ОКЫЛЫМ ЖАЗЫЛЫМ 3-тапсырма. Мәтінді оқы. Мәтіндегі етістіктерді шақтар бойынша топ-
тапказ.
ХХІ ғасырдың алғашқы он жылы ішінде ғана дүниежүзіндегі ға-
ламторға қосылған адам саны 350 миллионнан 2 миллиардқа дейін өсті.
Ал ұялы телефон байланысын пайдаланатын адам саны осы аралықта
750 миллион адамнан 5 миллиардқа жетті. Қазір бұл көрсеткіш 6 мил-
лиардқа тең. Жер жүзі халқының басым бөлігі бір ғана ұрпақ ғұмы-
рының аясында ешқандай ақпаратқа қолы жетпей отырған жағдайдан
адамзат тарихында жасалған барлық ақпарат пен мәлімет қорын еркін
аша алатын жағдайға ие болды. Ол ақпаратқа жол ашатын құралдар бір
қолдың алақанына сыятыны кімді болсын таңғалдырмай қоймайды.
Егер технология осы қарқынмен дами беретін болса, алдағы 5-10 жыл-
дың ішінде жер бетіндегі 8 миллиард халықтың ғаламтормен толықтай
қамтылатыны анық. Байланыс әлдеқайда қолжетімді, ал жылдамдық
аса жоғары болатыны да сөзсіз. Көп ұзамай-ақ, ғаламтор шалғай
ауылдар мен елді мекендерді қамтып, миллиондаған адамдардың қо-
лына дәстүрлі телефоннан бұрын жетеді. Мұның барлығы әрбір жеке
адамның және жалпы қоғамның әлдеқайда тиімді әрі өнімді жұмыс
істеуіне, интеллектуалдық және шығармашылық мүмкіндіктерді шек-
сіз кеңейтуге жол ашады. Технологиялар мен олардың негізінде пайда
болған құралдар көпшілікке қолжетімді болған сайын, олардың мүм-
кіндіктері де кеңейе береді. Яғни әркім өзінің «онлайн профайлының»
таза әрі тартымды болуын ойлауы қажет. Абайсызда айтылған сөз не-
месе пікір, жазылған комменттер, салынған суреттер мен бейнефайл-
1)Қант
1 буын, 1 бітеу буын
2)отбасы
3 буын, 1 жабық, 2 ашық
от-жабық буын
ба-ашық буын
сы-ашық буын
3)мектеп
2 буын, 2 бітеу
мек-бітеу буын
теп - бітеу буын
4)ант
1 бітеу буын
5)халық
2 буын, 1 ашық, 1 бітеу
ха-ашық буын
лық - бітеу буын
6)тақта
2буын, 1 бітеу, 1 ашық
тақ-бітеу буын
та-ашық буын
7)бала
2 буын, 2 ашық
ба-ашық буын
ла-ашық буын
8)мысық
2 буын, 1 ашық, 1 бітеу
мы-ашық буын
сық-бітеу буын
9) теледидар
4 буын, 3 ашық, 1 бітеу
те-ашық буын
ле-ашық буын
ди-ашық буын
дар-бітеу буын
10)гүл
1 буын, 1 бітеу буын
Сегізаяқ
— Абай Құнанбайұлының өлеңі және қазақ өлеңіне қосқан шумақтың үлгісі.Шумақ 5 буынды тармақтар мен 7–8 буынды тармақтардың жүйелі түрде үйлесіп, араласуынан түзілген. Төрт түрлі дыбыс үндестігіне негізделген үйлесім бар. Мұнда 3 және 6 тармақтар алыстан байланысады да, қалған көршілес тармақтар өзара үйлеседі. Келте тармақтарда бунақ 3 буынды және 2 буынды болып келеді. Сегізаяқта алдыңғы екі тармақта ақындық ой қорытылады. Шебер мүсінделген бұл өлең түрі — қазақ поэзиясында оқшау тұрған туынды. "Сегізаяқ" өлшемін, шумақтық өрнегін Шәкәрім Құдайбердіұлы, Ахмет Байтұрсынұлы, Мұқағали Мақатаев т.б. ақындар өз өлеңдерінде қолданған.[1]