Орта жүздің Арын айтасыптың сабақты руынан шыккан билер әулетение кесі қуанбат О келетіну та замінын атынан аткан алыска кетин атамдардын бири болған патша өкіметі хіх ғасырдың ортасындағы бір сайлауда оны каркаратын ауданының идсүттандығына бекіткен летен глан сурута жуан Арғын тайпасынан қаракесек руының шешендікпен, тапкырлык, ал екису ниетин атка ныккан шаарлардын кызы Абай» деп жас Ибраһимді анасы Ұлтжан еркелетин атаан Содан бері тау есіммен Абай тарихқа енгі Осындай текті орттан шыккан Кунанбай мен Ұлжаннан туған төрт мың бірі Абай жас тайынан ак средсше қабілетімен, ақылдылыгымен көзге түседі. Балаға сыншы әкесі мен даатарынан катты уміт етеді. ( кесі оның зектілігін байқағаннан кейін, така и на соң Семейдегі Ахлет Риза медресесіне береді. Медреседе төрт жыл оқығаннан кейін, оду лан шығарып алып, қасында ұстап, ел баскару ісіне баули бастайды. Әкесінін оңірегінде ел жақсыларымен араласып, өз халқының рухани мәдениет жүйелерімен жете танысады. Өзі билер үшісінде шешен сөйлеуге тәселеді. Ұтымды сезімен, әділ били мені, енге ауылы, аты шығады. Көп ұзамай, жетпісінші жылдардың бас кезінде Коныр Көкше дейін елге болыс болады. Билікке араласып, біраз тәжірибе жинақтағаннан кейін ол халык тұрмысындағы келеңкеш жақтарға сәуле түсіруге күш сатып бағады. Бірақ онысынан пәлендей көңіл тоятындай нәтиже шығара алмайды. Сондықтан жаткына пайдалы деп тапқан істерін көркем сөзбен, әсіресе, өлеңмен насихаттамак болады. Абай бір жағынан шығыс классиктері Низами, Сағди. Кожа Хафиз, Науаи, Фили. Жами тағы басқаларды оқыса, екінші жағынан А. С. Пушкин, А.И. Герцен, М.Е. Салтыков-Щедрин. Н.А. Некрасов, М.Ю., Л.Н. Толстой, И.А. Крылов, Ф.М. Достоевский, И.С. Тургенев, Н. Чернышевский мұраларын оқып, терең таныс болған. Батыс әдебиетінен Гете. Джордж Байрон сияқты ақындарды окып. Дрепер. Спиноза. Спенсер. Льюис, Дарвин сынды ғалымдардың еңбектерін зерттейді. 1) Мәтіннен синонимдерді табыңыз: отбасынан- бала кезінен- кісілердің- танылатын тағайындаған- тына- атымен- шешен сөйлеуге үйренеді-
Құстарға қызығып қарамау мүмкін емес. Өйткені құстар әуезді сайрағыштығымен, сымбатты да сұлу, алуан түрлі сыртқы бейнесімен орманның, саябақтардың, шалғындардың сәнін келтіреді, Құс атаулының бәрі пайдалы. Құстардың қайсысын болса да қорғау керек. Құстардың саябаққа, бау-бақшаға, егістіктер мен бақтарға үйірілуіне мүмкіндік жасап, ұсақ құстарға жем шашу, жазда ұялайтын үйшіктер дайындау арқылы қамқорлық жасау — табиғатты көркейтіп, құстарды аялай білудің негізгі шарты. Құстардың ұясын бұзып, жұмыртқасын жарудан аулақ болуымыз керек. Міне, қыс айы келді. Бұл кезде жылы жаққа ұшып кетпей, қар жауып, аяз түссе де туған жерінде қалған қанаттыларға ерекше мейіріммен қарағанымыз дұрыс болар еді. Құстарды қорғайық! Құстар — біздің досымыз.
