ответьте на вопросы по тексту Теңіз жайында әңгімелескен керемет! Әңгіме болатын: балықтың бағыты қалай, тереңге кете ме, тайызға шыға ма? Бүгін күн қалай батты, ертең жел соға ма, жоқ па? Балықшылар бүгін Райдың үйіне жиналды. Олар теңіз жайында, балық жайында әңгімелесіп отырды. Аттылы біреу есік алдына тоқтады. Аттан түсті. Атты байлап, сәлем беріп, үйге кірді. Кіріп келген — Кәлен еді. Балықшылар Кәленді таныды. Балықшы жас жігіт: — Аға, отырыңыз! Төрге шығыңыз, — деді. Кәлен төрге шықпай, төмен отырып: — Еламан, саған келдім, — деп ойындағысын бірден айтты. — Кәсіп іздеп келдім. — Е, ат ұрлауды қойып, енді балық аулауға шықтың ба? — деді Рай. Балықшылар шошып қалды. Кәлен асықпады. Ол ашуланбай, түк болмаған кісідей жадырап: — ≪Бала ғой≫, — деп жүрсем, ержеткен екенсің, — деді. Балықшылар жадырап сала берді. Еламан: — Жарайды, шаруаңды айт! – деді. — ≪Саған кісі керек≫, — дейді ғой. Мені пайшерік қып алуға қалайсың? Мұз оятын кісі керек пе? — Ал, керек. — Ендеше, мені ал! — Шодырға бар... Билігі сонда. — Міне, сөз! Ендігі жерде сендермен бірге жүріп көрейін. Ертеңінде Еламанға Андрей келді. — Сақ бол. Федоров: ≪Аудың барлығы жарамсыз≫, — деп жатыр. Ертең сені бар адамыңмен мұз үстіне айдап шығайын деп жатыр. — Мұз әлсіз емес пе? — Оны мен де айттым. Бірақ Федоров тыңдамайды. Сақ бол! Тек абай- лап сөйлес! — деп кетті Иван.
1. Мәтінге ат қой.
2.Оны дәйектеп жаз.
3.• Мәтіннен антонимдерді тап.
4. Мәтіннен бұйрық райлы етістіктерді тауып, жасалу жолдарын, жағын анықта.
1. Мектеп, оқушы сөздерін септеу, көптеу, тәуелдеу.
1) Септеу
Атау септік:оқушы,мектеп.
Ілік септік:оқушының,мектептің.
Барыс септік:оқушыға,мектепке.
Табыс септік:оқушыны,мектепті.
Шығыс септік:оқушыдан,мектептен.
Жатыс септік:оқушыда,мектепте.
Көмектес септік:оқушымен,мектеппен.
2) Жіктеу Мектеп сөзі жіктелмейді, тәуеленеді.
Жекеше:
І жақ:Мен оқушымың.
ІІ жақ:Сен оқушысың.
Сыпайы түрде:Сіз оқушысыз.
ІІІ жақ:Ол оқушы.
Көпше:
І жақ:Біз оқушымыз.
ІІ жақ:Сендер оқушысыңдар.
Сыпайы түрде:Сіздер оқушысыздар.
ІІІ жақ:Олар оқушылар.
3) Тәуелдеу
Жекеше:
І жақ:Менің оқушым,мектебім.
ІІ жақ:Сенің оқушың,мектебің.
Сыпайы түрде:Сіздің оқушыңыз,мектебіңіз.
ІІІ жақ:Оның оқушысы,мектебі.
Көпше:
І жақ:Біздің оқушыларымыз,мектептеріміз.
ІІ жақ:Сендердің оқушыларың,мектептеріңіз.
Сыпайы түрде: Сіздердің оқушыларыңыз,мектептеріңіз.
ІІІ жақ:Олардың оқушылары,мектептері.
2. Рухани, Қазақстан сөздеріне дыбыстық талдау жасау.
Рухани - [3 буын: ру - ашық, ха - ашық, ни - ашық]
р - дауыссыз, үнді
у - дауысты, қысаң, еріндік, жуан
х - дауыссыз, қатаң
а - дауысты, ашық, езулік, жуан
н - дауыссыз, үнді
и - дауысты, қысаң, езулік, жiңiшке
Әріп саны: 6
Дыбыс саны: 6
Қазақстан - [3 буын: қа - ашық, зақ - бітеу, стан - бітеу]
Қ - дауыссыз, қатаң
а - дауысты, ашық, езулік, жуан
з - дауыссыз, ұяң
а - дауысты, ашық, езулік, жуан
қ - дауыссыз, қатаң
с - дауыссыз, қатаң
т - дауыссыз, қатаң
а - дауысты, ашық, езулік, жуан
н - дауыссыз, үнді
Әріп саны: 9
Дыбыс саны: 9
Шортанбай Қанайұлы (1808, қазіргі Жамбыл облысы Қаратау өңірі – 1881, қазіргі Қарағанды облысы Шет ауданы) – ақын, діни қайраткер. Ол Түркістан жерінде Қаратауды жайлаған шаруа Қанайдың отбасында дүниеге келген. Жас шағынан мұсылманша оқып замандастары қатарлы білім алмаған. Бұрыннан қазақ халқының қасиетті астанасы есепті Түркістан қаласы, оның сол тұстағы шар тарапқа жайылған даңқы жас талапқа әсерсіз болмаған.
Қиялына қанат бітіріп, өнер-білім биігіне талпыған алғашқы тәлім-тәрбие ұясындай ізгі әсер еткен, парасатты ақыл иелеріне жақын жүріп, жақсылар қатарына ерте ілескен. Көзі ашық, сауатты, білімге құштар жасқа үлгі-өнер боларлық ойлы орта, тәлімге - ұстаздар да кезіксе керек-ті.