Оқылым мәтіні/ЧТЕНИЕ ТЕКСТ Ұлы Жібек Жолы – Қытай жерінен басталып, Қиыр Шығыс пен Еуропа елдеріне беттеген керуен жолы. Бұл жолдың басым бөлігі Орта Азия мен Қазақстан жерінің үстімен өтті. Жібек Жолы б.з.д III ғасырда сауда магистралі ретінде пайда болып, XVI ғасырға дейін қызмет етті. Жібек Жолының бойында орналасқан көне қалалар бірталай соғыс, өрт, аштық, апат- ойрандардың куәсі болды. Ұлы Жібек Жолы арқылы тек сауда жүйесі дамып қана қоймай, Шығыс пен Батыс өркениеті тоғысып, мәдениет және дипломатиялық қарым-қатынас орнады. VI-VII ғасырларда Қытайдан бастау алған керуен Жетісу мен Оңтүстік Қазақстан даласын кесіп өтетін. Отырар, Тараз, Сайрам (Испиджаб), Түркістан (Яссы), Суяб, Баласағұн секілді көне қалалар тек сауда ғана емес, мәдениет және ғылым орталықтары болды. Ертеде Тараз қаласындағы сауда базарын көргендер «Тараз базары – әлем айнасы» дейтін. Себебі бұл жақта кез келген дүниені айырбастауға, сату мен сатып алуға болатын. Мыстан жасалған тұрмыстық бұйымдар мен қару-жара У МЕНЯ СОР
Алматы (орыс. Алматы́, Ресейде — Алма́-Ата́[3]; 1921 жылға дейін — Верный; орта ғасырларда — Алмату (Алмалы)) — Қазақстанның ең үлкен қаласы. Ол Тянь-Шань тауларының солтүстігінде, Іле Алатауының баурайында, Қазақстан Республикасының оңтүстік-шығысында орналасқан. Алматыда 1 434 755 адам тұрады (2011).[4] Алматының ЖІӨ 2010 жылы 18.8 млрд АҚШ долларын, ал жан басына шаққанда 19 мың АҚШ долларын құрап Қазақстанның ЖІӨ бестен бір бөлігін өндіреді.[5]
Мазмұны Географиясы
Қаланың аумағы — 170 шаршы километр.
Алматының ғарыштан көрінісі Климат
Алматы климаты континентік. Ен ыстық ай— Шілде –Тамыз. Ен суық ай — Қаңтар. Орташа жылдық температурасы 10 °С кұрайды, қаңтардың орташа температурасы шамамен -4.7 °С, ал шілдеде +23.8 С°. Үсіктер қараша айында бастап, сәуірде аяқталады. Қатты аяздар 67 күн болады — желтоқсаның 19 бастап мен ақпанның 23 аяқталады. Ыстық күндер температураның дейін 30 С° — 36 күн болады. Жылда 600-650 мм жауын-шашын болады. 15 күнде Алматыда жиі-жиі жел соғады (15 м/с). 50-70 күндер туман болады. Алматыда кеш қар болу мүмкін. Егер көрсе, осы қар: 13.05.1985, 1.05.1989, 5.05.1993 және 18.05.1998. Абсолют — 17 маусым, 1987. Алматыда қыста жаңбыр жауса мүмкін.
Қыс Желтоқсан жұлдызы. Қар көптен жауып, нағыз қыс болды. Күн әбден қысқарған. Күннің көзі көрінсе де жылынбайды. Өзенді, көлді мұз қаптап, жұрт үстімен жүре бастады. Қалың қардан шөптің басы көрінбейді. Қыс күні аяз күшті болып, үскірік борандар да аз емес. Орман қарайған, ішінде қүстарды көре алмайсың, қоян күндіз жасырынып, түнде ғана жүгіріп жас ағаштарды кеміріп жүр. Иелері жылы қораға шөп салып бағып-қақса да, қысты күні үй хайуандарына да бапсыз. Адамның өзі де суықтан қорғанып үй салып, жылы киім киіп, үйлеріне от жағып, дәйім жұмыстарынан қала алмайды. Қыстыгүні жылқышыларға бек қиын: қандай суық борандарда күні-түні далада жүргені, қасқырдан бір қорқып, бораннан екі қорқып, бейшараларда тіпті рақат жоқ. Жалтаң аяз көбінің беттерін қарыған. Шилі бет байғұстар желге де қарсы қарай алмайды.
Алматы (орыс. Алматы́, Ресейде — Алма́-Ата́[3]; 1921 жылға дейін — Верный; орта ғасырларда — Алмату (Алмалы)) — Қазақстанның ең үлкен қаласы. Ол Тянь-Шань тауларының солтүстігінде, Іле Алатауының баурайында, Қазақстан Республикасының оңтүстік-шығысында орналасқан. Алматыда 1 434 755 адам тұрады (2011).[4] Алматының ЖІӨ 2010 жылы 18.8 млрд АҚШ долларын, ал жан басына шаққанда 19 мың АҚШ долларын құрап Қазақстанның ЖІӨ бестен бір бөлігін өндіреді.[5]
Мазмұны ГеографиясыҚаланың аумағы — 170 шаршы километр.
Алматының ғарыштан көрінісі КлиматАлматы климаты континентік. Ен ыстық ай— Шілде –Тамыз. Ен суық ай — Қаңтар. Орташа жылдық температурасы 10 °С кұрайды, қаңтардың орташа температурасы шамамен -4.7 °С, ал шілдеде +23.8 С°. Үсіктер қараша айында бастап, сәуірде аяқталады. Қатты аяздар 67 күн болады — желтоқсаның 19 бастап мен ақпанның 23 аяқталады. Ыстық күндер температураның дейін 30 С° — 36 күн болады. Жылда 600-650 мм жауын-шашын болады. 15 күнде Алматыда жиі-жиі жел соғады (15 м/с). 50-70 күндер туман болады. Алматыда кеш қар болу мүмкін. Егер көрсе, осы қар: 13.05.1985, 1.05.1989, 5.05.1993 және 18.05.1998. Абсолют — 17 маусым, 1987. Алматыда қыста жаңбыр жауса мүмкін.
Қыс
Желтоқсан жұлдызы. Қар көптен жауып, нағыз қыс болды. Күн әбден қысқарған. Күннің көзі көрінсе де жылынбайды. Өзенді, көлді мұз қаптап, жұрт үстімен жүре бастады. Қалың қардан шөптің басы көрінбейді. Қыс күні аяз күшті болып, үскірік борандар да аз емес.
Орман қарайған, ішінде қүстарды көре алмайсың, қоян күндіз жасырынып, түнде ғана жүгіріп жас ағаштарды кеміріп жүр. Иелері жылы қораға шөп салып бағып-қақса да, қысты күні үй хайуандарына да бапсыз.
Адамның өзі де суықтан қорғанып үй салып, жылы киім киіп, үйлеріне от жағып, дәйім жұмыстарынан қала алмайды. Қыстыгүні жылқышыларға бек қиын: қандай суық борандарда күні-түні далада жүргені, қасқырдан бір қорқып, бораннан екі қорқып, бейшараларда тіпті рақат жоқ. Жалтаң аяз көбінің беттерін қарыған. Шилі бет байғұстар желге де қарсы қарай алмайды.