Орындау уақыты 15-20 минут Тапсырма 1. Мәтіндерді мұқият оқыңыз. Мәтіндердің стилін, тақырыбын, құрылымын салыстырыңыз және қандай сипатта жазылғандығын (әңгімелеу, сипаттау, талқылау) анықтаңыз. А мәтіні Біз қазбалы отындарға тәуелдіміз. Көмір, мұнай және табиғи газ әлемдік энергияның шамамен 90%-ын құрайды. Ғаламдық қазбалы отынның қолданылуы: көмір - 28%; мұнай – 40% , табиғи газ – 20%. Олар әртүрлі күйде болғанымен, барлық үш отын түрі тарихи кезеңге дейінгі өсімдіктер мен жануарлар қалдықтарынан тұратын көмірсутектер. Бүгінде біз қолданатын отындардың көбі алғашқы динозаврларға дейін миллиондаған жылдар бұрын өмір сүрген тірі организмдерден қалыптасқан. Бірақ бұл қалдықтар қалайша қуатты энергетикалық ресурстарды түзе алады? Өсімдіктер күн энергиясын сіңіріп, оны «фотосинтез» деп аталатын биологиялық процесс арқылы пайдалануға жарамды энергияға айналдырады. Өсімдіктер мен жануарлар өлгеннен кейін, оларды микроорганизмдер шрітіп, ыдыратады. Осы процесс арқылы ежелгі органикалық заттар өзіндегі химиялық энергиясымен бірге қабаттар астында көміледі. Уақыт өте қысым мен жылу материалды қысып, құрамынан су сияқты заттарды шығарып, концентрацияланған көміртегін қалдырады және бүгінде біз білетін қатты, сұйық немесе газ түріндегі қазбалы отындарды қалыптастырады. Эмәтіні Энергетикалық ресурстарға барлық механикалық, химиялық және физикалық энергия көздерін жатқызуға болады.

Жапырақ көктемде неге жасыл, күзде неге сары болады?

Жапырақтар көктемгі желектің сәнді әшекейі, әрі ағаш атаулының тіршілік белгісі деуге болады. Ағаш тіршілігін реттейтін фотосинтез құбылысын осы жапырақтардың іске асырады. Күн суытып, күз, қыс  мезгілдері кез-келген ағаш үшін ауыр кезең. Өйткені, жер қата бастасымен ағашқа керекті су да азая бастайды. Ауа райы салқындағандықтан, жер қойнауындағы сулар қата бастайды. Жапырақтар болса, суды көп қажет етеді. Сондықтан, жапырақтар онсыз да аз суды барынша бойына сіңіруге асығады. Мұндай ағаштың басқа мүшелеріне жеткілікті мөлшерде су бармай, ағаш қурап кетуі де мүмкін. Бірақ, керемет жоспарланған ғалам жүйесінде бұл мәселе жан-жақты қарастырылыпты.Мысалы, жаз айларының соңында күн қысқарып, түн ұзарған шақта, барлығына бірдей белгі берілгендей ағаштар жайлап қыстың қамына кіріседі. Фотосинтез үрдісіне жауапты гормондар іске кірісіп, жапырақтардың түсу мезгілі жақындайды.

Салқын ауа райы байқалмайтын тропикалық ыстық аймақтарда су тепе-теңдігін қамтамасыз ету үшін ағаш жапырақтары құрғақшылық мезгілде түседі екен. Жапырақтың түсуі белгілі бір жыл мезгіліне байланысты емес көрінеді. Кей ағаштардың жапырақтары бір-ақ аптада түсіп қалады екен. Жапырақтың түсуі ағаш түрлеріне байланысты өзгеретін болған.

Хлорофилл өз күшін жойған кезде жапырақ бойындағы басқа пигменттер яғни каротиноидтар өз жұмысына кірісіп, қураған жапырақты қоңыр, сары, алқызыл түстерге бояйды. Жапырақ түсу үрдісінің осыдан кейінгі сатысы, ағаш түріне байланысты. Айталық, кей ағаштардың сарғайған жапырақтары тез түссе, басқа ағаштардың жапырақтары солып қалған күйі бірден түспей, бір-екі апта тұрады.

Астана осы сөздің тура мағынасында нағыз астанаға,
тәуелсіз жаңа мемлекет – Қазақстан Республикасының
астанасына айналады» Н.Ә.Назарбаев

1997 жылы 10 желтоқсанда Ақмола қаласы Қазақстанның Ел ордасы болып жарияланды. Астана бүгін орталық болса, болашақта мәдени-ғылыми орталық болатынына күмән келтіргендер де аз емес еді. Астананың гүлденіп, көркеюі – Қазақстанның дамуының бір белгісі .

Еліміздің ертеңгі болашағы біздер, яғни жастар. Сондықтан әр Қазақстандық еліміздің, жеріміздің өркендеп - өсуіне зор үлесін қосуға міндетті.

Бұл Астана қазақ қазақ болғалы ата-бабамыз ғасырлар бойы армандап кеткен болашағына жол тартатын құтты қонысы болмақ.
Астана жылдан – жылға гүлдеп, жайнап келеді. Сарыарқа төсіне тағылған жақұт алқадай болып жарқырап көрінеді. Астананың тәуелсіз Отанымызбен айбынды Астанамыздың өсіп өркендеуі әрине біздің жастардың қолында.