Отбасы – Отанымыздың ошағы Қазақ отбасында баланың ерте есеюіне көп көңіл бөлген. Баланы ерте жастан-ақ жауапты іс-әрекетке
тартып отырған. Мысалы, бес жасында атқа мінгізіп бәйгеге қосу, қозы баққызу, үлкендердің
арасындағы дауды шешу, келіссөз жүргізу т.с.с. істерге бірге ертіп жүрген. Сондай -ақ қазақ отбасындағы
бала тәрбиесін ұл тәрбиесі, кыз тәрбиесі деп жеке-жеке мән беріп қарастыруда оның өзіндік
ерекшеліктерінің ішіндегі маңыздысының бірі. Үлкенді құрметтеу отбасы мүшелерінің бір-бірінің
тәрбиесіне жауапкершілік, борыштылық, адамгершілік сезімдерін туғызған. Қазақ отбасындағы арнайы
жазылып бекітілмеген «зандары» әке мен ұлдың, шеше мен қыз баланың, әке мен қыздың, қыз бен
жеңгенің, келін мен ененің, келін мен атаның, нағашы мен жиеннің, бажа, жезде, бөлелердің арасындагы
өзара қарым-қатынастары әрқайсысын әдептілікке тәрбиелеудің ерекше қымбат үлгісі іспетті. Егер жапон
халқы басқалар үшін тұйық халық болса, онда ағылшын халқы басқаларды қойып, өз ішінде тұйық халык
Олардың отбасындағы әр адам жеке өмірінің құпия болғанын қалайды. Бір сөзбен айтсак.
ағылшындықтардың жаны - өз үйінен де жақын, яғни берік қамалмен тең. Басқа халықтар үшін жанұя
қиыншылық пен қуанышты бірге бөлісетін ең басты байлық болса, ағылшын халқы қиыншылық кезінде
жақындарынан көмек күте қоймайды. Тіпті жақындарына көмек көрсетуді өз жауапкершіліктеріне
алмайды.
Негізгі ақпарат
1.
2.
3.
Қосымша ақпарат
1.
2.
3.
Көңіл айту - қазақ болған адамдардың туыстарына келіп басу, тоқтам айту.
Екеуі де қаралы хабарға байланысты қолданылады. Бірі қаралы хабарды жеткізсе, екіншісі қаралы хабарға басу айтадф. Ал "жоқтау"- қазақтың салтына сай қайтыс болған адамдың анасы, әйелі, жақын әйел адамдар орындай. Онда жоқтау адам жанына шығып, оның тірі кездегі жақсы істері еске алынады. Дәстүр бойынша күн қайтқанда, жоқтауды дауысын шығарып айтпаған. Ерте кезде жоқтауды шашын жайып орындайтын болған. Сондықтан қазақта шаш жаю қайғы-қасіреттің белгісі.
1. Бірыңғай қазақ тіліне тән дыбыстары бар сөздер қатары.
D) Жұлдыз, ұлт, өзен.
2. Үнді дауыссыз дыбыстар қатарын көрсетіңіз.
B) м, н, ң, р.
3. -даған, -деген жұрнақтары арқылы жасалған сан есімнің мағынасына қарай түрін анықтаңыз.
А) Болжалдық.
4. Сөйлемнен есімдікті тауып белгілеңіз.
Өз суретінде алтын күзді сала бастады.
C) Өз.
5. Сөйлем ішіндегі бастауыштың сұрағын көрсетіңіз.
Табиғатта жолбарыс бір күнде 20-25 кг ет жейді.
D) Не?
6. Сұраулы сөйлемнің анықтамасын табыңыз.
B) Бір нәрсе жайында сұрап білу мақсатында айтылады.
7. Керекті жұрнақты белгілеңіз.
Аяз... күн
B) –ды.
8. Жалқы есімді табыңыз.
D) Ахмет Жұбанов – қазақ музыкасының қара шаңырағын көтеруші.
9. «Оқу, күй» сөздеріне туынды зат есімнің қандай жұрнағы жалғанатынын белгілеңіз.
B) -шы, -ші.
10. Салыстырмалы шырайдың анықтамасын көрсетіңіз.
A) Зат белгілерінің артық-кемдігін салыстырады.
11. -тан, -тен жұрнақтары жалғанатын сөздерді көрсетіңіз.
D) Тамақ, еңбек.
12. Болымсыздық демеуліктерін көрсетіңіз.
B) түгіл, тұрсын.
13. Пысықтауыш қай сөз табынан екенін белгілеңіз.
Суықта балалар да ойнай алмады.
E) Сын есім.
14. Жақсыз сөйлемді табыңыз.
E) Оның келмей қалуы мүмкін еді.
15. Шартты бағыныңқылы cабақтас құрмалас сөйлемнің жасалу жолын көрсетіңіз.
A) -са, -се.
16. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Елтаңбасының авторларын белгілеңіз.
C) Ш.Уәлихан, Ж.Мәлібекұлы.
17. «Тәжірибелі» сөзінің баламасын көрсетіңіз.
C) Тіс қаққан.
18. Сөйлемде берілген фразеологиялық тіркестің синонимін белгілеңіз.
Жарысқа жүрегінің түгі бар оқушылар қатысады.
B) Батыр.
19. «Қорқақ» сөзінің синонимін көрсетіңіз.
C) Су жүрек.
20. Анықтауыш қызметін атқарып тұрған үстеуді табыңыз.
E) Біз жедел хабар алдық.