Оқылым мәтіні бойынша төмендегі кестені толтыр. бірінші жалпы сұрақтарды, екінші бағанға мәтіндегі негізгі сөздерді жаз. үшінші бағанға термин сөздерді қолдана отырып өз жауабыңды жаз
Қазақ халқының қонақ күтуі мен қонақжайлығы туралы.
Баяғы заманнан бері осы күнге дейін жеткен дәстүріміздің бірі мен бірегейі – келген қонаққа дастарқан жаю. Бұл дәстүр тек қонақжай қазақ халқына ғана тән дүние десем, артық айтпаспын, себебі үйге қандай кісі келмесін «ең болмаса нан ауыз тиіп кету керек» деген ұғым санамызда бала кезімізден қалыптасқан. Қазағым қашан да бар асылын, бар тәттісін «қонақ жесін» деп сақтаған. Қазақ халқы үшін дастарқаннан үлкен, дәмнен үлкен нәрсе жоқ. Ақсақалдар да үнемі «Дастарқан тек қуанышты себептермен жайылсын! Дастарқан мол болсын! Осындай үлкен дастарқан басында жинала берейік!» деп бата беріп, тілектерін айтып жатады.
Дастарқан жайғанда міндетті түрде ең алдымен нан қойылады. «Ас атасы – нан» деген мақал осыдан шықса керек. Ұннан жасалынған тағамдар бағзыдан-ақ ақ дастарханымыздың сәні болып келген. Қазақ өзінің шаңырағындағы кез келген жиында дастархан үстінен нанды алыстатпайды.
Сыйлы қонақ келсе, бұрынғы кезде мал сойылып, ет асылса, қазіргі заманда мал сойылмаса да, қазанды отқа қойып, қонақтың кәдесін асып береді. Күн демей, түн демей қазан асуға келгенде қарап қалмайтын қазақ аналары мен келіндері ет тамақты нақышын келтіріп дайындайды. Бүгіндері қырық күн тойын, отыз күн ойын жасамасақ та, кез келген жиында осы ас бірінші мәзірде тұрады.
Жалпы алғанда, қазақтың дастарханы – киелі нәрсе. Бұл тек жайылған шүберек немесе оған қойған ас-ауқат қана емес, бұл – адамның пейілі, ішкі жан-дүниесі, мейірім-шапағаты. Ендеше дастарқанымыз тек қуанышқа жайылсын!
ПАДЕЖ ЕДИНСТВЕННОЕ ЧИСЛО МНОЖЕСТВЕННОЕ ЧИСЛО
Именительный жауынгер жауынгеры
Родительный жауынгера жауынгеров
Дательный жауынгеру жауынгерам
Винительный жауынгер жауынгеры
Творительный жауынгером жауынгерами
Предложный жауынгере жауынгерах
А.с халык
I.c. Халықтың
Б.с. Халыққа
т.с. Халықты
ж.с. Халықта
ш.с. Халықтан
к.с. Халықпен
Атау септік
Ед. число:
садақ
Менiң (мой, моя, моё):
садағым
Сенiң (твой, твоя, твоё):
садағың
Сіздiң (Ваш, Ваша, Ваше):
садағыңыз
Оның (его, её):
садағы
Ілік септік
Ед. число:
садақтың
Менiң (мой, моя, моё):
садағымның
Сенiң (твой, твоя, твоё):
садағыңның
Сіздiң (Ваш, Ваша, Ваше):
садағыңыздың
Оның (его, её):
садағының
Барыс септік
Ед. число:
садаққа
Менiң (мой, моя, моё):
садағыма
Сенiң (твой, твоя, твоё):
садағыңа
Сіздiң (Ваш, Ваша, Ваше):
садағыңызға
Оның (его, её):
садағына
Табыс септік
Ед. число:
садақты
Менiң (мой, моя, моё):
садағымды
Сенiң (твой, твоя, твоё):
садағыңды
Сіздiң (Ваш, Ваша, Ваше):
садағыңызды
Оның (его, её):
садағын
Жатыс септік
Ед. число:
садақта
Менiң (мой, моя, моё):
садағымда
Сенiң (твой, твоя, твоё):
садағыңда
Сіздiң (Ваш, Ваша, Ваше):
садағыңызда
Оның (его, её):
садағында
Шығыс септік
Ед. число:
садақтан
Менiң (мой, моя, моё):
садағымнан
Сенiң (твой, твоя, твоё):
садағыңнан
Сіздiң (Ваш, Ваша, Ваше):
садағыңыздан
Оның (его, её):
садағынан
Көмектес септік
Ед. число:
садақпен
Менiң (мой, моя, моё):
садағыммен
Сенiң (твой, твоя, твоё):
садағыңмен
Сіздiң (Ваш, Ваша, Ваше):
садағыңызбен
Оның (его, её):
садағымен
Қазақ халқының қонақ күтуі мен қонақжайлығы туралы.
Баяғы заманнан бері осы күнге дейін жеткен дәстүріміздің бірі мен бірегейі – келген қонаққа дастарқан жаю. Бұл дәстүр тек қонақжай қазақ халқына ғана тән дүние десем, артық айтпаспын, себебі үйге қандай кісі келмесін «ең болмаса нан ауыз тиіп кету керек» деген ұғым санамызда бала кезімізден қалыптасқан. Қазағым қашан да бар асылын, бар тәттісін «қонақ жесін» деп сақтаған. Қазақ халқы үшін дастарқаннан үлкен, дәмнен үлкен нәрсе жоқ. Ақсақалдар да үнемі «Дастарқан тек қуанышты себептермен жайылсын! Дастарқан мол болсын! Осындай үлкен дастарқан басында жинала берейік!» деп бата беріп, тілектерін айтып жатады.
Дастарқан жайғанда міндетті түрде ең алдымен нан қойылады. «Ас атасы – нан» деген мақал осыдан шықса керек. Ұннан жасалынған тағамдар бағзыдан-ақ ақ дастарханымыздың сәні болып келген. Қазақ өзінің шаңырағындағы кез келген жиында дастархан үстінен нанды алыстатпайды.
Сыйлы қонақ келсе, бұрынғы кезде мал сойылып, ет асылса, қазіргі заманда мал сойылмаса да, қазанды отқа қойып, қонақтың кәдесін асып береді. Күн демей, түн демей қазан асуға келгенде қарап қалмайтын қазақ аналары мен келіндері ет тамақты нақышын келтіріп дайындайды. Бүгіндері қырық күн тойын, отыз күн ойын жасамасақ та, кез келген жиында осы ас бірінші мәзірде тұрады.
Жалпы алғанда, қазақтың дастарханы – киелі нәрсе. Бұл тек жайылған шүберек немесе оған қойған ас-ауқат қана емес, бұл – адамның пейілі, ішкі жан-дүниесі, мейірім-шапағаты. Ендеше дастарқанымыз тек қуанышқа жайылсын!