Хиуаз Қайырқызы Доспанова (15 мамыр 1922 жыл, Ганюшкин, Гурьев облысы— 21 мамыр 2008, Алматы) — Екінші дүниежүзілік соғысының қазақтан шыққан жалғыз әйел-ұшқышы, жауынгер, батыр, Қазақстан Республикасының Халық қаһарманы.
Хиуаз Қайырқызы Доспанова 1922 жылы мамырдың 15 Ганюшкин ауылында (қазір Атырау облысы) дүниеге келген. Әкесi Қайыр — балықшы, анасы Меруерт — мұғалiм болып еңбек еткен.
Ұшқыштық өмір жолын Оралдың аэроклубында бастап, кейін әйгілі ұшқыш Марина Раскова басқарған 46-гвардиялық полкінің құрамында 300-ден астам әуе шайқастарына қатысқан Хиуаз Доспанова сол кездің өзінде теңдессіз ерлігі үшін «қанатты қыз» атанған еді. Әлия Молдағұлова, Мәншүк Мәметова, Хиуаз... Олардың есімдерін тек Қазақстан ғана емес, кезіндегі КСРО халықтары да жақсы біледі. Соғыстан кейін лауазымды қызметтер атқарған Хиуаз Доспановаға Елбасының Жарлығымен Халық қаһарманы атағы берілген болатын.2008 жылы мамырдың 21 Алматы қаласында 86 жасында дүниеден озды.
Құстарға қызығып қарамау мүмкін емес. Өйткені құстар әуезді сайрағыштығымен, сымбатты да сұлу, алуан түрлі сыртқы бейнесімен орманның, саябақтардың, шалғындардың сәнін келтіреді, Құс атаулының бәрі пайдалы. Құстардың қайсысын болса да қорғау керек. Құстардың саябаққа, бау-бақшаға, егістіктер мен бақтарға үйірілуіне мүмкіндік жасап, ұсақ құстарға жем шашу, жазда ұялайтын үйшіктер дайындау арқылы қамқорлық жасау — табиғатты көркейтіп, құстарды аялай білудің негізгі шарты. Құстардың ұясын бұзып, жұмыртқасын жарудан аулақ болуымыз керек. Міне, қыс айы келді. Бұл кезде жылы жаққа ұшып кетпей, қар жауып, аяз түссе де туған жерінде қалған қанаттыларға ерекше мейіріммен қарағанымыз дұрыс болар еді. Құстарды қорғайық! Құстар — біздің досымыз.
Хиуаз Қайырқызы Доспанова (15 мамыр 1922 жыл, Ганюшкин, Гурьев облысы— 21 мамыр 2008, Алматы) — Екінші дүниежүзілік соғысының қазақтан шыққан жалғыз әйел-ұшқышы, жауынгер, батыр, Қазақстан Республикасының Халық қаһарманы.
Хиуаз Қайырқызы Доспанова 1922 жылы мамырдың 15 Ганюшкин ауылында (қазір Атырау облысы) дүниеге келген. Әкесi Қайыр — балықшы, анасы Меруерт — мұғалiм болып еңбек еткен.
Ұшқыштық өмір жолын Оралдың аэроклубында бастап, кейін әйгілі ұшқыш Марина Раскова басқарған 46-гвардиялық полкінің құрамында 300-ден астам әуе шайқастарына қатысқан Хиуаз Доспанова сол кездің өзінде теңдессіз ерлігі үшін «қанатты қыз» атанған еді. Әлия Молдағұлова, Мәншүк Мәметова, Хиуаз... Олардың есімдерін тек Қазақстан ғана емес, кезіндегі КСРО халықтары да жақсы біледі. Соғыстан кейін лауазымды қызметтер атқарған Хиуаз Доспановаға Елбасының Жарлығымен Халық қаһарманы атағы берілген болатын.2008 жылы мамырдың 21 Алматы қаласында 86 жасында дүниеден озды.