ОҚЫЛЫМ АЙТЫЛЫМ
2-тапсырма. Қанатты сөзді оқы. Сұрақтарға жауап бер. Түсінде
Адамның су мен жер туралы ойлағаны — өзі туралы ойлағань
Айтматов).
Сұрақтар:
1. Сен өзің туралы не ойлайсың?
2. Жер, су жайында ойланасың ба?
3. Жер мен судың саған, басқаларға қандай қатысы бар?
4. Не себепті жер, су туралы ойлағаның – өзің жайында ойлағаның болып
есептелед

Берілген сұрақтардың жауаптары.

1. Бір күні бай жылқысын көлге суаруға келгенде суда жүзіп жүрген өкпені көріп, оны құрықпен түрткен кезде ол жалмауыз кемпірге айналады.

2. "Жалғыз балаңды бер" деп шарт қояды.

3. Ертесіне көшкен кезде баласының алтын сақасын жұртқа қалдырып кетеді.

4. Бала қоытр тайды таңдайды.

5. Бала өзінің алтын сақасының ошақтың басындағы тезек түбінде жатқангың көріп, сақаның жанында отырған жалмауыз кемпірге алып беруін өтінеді.

6. Баланың тайы сақаның жанына жата қалады.

7. Жалмауыз кемпір баланы тұра қуады. Жете алмаған соң, тістерін бір - бірден жұлып алып, атып жіберіп, тайдың аяқтарын бір - бірден жұлып түсіреді.

8. Түлкі мен қарлығаш.

9. Қарлығаш құсы.

10. Баланың төбеттері жалмауыз кемпірді талап, осылайшы оны құтқарады.

11. Ол шешесін иттер талағанын көріп, іздер бойынша байдың қотанына келеді.

12. Төбеттерінің әлі жетпеген соң бала садағымен атып өлтіріп, осылайша жалмауыздан мәңгі құтылған екен.

Камшы, бишік, атсогар. Бул киелі карудын туріне, жасалуына, колдануына байланысты

аттары коп, дегенменде ен дурыс аты -«Камшы» - адамнын камын жасайтын каруы.

Камшыны жаксылап огіз, серке терісінен иленген кайыстан оріп шыгаратын

шеберді «орімші» десе, онын колданысына машыккан адамды «камшыгер» деген. «Алты

таспа бузау тіс, былшылдамай аттан тус» деп карсыласына кыр корсетуіне негіз бар.

Орімге киыстырып орілген жас бузаудын тістері айдахардын жонындай болып, атан

огіздін терісін боліп тусірген. Орім ішіне коргасын салып т.т. адістермен

жасалган карудан кім болсада сескенген. Камшыга ыргайдан сап сайланбаган, ол

жаманшылыкка ырымдалган. Тобылгы сапты сарыала камшыдан сайтан кашатын болган. Ал

турмыстагы женіл камшы адамнын тек терісіне гана батады. Барлык жуйке жуйесі

сонда орналаскандыктан оте откір тиеді. Сондыктан да ері катынын колмен, аякпен

урмаган. Кейде айелдін шектен шыккан бассыздыгын басуга камшыны колданган.

Казіргілер ашуланса айеліне жудырык жумсап, жагын сындырып жатады. Соттарда іс

каралганында «айелін камшымен урыпты» десе тугелі оре турегеледі, ал жудырыкка

ман бермейді. Негізінде казакка бейімділікке карсы туру Азазілдін айласы гой,

лагынет, казактын арбір затынан ,киесі, асіресе камшысынан катты

кауыптенгендіктен. Жан ауруын емдерде емшілердін камшысыз, камы жоктыгы осыдан.

Баксы - балгерлер, халык емшілері еріккеннен колдарында камшы устап журмейді.

дуниенін тылсым сыры адамнын санасына симайды. Бардын озін жартылай жогалтып

алдык. Бурынгынын билері - казіргі адвокаттар. Ар рудын оз биі болган, казылар

алдында ер, ел, жер, жесір дауларына катысып, мудделерін коргаган, сонын басты

атрибуты осы камшы болган.