Жусан тек қазақ жерінде өседі. Алыста жүрген адамға туған жердің тасы да ыстық.
7.Автордың «Тортай мінер ақбоз ат... менің тақымымда кеткендей еді... иесіне қайтаруға кеш еді...»деген өкінішті сөздері несімен маңызды?
Бұл сөздердің мағынасы әттең бұл атты Тортай мінсе ғажап болар еді, соған арналғандай екен. енді уақыт өтіп кетті уақытты қайтаруға болмайды. Сондай ақ бұл атты Тортайға беруге де кеш қалдық деген өкініш.
8.С.Торайғыровтың:
«...Тұрмыс, тағдыр – бірі де,
Бұл мақсаттан бұра алмас.
Қаһарман Рүстем, Әли де,
Бұрам деп жолда тұра алмас...» - деген өлең жолдарының мағынасы алдына қойылған мақсатты қаншалықты қаһарман , әлді болсада өзгерте алмайды деген мақсатта айтылған. Автор бейнесінен өжеттілікті, мақсатқа ұмтылушы қайсар жанды бейнелейді.
9. «Мен – балаң, жарық күнде сәуле қуған,
Алуға күнді барып белді буған.
Жұлдыз болып көрмеймін елдің бетін
Болмасам толған айдай балқып туған » - деген өлең діақын былай деп қорытады: ...Достарым, оған шейін асықпаңдар, Алдыңда әлі ататын жарық таң бар. “Жарық таң” дегені ізденімпаз жастың алдына қойған өмірлік маңызы бар мақсаттарының толықтай орындалып, ел игілігі үшін еңбек етуге жараған сәті еді. Кеудесіндегі жұдырықтай жүрегінің әмірімен алдына “толған мақсат, таңдау” қойған Сұлтанмахмұт үшін өмір биігі халқына қызмет ету болды. Адам өмірі қызмет, дәулетпен емес, артына қалдырған ісімен өлшенбек.
10. «Мұқан мектепке түскенде дала жайылымының көбең жылқысындай денесінің олпы-солпысы көп еді. Оқудағы алты ай жаратқан аттай сұлулап, сымға тартқан күмістей түзеп жіберді.»
Автор дала жайылымның көбең жылқысындай, сымға тартқан күмістей деген көркем ауыстыруларды қолданған.
Дала жайылымының көбең жылқысы деген сөз семіз, семірген, денесін май басқан деген мағынада, ал сымға тартқан күмістей деген сөз күмісті ерітіп жіңішкелеп зергерлік бұйым жасайды, ал баламасы денесі шыныққан артық еті жоқ деген мағына береді.
Объяснение: