Ныптар арасында сурет салудан жарыс өтпекші. Осы туралы досыңа жазбаша хабарлама жібер, мектеп радиосынан хабарлап айт. Хабар-
ландыру жазып, көрнекі жерге іл.
үн-
ғы
ке.
өткізетіні, кімдерді шақыратыныңды аныкта;
Мектеп радиосынан конкурс туралы хабарламаны айту
бо-
о жарыс қандай тақырыпта, қашан болатыны, кімдер
де-
о хабарламаңды бірнеше рет айтып, дайындал;
0 тыңдарманның назарын аударатын сөздерді орынды
ту
үшін мыналарды ескер:
ана
қолдан;
ан
?
o сөйлеуде дауыс ырғағы мен дауыс екпінін сақта;
0 шақыру қағазын толықтырып жаз.
Құрметті ...!
Сізді «Мен өскенде кім болам?» жарысына қатысуға ша-
Өтетін орны:
Уақыты: ..
қырамыз.
а
е е

Қазақ халқының қол өнері көне заман тарихымен бірге дамып, бірге қайнасып келе жатқан бай қазына. Қазақ халқының қол өнерінің бір саласы – киім тігу. Ерте заманнан күні бүгінге дейін өзінің қадір-қасиетін жоймай, қол өнерінің озық үлгісі ретінде ғана емес, әрі әсем, әрі ыңғайлылығымен де пайдаланудан қалмай келе жатқан қазақтың ұлттық киімдері әлі де аз емес. Еуразия даласын қоныс еткен көшпелі ел қазақтардың басқа халықтарға ұқсамайтын киім ұлгілерін табиғи ерекшеліктер мен көшпелі тіршілікке сәйкес қалыптасты. Қазақы киімнің барша сымбаты мен ою-өрнегінде, әрбір әшекейінде халқымыздың тарихының, ой-дүниесінің қайталанбас көрінісі бар. Ол – біздің ұлттық мәдениетіміз. Қазақ халқының ұлттық киімдеріп ерлер киімдері және әйелдер киімдері деп екіге бөлсек; ерлер киімдеріне: айыр қалпақ, зерленген тақия, шапан, шалбар, тымақ, ішік, саптама, етік жатады. Ал әйелдер киімдеріне: қос етік, койлек, сәукеле, кимешек, кебіс-мәсі, тақия, бөрік, көкірекше жатады. Айыр қалпақ – ерлердің киізден тігілген жеңіл бас киімі. Айыр қалпақ жұқа етіп басылған ақ киізден тігіледі. Ол негізгі екі бөліктен құралады. Олар – қалпақтың төбесі төрт сайдан (бөліктен) тұрады. Шебер тігілген төрт қиынды киізді арасына қара барқыттан сыздық салып, қайып тігеді. Сонда қалпақтың төбесі күмбез тәріздес болып шығады. Қалпақтың етегі жалпақтығы төрт елідей етіп, дөңгелектеп қиып алынған ақ киізден жасалады да, оны жоғарғы бөліктің (төбе) етегіне сыздық салып қондырады. Сәнді болу үшін, қалпақтың қайырмасының астыңғы жағы кейде қара түсті барқытпен көмкеріледі. Қалпақтың төбесіне қара не басқа түсті шашақ тағып, төбесін төрт сайы әр түрлі жібек жіптермен кестеленеді. Ақ киізден тігілген айыр қалпақ әрі жеңіл, әрі салқын, әрі сәнді болып келеді. Соңғы кезде жергілікті өнеркәсіп орындары айыр қалпақты әр түсті киізден жасап шығарып жүр. Тақия – ерлердің жеңіл бас киімі. Тақияның түрлері көп. Биік төбелі, тегіс төбелі және үшкір төбелі тақия. Ерлер киетін тақияда теңге, моншақ, тана болмайды. Оның есесіне олар «мүйіз» «ат ерін», «шырмауық» сияқты өрнектермен кестеленеді, машинамен, қолмен «таңдай», «ирек», «қабырға» тігістермен әдеміленіп сырылады. Тақияны пүліштен, қыжымнан ал астарын жібек, сәтеннен тігеді. Биік төбелі тақия мен тегіс төбелі тақияны тіккенде оның етегін жалпақтығын үш елідей етіп тік төрт бұрыш етіп қиып алады. Оның төбесі үш бұрышы формалы төрт не алты сайдан құралады. Алдымен оларды тігісін ішіне қаратып құрайды да, одан соң сайлардың етегін тақияның етегіне қондырады. Тақия мыжылмай өз формасын сақтап тұру үшін оның астары мен қос астарын беттестеріп жиі етіп сыриды. Одан кейін тысын жауып, шетін басқа түсті матамен әдіптен көмкереді. Сайлардың және тақияның төбесі мен етегін қоспа тігістері бастыра жібек жіппен әдемілеп шалып тігеді. Қазіргі кезде жергілікті кәсіпорындар әр түрлі тақия жасап шығарады.

Национальная одежда казахов вобрала в себя все лучшее, что смогли создать искусство и талант народных умельцев на протяжении веков. В ней нашли отражение образ жизни народа, уровень его производства, эстетические идеалы, отчетливо прослеживается влияние тех этнических компонентов, из которых исторически сложился казахский народ. Безусловно, на традиционный костюм казахов большое влияние оказал, прежде всего, кочевой образ жизни. Народные «дизайнеры» создавали одежду такой, чтобы она была удобна для езды на коне, согревала в зимнее время года и не была жаркой и тяжелой летом.

Большое влияние на формирование казахского костюма оказали соседние народы, с которыми казахи находились в тесной взаимосвязи. В нем можно найти особые черты, присущие, к примеру, национальной одежде русских, татар, каракалпаков, алтайцев, киргиз, узбеков и туркмен.

В отличие от традиционной одежды некоторых других народов, казахский костюм прост в композиции, целесообразен и отличается строгой нарядностью благодаря отделке мехом, вышивке, инкрустации. В нем невозможно найти изобилия в украшениях и слепящей пестроты красок, которые присущи, скажем, туркменам. Даже парадная одежда казашек не вызывает у чуждого казахской культуре человека ощущения переполненности. Безусловно, украшения играют некоторую роль в создании образа, но не главную. При этом также следует отметить, что всевозможные украшения появились в казахском костюме не потому, что кочевники стремились к красоте (в их жизненных условиях заниматься украшательством времени было не так много - постоянно кочевать с места на место вместе со стадами, со всей семьей, домашним скарбом в поисках пастбищ было делом нелегким), а для того, чтобы по ним можно было определить положение человека в обществе, его принадлежность к определенной социальной группе степного населения.

Древнейшими традиционными материалами для изготовления одежды у казахов были шкуры, кожа, шерсть домашних животных, тонкий войлок, сукно, которые казахи изготовляли сами. Использовали в основном овчину, реже шкуру коз и жеребят. Для бедных слоев населения была характерна одежда из шкур сайгаков, головные уборы из меха лисицы, выдры и других пушных зверей. Обеспеченные люди шили одежду из привозных материалов - шелка, парчи, бархата. Широко в одежде использовались хлопчатобумажные ткани.

Из меха и шкуры животных шили шубы, нагольные тулупы, головные уборы, безрукавки, зимние шаровары и нарядную верхнюю одежду. Снятую с животного шкуру просушивали, затем смазывали кислым молоком «айраном», смешанным с отрубями или мукой, а иногда просто заваренными отрубями. Зимой айран заменяли разведенным в воде казахским сыром «куртом». Затем шкуру свертывали мездрой внутрь, а через три-четыре дня промывали ее и укладывали в сильно соленую воду. После очередной просушки мездру соскабливали специальным ножом, кожу разминали вручную, и она приобретала белый цвет. Для придания коже большей белизны ее поливали разведенным в воде мелом. Выделанная кожа использовалась в одежде в сочетании с тканями.

Для изготовления нагольных тулупов и шаровар кожу подвергали дублению и окраске с различных красителей. Например, желтую окраску получали путем использования измельченного корня таранового растения, сваренного в кипятке, или корня ревеня, листьев и наплывов дикой яблони; красный - из корня растения уйран бояу, оранжевый - из сушеных корок граната.

Большое место среди материалов для казахской одежды занимала шерсть домашних животных. Ее использовали в качестве утепляющей подкладки для верхнего платья (халатов, бешпентов) и головных уборов. Многие виды одежды шили из войлока. Для его изготовления использовалась преимущественно белая шерсть, особенно ценным считался тонкий пух с шеи овец.
Казахи издавна умели изготовлять и грубое сукно из верблюжьей или бараньей шерсти. Лучшая ткань получалась из шерсти молодых верблюдов. Сукно из овечьей шерсти использовали для изготовления одежды неимущие люди. Использовалось оно и там, где верблюдов почти не разводили.

Широкое распространение в казахской одежде получили китайские бумажные ткани, попадавшие на территорию Казахстана в виде подарков, военной добычи, в обмен на продукты кочевого хозяйства. Шелковые материи покупали в основном феодалы, так как только знатные богатые люди имели право носить шелковую одежду. Наиболее распространенными были шелка красного и желтого цветов.