Оқылым Мәтінді мұқият оқып, төмендегі тапсырмаларды орындаңыз.
1мәтін
Жеңіл атлетиканың тарихы ежелгі дүние дәуіріндегі халықтардың іс әрекетінен басталады. Табиғи қозғалыстар, яғни, жүру, тұру, секіру адам бұлшық еттерінің қозғалысы адамзат пайда болған дәуірден бастау алады. Мәліметтерге сүйенсек, жеңіл атлетикадан жарыс біздің эрамызға дейінгі 776 жылы өткізілген. Бұл туралы Ежелгі Грек олимпиада ойындары туралы жазбаларда анық жазылған.
Сол замандарда жарыс тек ұзын-сонар алаңда жүгіру жарысымен шектелген. Ерлер мен әйелдар арасындағы бәсеке жеке-жеке өткізіліпті.
Гректер жұдырық түйістіретін спорт түрі мен күресті ауыр атлетикаға жатқызған. Бұрынғы атлеттердің жетістігі жүгіру шапшаңдығымен өлшенген. Бізге алғашқы олимпиадалық чемпиондардың Ежелгі Грекиядан шыққаны белгілі. Бұл шара біздің эрамызға дейінгі 776 жылы өткізілген. Онда атлеттер тек жүгіру спорт түрінен бақ сынаған. Додаға 192 метрді бағындырған жалғыз атлет жеңімпаз аталған екен. Жеңіс тұғырынан көрінген азамат Элида қаласында жай ғана даяшы болған. Ал, жеңіл атлетика алғаш рет Англияда ұйымдастырылған. 1837 жылдары жарысқа түскендер 2 метр қашықтықта жүгірген. Оған қатысушылар Регби қаласындағы колледжде білім алып жатқан жастар болған. Итон, Оксфорд, Кембридж, Лондондағы оқу орындарында да спорттық жарыстан жиі өтіп тұрған.
Кейіннен бағдарламаға қысқа қашықтықта жүгіру, ұзындықта және биіктіктен секіру сынды шарттар енгізіді. 1865 жылы Лондон атлетика клубы құрылды. Бұның негізінде тұңғыш рет жеңіл атлетикадан ел чемпионаты өтті
2мәтін
Футбол ойыны барлық дүниежүзі елдерінде танымал. Футбол спорт түрі сияқты ұдайы дамиды, ойын тәсілі де ұшталып, футболистің қозғаду қызметі қиындатылады.
Футболистің спорттық мастерствосы озықтыққа жету үшін қозғалмалы қызметтің жаңа одан да тиімді тәсілдер көмектеседі. Ойынның өзгешелігінденгі нақты білімге сүйенсек, футболистің қозғалу қызметін ұйымдастыра отырса негізгі ойынның даму үрдісіне негі болады.
Футбол жас адамдардың дамуына көмектеседі. Олардың физикалық даму сапасына, мінездің маңызды сипаттарын тәрбиелеу, мысалға: творчестволық белсеңділік, берілген жұмасқа жауапкершілік, талаптылықты жүзеге тартады. Ал бұл өз алдында өте түбегейлі. Бұндай сапаларға иемденген адам өзінің қоғамына үлкен пайда әкелетіне сөзсіз.
1. Мәтіндердің идеясын, мақсатты аудиториясын салыстырып, талдау жасаңыз.
Қазіргі уақытта салауатты өмір сатына барлығы да көп уақыт бөледі, Көптеген адамдар темекінің зиянды жақтарын ойланып, тіпті осы жаман әдеттен арылуға тырысып жатыр. Кейбіреулері бұған кірісіпте кеткен, спортпен айналысады,ол әрине өз денсаулықтарын қарап салауатты өмір салтын ұстану үшін. Оны ерте жастан бастау керек. Егер күтінбесе оның нәтижесі қартайғанда, егде жаста денсаулығына кері әсерін тигізеді. Біздің әрқайсысымыз денсаулығымыздың жақсы болғанын қалайды, бірақ оны бәрі жете түсініп бйыбына бара бермейді, оның үстіне темекі шегіп, есірткі қолдана бастайды. Бастысы, денсаулық өздеріне керектігін,зиянды әдеттер оның денсаулығына қауіпті екенін түсіне білуі керек. Салауатты өмір салтын ұстану үшін белгілі бір ережелер бар. Таңертеңгісін жаттығулар жасап, таза ауамен серуендеп, бөлменің ішін желдетіп тұрса жеткілікті. Осындай қарапайым ережеледі ұстану арқылы біз түр-тұлңамыз сымбатты, әрі денсаулығымызда нығая түседі. Өмірімізді жақсартатын тағы бір дүние ол- дұрыс тамақтану! Тамақтану тәртібін дұрыс құру керек. Тамақтану барысында денсаулыққа пайдалы, табиғи тағамдарды пайдалану керек. Мысалы мен фаст-фуд тағамдарын, және қуырылған, ысталған тағамдарды сирек тұтынамын! Сондай-ақ консервіленген,бояуыбар сусындарды, чипсілерді пайдаланбауға тырысамын! Кейде сол тағамдарды жеуге аңсарым ауып тұрады, бірақ мен түсінемін, тәтті тағамдардың барлығы дерлік дәмді бола бермейді, олардың зияны да жетіп артылытынын. Сол кезде мен сорл тағамдардың орнын денсаулыққа пайдалы, жеміс-жидектермен, табиғи тағамдармен алмастырамын. Және әр адамды жүйке жүйесі де ааңдата біліуі керек. Халықтың жүйке ұлпалары қалыпқа келмейді деген сөздері тегін емес.
