Оқушіл 28. Жоғарыдағы сөйлем мүшелерінің талдау үлгісін басшы-
Дыққа алып, төмендегі сөйлемдерді талда.
1. Ескерткіштер қорғауға алынған. 2. Сәулетшілерді
кездесуге шақырдық. 3. Астана сәулетті құрылысымен
ерекшеленеді. 4. Мен өскенде сәулетші болғым келеді.
109​

Менің елім тау мен тасына дейін қасиет тұнған киелі мекен. Ұлан-ғайыр даланы мекендеп, көшіп-қонып жүрген бабаларымыз ұлттық өнер мен мәдениетті қалыптастырған. Ұлы даламыздан өркениет дамып, күллі әлемге тарағанын Елбасымыздың «Ұлы Даланың жеті қыры» мақаласынан білуге болады. Қанша ғасырды ,қанша қиындықты басынан өткерсе де халқымыз сол асыл мұрасын жоғалтпай келеді. «Өткенін мақтан тұтып, бүгінін нақты бағалай білу және болашаққа оң көзқарас таныту – еліміздің табысты болуының кепілі!» деген Елбасымыз айтулы мақаласында. Өткенді білмей болашаққа қадам басу елсіз жерде адасқанмен бірдей. Елбасымыз 2019 жылды Жастар жылы деп жариялады. Жастар жылының ашылу салтанатында сөйлеген сөзінде жастар өз отанын мақтан етіп қана қоймай оның тарихын жақсы білу керектігін баса айтты . «Жастық шақтың күш-қайратын егемен еліміздің өркендеуіне жұмсай беріңіздер!» деді . Сондықтан, тарихымызды танып, оны өзгеге де таныта білу, еліміздің дамыған елдермен терезесі тең болуына атсалысу біздің, яғни Ұлы Дала перзенттерінің борышы деп білемін!

Қоршаған ортаның экологиялық жағдайы мен ауру деңгейіӨңдеу

Адамның денсаулығының төмендеп, ауруға шалдығуын ағзаның ортаға толық бейімделе алмауымен, қолайсыз әсерлерге берген теріс жауабы ретінде қарастыру керек. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының (ВОЗ) анықтамасы бойынша, денсаулық дегеніміз — бұл тек аурудың болмауы емес, ол толық физикалық, психологиялық және әлеуметтік қолайлылық.

Ғалымдардың есептеулері бойынша адамдардың денсаулық жағдайы 50—52%-ы — өмір сүру салтына, 20-25%-ы — тұқым қуалау факторларына, 18—20%-ы — қоршаған орта жағдайларына, ал 7—12% ғана денсаулық сақтау саласының деңгейіне байланысты болады. Антропогенді факторлар бұрын болмаған, жаңа техногенді ауруларды туғызады. Адамның денсаулығына зиянды әсер ететін факторлардың ішінде әр түрлі ластаушы заттар бірінші орын алады. Адамның іс-әрекеті нәтижесінде биосфераға, оған тән емес 4 млн.-нан астам заттар шығарылады. Сонымен қатар, жыл сайын қоршаған ортаға мыңдаган жаңа заттар шығарылады. Олардың көпшілігі ксеиобиотиктер (грек тілінен аударғанда хеnos —бөтен) адам мен басқа да тірі ағзалар үшін бөтен заттар. Аурулардың көбеюі сонымен қатар табиғи ортаның әр түрлі трансформацияларымен, оның толық бұзылуы, өнеркәсіптік кешендерге, бір типті тұрғын жерлерге және т.б., яғни «үшінші табиғатқа» айналуына байланысты. Денсаулыққа әлеуметтік және экономикалық жағдайлардың әсері артып отыр. Табиғи және физико-химиялық тұрғыдан алғанда таза орта болса да, қолайсыз әлеуметтік-экономикалық жағдай ауру мен өлімнің артуына әкелетінін өмір көрсетіп отыр. Әлеуметтік-экономикалық жағдайдың нашарлауы адамның психологиялық күйі мен стресстік құбылыстар арқылы әсер етеді. 9-кестеде халықтың өліміне әр түрлі аурулардың әсері көрсетілген.