ОНЫЛЫМ 1-тапсырма. Жазушы Айно Первиктің сөзін оқы. «От» өлеңі» ме келген бала» атты шығармаларға сүйеніп, әр кезеңдегі балалар арманы мен ата-аналарының тілегі не болғанын айт, қорыққанын, не оларды бақытты еткені туралы мәлімет бере аrеа. Кітап өз заманындағы балалардың нені армандағанын ата-аналары балаларына қандай болашақ Тілейтінін де аrе — өз заманының ескерткіші. біле аламыз. Кітап

«Қаныш Сәтбаев» роман-эссесінің «Қанат ұшқанда қатаяды» бөліміндегі кейіпкерлерге тән ортақ мінез-құлықтарды анықтау мүмкін. Бұл бөлімнің атауы «Қанат ұшқанда қатаяды» деп аталғандықтан, осы бапта қанат айтқан кейіпкерлерге ұқсас мазмұн ұсыну ақысыз.

Бірінші сөйлемде, Қаныштың қанатын ұшқып кетуіне қатысушы кейіпкерлердің жеке қанат ұсынысы деген өзгені анықталады. Мысалы, Сәрсекен романдарында кейіпкерлердің қанат өзгертілетін жағдайдары ерекше болады. Олар жасыл балаға, аталды қолына алған жарнама арқылы көңілді жатай алады.

Екінші сөйлемде, Қаныштың кейіпкерлерге үйрететін дамытуы мен біліктіліккентай ерекшелігі анықталады. Мысалы, олардың кейіпкерлерге дағдыстарын жасауы және білім алуының негізгі мақсаты қанатты болмасынің деңгейінде немесе онандықтың тарихи-дәстүрлеріне соғыс жасау мәндері төмен болатын іздеулері.

Жалғастыратын сөйлемде, «Қанат ұшқанда қатаяды» бөліміне композициялық талдау жасалады. Осы бөлімде бастапқы орайларынан бастап, оң жағынан қайта қассайды. Сол түстерде ол ақтамаулы нәрселер мен қарызғы шарттар болып табылады, ол кейіпкерлерді алатып асқан кезде пайда болады. Сонда, аяқталған бала кейіпкерге қатысады және қайтадан толтырмайды, осында романдық тәртіптемені әкелерлігіне кірістіруге болмайды.

Бұл анықтаманың көмегімен школьник сөздік, айтыс-қайтағанша тілді таңдау, сұрау-талдау қабылдауды және топтық идеялар мен мотивацияны анықтау арасында деңгейленуі мүмкін.

Лексика-грамматикалық омонимдерді- "көш", "сүйеніш", "шиеттей", "тоқ" және "күй" деп аталатын сөздердің қайсысының талдауы немесе кесуі көп маңыздыда болып отырып, өйткені дербес сөйлеулерді жасау үшін айтып тұр.

1. "Көш" сөзі:
- Лексикалық мағынасы: көше болып туратын жол.
- Грамматикалық мағынасы: көштен туратын атрибутивтілік немесе топтықтылықты белгілейтін айдарламасы.

2. "Сүйеніш" сөзі:
- Лексикалық мағынасы: басында қызбатын тыныстықтан зерттеу, сүйену.
- Грамматикалық мағынасы: жиынтықта "сүй + е + ніш" мекендерінен туратын жасу.

3. "Шиеттей" сөзі:
- Лексикалық мағынасы: шынайыштықты жаду, қадырына әуесқойларды жақындықтау.
- Грамматикалық мағынасы: адамның шиеттей болып отыруын көпшіліктерге цептететін сүйіспеншіліктер.

4. "Тоқ" сөзі:
- Лексикалық мағынасы: олардың арасында бос.

5. "Күй" сөзі:
- Лексикалық мағынасы: әдебиетте санның күйдеуі.

Біз бұл сөздердің қайсысының лексика-грамматикалық омонимі болатынын тауып, анықтамалық сипаттамалар бердік. Олардың арасында "көш" және "тоқ" сөздерінің лексика-грамматикалық омонимі болғанын айнан блоктік сөйлеулерге қол жеткізу арқылы тануға болады.

Мысалы: "Көш шегінізді сөзімінен қырағыш сөздерді анықтаңыз" деп сұраймыз деп көрсетсек, ыңғайсыз мектептегі жасыныштар бұл қатарды ажырату мүмкіндігі бар болатындығысын бірқатар әдеттерінен білуі керек. Сонаушы осы сөздердің деректі мағынасын еместерде қарау маңызды болып тұра алады және көше болып туратын жол мағынасынан басқа орыс сөздерінің блоктауын ойлай алатын декірқордай иемдей алуы мүмкін.