Оқшау сөздер – сөйлемде басқа сөздермен грамматикалық байланысқа түспей, тек айтылатын ойға қатысы бар сөздер кездеседі. Олар сөйлем мүшесі бола алмайды, себебі басқа сөздермен грамматикалық байланысқа түспейді. Олар: қаратпа сөз, қыстырма сөз, және одағай.
Мысалы: Жолдастар, (қаратпа сөз) майданда біздің әскерлер жан аямай соғысуда. Демек, (қыстырма сөз) біз жеңеміз. Алақай, (одағай сөз) біз жауды жеңдік!
Мәтіндегі оқшау сөздерді тауып, түрлерін ажыратыңдар.
Менің жастығым а ң қызметіне берілді. Мүмкін, мен жастығымды қайыра алмаспын. Бірақ ол босқа кетпейді, менен кіші інілерімнің еншісіне тиеді. Кейінгі жастар, жас інілерім, сендер бақыттысыңдар. Сендер соғыс дегенді білмей өтетін
боласыңдар. Біз жастығымызды сендердің бақыттарыңның жолына құрбан еттік.
Мен өз елімді қорғаймын. Менің момын да бауырмал, ардақты елім бар. Сол елім мен аттанарда былай деген болатын:
– Тас түлегім, қиын бір кезең келіп қалды: жау жағадан, бөрі етектен алғалы тұр.Аттан, қуып-жойып қайт! Ұлым, сен кәрлі кезең, соғысты заманның жігітісің, жауынгерше қимылдай біл! – деген. Мен мұны ұмытпаймын.
Мен – шығыс адамымын, батысқа кетіп барамын. Менің елім жақтан шығатын алтын күн мені күні бойы жылытады. Міне, кеш бола бастады. Күн мені қимағандай, ұясына қона қоймай тұр. Маған көзін тура қадап: «Шығыс ұлы, жолың болсын! Шығысқа жеңіспен қайт! Мен сені Алатаудың аясында қарсы алармын!» – деп тұр. (Баубек Бұлқышев)
Деңгейлік тапсырма
1«Меніңше, жеңіс ол...» деген тақырып бойынша өз ойларыңды ассоциациялық кестеге түсіріңдер
2. Оқшау сөздерді топтстыр.
1. Антоним бола алатын сөздер қатарын белгілеңіз.
E) Ақ – қара.
2. «Белый - черный» антоним сөздерінің қазақша
E) Ақ – қара.
3. Бірыңғай ұяң дауыссыз дыбысты сөздер қатарын анықтаңыз.
A) Әдеби, жезде, бөгде
4. Қазақ әліпбиінде алтыншы тұрған дыбысты анықтаңыз.
C) ғ
5. Жұрнақ жалғанған дара сөзді табыңыз.
C) Кешегі.
6. Көп нүктенің орнына тиісті сан есімді белгілеңіз.
A) Бес.
7. Жинақтық сан есімді көрсетіңіз.
A) Алтау.
8. Болымсызетістікті табыңыз.
A) Жиналыстан қал(ма).
9. Сөйлем түрін анықтаңыз.
C) Атаулы сөйлем.
10. Бір тәулікте неше сағат бар екенін анықтаңыз.
C) Жиырма төрт.
11. Антоним сөздерді анықтаңыз.
C) Астында, үстінде.
12. Бірыңғай ұяң дауыссыз дыбыстан басталған мақалды табыңыз.
B) Батыр жарасыз болмас.
13. Түбірлес сөздер қатарын анықтаңыз.
C) Біл, білім, білгіш.
14. Жұрнақтарды анықтаңыз.
-ыншы, -інші, -ншы, -нші.
A) Реттік сан есімнің жұрнағы.
15. Демеулік шылау түрлерін ажыратыңыз.
-ау, -мыс, -міс.
A) Болжалдық.
16. Дұрыс құрылған сөйлемді белгілеңіз.
B) Әкесінің әндерін тыңдаған Күләштің әншілік дарыны байқалды.
17. Бастауыштың көпше түрдегі сұрағын анықтаңыз.
D) Ба здің көне түрлеріне нелер жатады?
18. Шығыс септігімен тіркесетін септеулікті табыңыз.
A) Кешеден бері қауырт жұмыс көбейді.
19. Cын есімнен жасалған анықтауышты табыңыз.
C) Сыныпқа жаңа оқушы келді.
20. Жұмбақтың шешуін табыңыз.
Білімнің жолбасшысы, шәкірттің қолбасшысы.
D) Ұстаз.