1 – қолқа доғасы; 2 – өкпе артериясы; 3 – сол жақ жүрекше; 4 – қантамырлары; 5 – сол жақ қарынша; 6 – оң жақ қарынша; 7 – төменгі қуысты вена тамыры; 8 – оң жақ жүрекше; 9 – жоғары қуысты вена тамыры; бағдарша (стрелка) қанның ағу бағытын көрсетеді
Жүректің қабырғасы 3 қабаттан тұрады. Сыртқы қабаты – эпикард (грекше «epі» – сыртқы, «cor» – жүрек), өте жұқа, жүректі қоршап тұрады. Ортаңғы қалың бұлшықетті қабаты – миокард (грекше «mіos» – бұлшықет). Ішкі қабаты жұқа – эндокард (грекше «endo» – ішкі) жүректің ішкі қуыстары мен қақпақшаларын астарлап жатады.
Жүрек негізінен ұшына қарай созылып жатқан қалың бұлшықет қабаты арқылы 2 бөлікке бөлінген. Жүректің әрбір бөлігінде бір жүрекше, бір қарынша болады. Әр бөліктегі жүрекше мен қарынша өзара тесіктер арқылы байланысады. Сол тесіктерде жүрекшелерден қарыншаларға қарай ашылып-жабылып тұратын жақтаулы қақпақшалар (створчатые клапаны) болады. Оң жақ жүрекше мен оң жақ қарыншаның арасында үш жақтаулы, сол жағында қос жақтаулықақпақшалар орналасқан.
түсініп бйыбына бара бермейді, оның үстіне темекі шегіп, есірткі қолдана бастайды. Бастысы, денсаулық өздеріне керектігін,зиянды әдеттер оның денсаулығына қауіпті екенін түсіне білуі керек.
Салауатты өмір салтын ұстану үшін белгілі бір ережелер бар. Таңертеңгісін жаттығулар жасап, таза ауамен серуендеп, бөлменің ішін желдетіп тұрса жеткілікті. Осындай қарапайым ережеледі ұстану арқылы біз түр-тұлңамыз сымбатты, әрі денсаулығымызда нығая түседі.
Өмірімізді жақсартатын тағы бір дүние ол- дұрыс тамақтану! Тамақтану тәртібін дұрыс құру керек. Тамақтану барысында денсаулыққа пайдалы, табиғи тағамдарды пайдалану керек.
Мысалы мен фаст-фуд тағамдарын, және қуырылған, ысталған тағамдарды сирек тұтынамын! Сондай-ақ консервіленген,бояуыбар сусындарды, чипсілерді пайдаланбауға тырысамын! Кейде сол тағамдарды жеуге аңсарым ауып тұрады, бірақ мен түсінемін, тәтті тағамдардың барлығы дерлік дәмді бола бермейді, олардың зияны да жетіп артылытынын. Сол кезде мен сорл тағамдардың орнын денсаулыққа пайдалы, жеміс-жидектермен, табиғи тағамдармен алмастырамын.
Және әр адамды жүйке жүйесі де ааңдата біліуі керек. Халықтың жүйке ұлпалары қалыпқа келмейді деген сөздері тегін емес.
Жүректің сыртқы құрылысы:
1 – қолқа доғасы; 2 – өкпе артериясы; 3 – сол жақ жүрекше; 4 – қантамырлары; 5 – сол жақ қарынша; 6 – оң жақ қарынша; 7 – төменгі қуысты вена тамыры; 8 – оң жақ жүрекше; 9 – жоғары қуысты вена тамыры; бағдарша (стрелка) қанның ағу бағытын көрсетеді
Жүректің қабырғасы 3 қабаттан тұрады. Сыртқы қабаты – эпикард (грекше «epі» – сыртқы, «cor» – жүрек), өте жұқа, жүректі қоршап тұрады. Ортаңғы қалың бұлшықетті қабаты – миокард (грекше «mіos» – бұлшықет). Ішкі қабаты жұқа – эндокард (грекше «endo» – ішкі) жүректің ішкі қуыстары мен қақпақшаларын астарлап жатады.
Жүрек негізінен ұшына қарай созылып жатқан қалың бұлшықет қабаты арқылы 2 бөлікке бөлінген. Жүректің әрбір бөлігінде бір жүрекше, бір қарынша болады. Әр бөліктегі жүрекше мен қарынша өзара тесіктер арқылы байланысады. Сол тесіктерде жүрекшелерден қарыншаларға қарай ашылып-жабылып тұратын жақтаулы қақпақшалар (створчатые клапаны) болады. Оң жақ жүрекше мен оң жақ қарыншаның арасында үш жақтаулы, сол жағында қос жақтаулықақпақшалар орналасқан.