нужно]5. Оқылым мәтіні мен «Артық болмас білгенің» айдарымен берілген материалдағы мәліметтер негізінде жалғаулықты және ғаулықсыз ыңғайлас салалас құрмалас сөйлемдер құрастырып жазыңдар.

Тазалық – денсаулық негізі, Денсаулық – байлық негізі. Мақал Адамның денсаулығы – қоғам байлығы. Әрбір адам өз денсаулығының мықты болу жолдарын қарастыру керек. Дені сау адамның көңіл-күйі көтеріңкі болып, еңбекке әрқашан құлшына кіріседі. Халқымыз «Дені саудың – жаны сау» деп орынды айтқан. Отанымыздың келешегі, көркеюі – салауатты өмір салтын сақтау қолдауда. Қараңғы үйге кіріп келіп шам жақсаңыз, шам үйді жарық қылады. Көп қызыл гүлдің ішінен бір ақ гүл көрсең, көзің соған түседі. Біздің де өмірімізді жарық қылатын, жан-жағымызға тамаша сәулесін шашатын, өмірдегі басты байлық – денсаулық. Денсаулық – бұл адамның еңбекке белсенді болуы, әрі ұзақ өмір сүруі, тәннің саулығын және рухани саулығын сезіну. Жеке бас тазалығының ережелері. - Күнделікті бір уақытта тұр, бөлмеңді желдетіп ал да, шынықтыру жаттығуын жаса; - Ертең ерте тісіңді тазалап, беті-қолыңды, мойның мен құлағыңды жу; - Ұйықтар алдында жуынып, бөлмеңді желдетіп алуды ұмытпа; - Тамақ ішердің алдында, жұмыстан кейін, әжетханадан соң міндетті түрде қолыңды жу; - Бет орамал пайдалан, мұрныңның әрқашан таза болуына көңіл бөл; -Түшкірген, жөтелген кезде мұрның мен аузыңды бет орамалмен жауып, теріс айналып түшкір немесе жөтел; - Шашыңды дұрыстап күт: уақытылы тара, буып немесе өріп қой; - Төсегіңді жинау, жеңіл-желпі киімдеріңді өзің жуып, үтіктеу, түймеңді қадап, бәтеңкеңді тазалау – бұл әркімнің-ақ қолынан келетін іс; - Ұқыпты да жарасымды киінетін бол. Киімнің таза және үтіктелген болсын; - Мектепке киетін киімің мен үй киіміңді ұқыпты ұстап, уақытылы ауыстыр. Ал қонаққа барарда жарасымды да сәнді киінген жөн; - Үйден шығарда сырт бейнеңді айнаға қарап түзеуге әдеттен; - Аяқ киіміңді күтіп киіп үйрен, тазалауға уақыт бөл; - Мектепте ұстайтын, үйде пайдаланатын заттарыңды реттеп ұста; - Өзің отыратын орынның тазалығын қадағалап, шаңын сүрт; - Кітап – дәптеріңді пайдаланып болған соң, орнына қой; - Ине-жіп, қайшы, тарақ, кітапша сияқты заттардың өз орнынан табылғаны дұрыс. Алсаң, орнына деру қой; - Сырт киіміңді орындыққа тастай салмай, киімілгішке іл. Мектеп формасы мен үй киімің араласып жатпасын. - Ойнасаң, ойыншықтарыңды да жинап, реттеп қой. Тері тазалығы – адам денсаулығының кепілінің бірі. Ыстық сумен және сабынмен жуынған жағдайда ғана теріні түрлі микробтар мен лас нәрселерден айықтырып, тазартуға болады. Адам терісінің ең өсімтал бөлігі – шаш пен тырнақ. Ол адамның миын күн сәулесі мен суықтан сақтайды. Әр шаштың өзінің өмір сүру мерзімі бар. Шаш сырт көзге өз қалпын сақтап тұрғанға ұқсағанмен, шын мәнінде күніне 100 тал шаш түсіп, 100 тал шығып отырады. Шашты аптасына 1 рет жуған жөн. Өте суық күндері бас киімсіз шығуға болмайды. Қолдың тырнақтарын аптасына 1 рет алса, аяқ саусақтарының тырнақтарын екі аптада бір рет немесе айына бір рет алады.

