І. ОҚЫЛЫМ Мәтінді мұқият оқып, тапсырмаларды орындаңыз. Ертеде хайуандар жылдың басы болуға таласыпты. Сонда жылқы:
- Адам менің күшімді пайдаланады, сүтімді ішеді, қылыма дейін арқан, жіп еседі.
Жыл басы мен боламын, - дейді.
Түйе:
- Мен сен көтере алмайтын ауырды көтеріп, алыс жерлерге барамын. Аш болдым
деп арпа, сұлы сұрамаймын. Су табылмаса, шөлде де жүре беремін. Жыл басы болу
маған лайық.
Сиыр айтады:
- Адам егін ексе, менімен егеді, сүтімді ішеді, құрт-май жасайды, жыл басы болу
маған лайық.
Қой айтады:
- Адам жүнімді алып, киіз басады, киім тігеді, арқан еседі. Сүтімнен құрт-май
алады.
Ит айтады:
- Мен болмасам, сендерді не ұрлап, не қасқыр жеп тауысар еді.
Тауық айтады:
- Мен болмасам, кісі ерте жұмысына бармай, ұйықтап қалареді.
Тышқан не айтарын білмей тұрады да, қулық ойлап, жиылғандарға айтады:
- Бұл таластан ешнәрсе өнбес, жылды кім бұрын көрсе, сол жыл басыболсын.
Өзгелері тышқанның сөзін қостайды. Біраздан соң тышқан жорғалап, түйенің
өркешіне шығып отырады.
Сонан соң жылды бәрінен бұрын тышқан көріп, хабар беріп, жыл басы болыпты.
Түйе бойына сеніп құр қалыпты.
вот вапросы
1. Мәтін мазмұнына сай ат қойыңыз.
[1]
2. Берілген сөздің синонимін мәтіннен тауып жазыңыз
баяғыда [1]
3. Берілген сұрақтарға мәтін мазмұны бойынша жауап жазыңыз.
1. Хайуандар неге таласады?
[1]
2. Жыл басы қандай хайуан болыпты?
[1]
4.Кейіпкерлерді олардың әрекетімен сәйкестендіріңіз.
Әңгіме
Бал арасы.
Аралар – ұшатын,гүл шырынымен қоректенетін әрі бал деп аталатын емдік азық өндіретін тіршілік иелері.Аралардың бәрі бірдей бал арасы болмайды екен.Жай ғана гүл шырынымен қоректенетін аралар да болады.
Бал арасы өзге аралардан өзінің денесіндегі бал жинайтын қоржыншамен ерекшеленеді екен.Олар өз істеріне епті болып келеді.Мысалы,олар жүздеген шақырым жерден балға жарамды гүл шырындарын іздейді,мыңдаған гүлден шырын жинайды,соған қарамастан үйлеріне адаспай жете алады екен.
Бал арасын қолға үйретуді адамдар осыдан бес мың жыл бұрын бастаған екен.Қазіргі таңда омарта шаруашылығы деп аталатын арнайы сала бар.Ал бал – мың ауруға ем.Бал үш мың жылға дейін бұлінбейді.Балдан балауыз,неше түрлі материалдар алады.Бүгінде бал араларының саны азаюда.Сол себепті оларды біз үлкен қорғауға алуымыз керек.