Жирорастворимый витамин А существует в двух формах:
готовый витамин А (или ретинол), поступающий в организм с пищей животного происхождения;провитамин А (или каротин), который трансформируется в витамин А под действием фермента каротиназы (провитамин А является растительной формой витамина А).Повышение сопротивляемости организма инфекциям, поражающим органы дыхания.Сохранение молодости и красоты кожи росту, правильному формированию и укреплению костей, волос и зубов.Предупреждение развития «куриной слепоты»: так, в сетчатке глаза присутствуют светочувствительные вещества, которые и обеспечивают зрительные функции. Одной из составляющих таких веществ является витамин А, отвечающий за адаптацию глаз к темноте.Обеспечение окислительно-восстановительных процессов.Замедление процесса старения.Предупреждение развития сердечно-сосудистых заболеваний.Укрепление иммунитета.Защита от раковых заболеваний (в частности от рака молочной железы, а также эндометрия и простаты).Повышение содержания в крови так называемого «полезного» холестерина.Предупреждение развития атеросклероза.Повышение сопротивляемости к раковым заболеваниям.
Май ерітетін А дәрумені бар екі нысандары:

дайын А дәрумені (ретинол), түсетін ағзаға тағаммен бірге жануарлардан алынатын;
провитамин А (каротин), өзгертілетін А дәрумені әсерінен ферменттің каротиназы (провитамин А болып табылады өсімдік түрі А витаминінің).
Арттыру ағзаның қарсы инфекциялар, поражающим органдары тыныс алу.
Сақтау жастық пен сұлулық тері.
Өсуіне жәрдемдесу, дұрыс қалыптастыру және нығайту, сүйек, шаш және тіс.
Ескерту "куриной соқырлық": мысалы, көздің тор қабығындағы отырса, көздің жарыққа сезімтал заттар мен қамтамасыз етеді көру функциясы. Соның бірі " мұндай заттар болып табылады А дәрумені үшін жауап беретін бейімделуіне көз - қараңғыда.
Қамтамасыз ету тотығу-тотықсыздану.
Баяулауы процесін қартаю.
Алдын алу жүрек-тамыр аурулары.
Иммунитетті нығайту.
Қорғау рак аурулары (соның ішінде сүт безі обырынан, сондай-ақ эндометрия және қуық).
Арттыру мазмұны қан деп аталатын "пайдалы" холестерин.
Ескерту даму атеросклероз.
Арттыру, қарсы - обыр аурулары.

Свое второе название – токоферол – витамин Е получил от греческих слов «токос» (или «рождение») и «ферро» (что в переводе обозначает «носить»). И действительно – было доказано, что токоферолы благотворно воздействуют на функционирование половых желез.
Интересный факт! В 30 – 40-е годы ХХ века существовало множество неверных представлений относительно этого витамина. Так, ошибочно полагали, что токоферол сводит на «нет» действие витаминов С и D. Но проведенные исследования развенчали этот миф, установив, что витамин Е необходимо принимать с осторожностью лишь людям, страдающим повышенным давлением и  ревматической болезнью сердца 
Өзінің екінші атауы – токоферол – Е дәрумені алды грек сөзінен "токос" (немесе "рождение") және "ферро" (бұл ауыстыру білдіреді "киіп"). Мен шын мәнінде – дәлелденген, токоферолдар жақсы әсер ететіні жұмыс істеуіне жыныс бездерінің.

Қызықты факт! 30 – 40-е годы ХХ ғасырдың бастапқыда көптеген қате түсініктерді қатысты осы дәруменнің. Осылайша, қате полагали, токоферол жинақтайды "жоқ" әрекет витаминдер С және D. Бірақ жүргізілген зерттеулер развенчали бұл миф екендігін анықтай отырып, Е дәрумені қабылдауға сақтықпен ғана ауыратын адамдарға қысымы және ревматикалық ауруымен, жүрек