П, үлкен,
Болжайық
Төмендегі суреттерге қара, Оқитын әңгіменің мазмұнын бол
ап айт. Ұсынылған үлгіні қолдан,
Үлгі:
Менің ойымша,
Әңгімеде ... кейіпкер-
әңгіме... туралы,
лер бар.
ЕК
Оқиға ... туралы
болды.
Олар ораса
Оқиық
4. Мәтінді түсініп оқы.
Тілеухан:
- Ассалаумағалайкүм,
көрші аға! Сізге көмек
керек пе?
Көрші ағай (Талғат):
– Уағалайкүмассалам! Иә,
келе ғой. Көмегiң керек.
Анау тұрған көк қорапты
алып келші.
— Міне, мынау ма?
– Иә, сол,
– Қораптан 25-ші кілтті алып
берші.
— Јшінде еш нәрсе жоқ.
– Қалай жоқ? Қал, қайда қойдым?
— Мен онда үйге барып келейін.
Әкемнің кілтін әкелемін,
ЕЕ ВВ
49
Жер ғаламшарындағы экологиялық қиыншылық өзекті мәселе.Осы өзекті мәселелердің кезек күттірмей,қолға алу керек мәселенің бірі-судың ластануы және ондағы балықтардың қырылуы.Судың ластануы биологиялық,химиялық,физикалық ластану болуы мүмкін.Елімізде судың сапасы,ластану деңдейі үнемі бақылуға алынып отырады.Өнеркәсіп қалдықтарымен судың ластануы өте қауіпті,су ластанып суда тіршілік ететен балықтардың қырылуына әкелеп соғады.Елімізде Жайық өзенінен өлі балықтар көптеп табылған.Оған кінәлі кәсіпорын болуы мүмкін.Өзенге хлоры бар заттарды төгу-балықтардың қырылуына әкеп соғады.Қазақстанда өзен-көлдердің ластануы өнеркәсіп шоғырланған аймақтарда сипат алуда.Атырауда бекіре өсіретін шаруашылықтада балықтар көптеп қырылған.Оған кінәлі өзен-көлдерге жіберілген химиялық қалдықтар.Сондықтанда тұрғын үй коммуналдық шаруашылықтар,өнеркәсіп орындар,ауыл шаруашылығын химияландыру жүйелерін қатаң бақылауға алған дұрыс.Өзен-көлдерге қалдықтардың құйылуына жол бермеу керек.Қазіргі заманда экологиялық проблемалар алдыңғы мәселелердің біріне айналып отыр.Адамның табиғат берген байлығының бірі-су.Су мен ондағы балықтарды қорғай білейік.
Жер асты қозғалыстарының әлдебір сиқыр құдіретімен ғайыптан пайда болып, кейін байтақ әлемнің төрінде мәңгі-бақи орнап қалатын ақар-шақар асқар шыңдар сияқты, адамзат алдындағы қадір-қасиеті тек бір ғана ғұмырдың ауқымымен өлшенбейтін елден ерек ерекше тұлғалар пенделер арасынан арагідік ұшырасып жатады. Солардың бірі – дауылпаз ақын, қазақ халқы үшін отқа да, суға да түскен есіл ер, даңқты батыр, көтеріліс сардары Махамбет Өтемісұлы.
М. Өтемісұлы – ХІХ ғасырдағы қазақ әдебиетінің мәртебесін биіктетіп, абыройын асқақтатқан аса талантты тұлға. Ол ұлы даланың өр мінезді перзенті, батырлық пен ақындықты, қайсар рух пен зорлыққа қарсы үн көтеріп, азаттық, бостандық, теңдік туын желбіретті, әділетсіздікке қарсы өліспей беріспеу идеясының нағыз жаршысы ретінде бағаланды.
Табиғат бір Махамбеттің басына батырлықты да, ақындықты да аямай бере салған. Есіл ер қарсыласқан жауымен сарт та сұрт айқасып қалғанда найзасымен іліп түскен, тілімен тіліп түскен, семсерімен ойып жіберген, сөзімен сойып жіберген. Махамбет өзгеде жоқ та, өзінде ғана бар осы құдіретті қасиетімен батырлар тарихында да, ақындар тарихында да жарық жұлдыздай жарқырап жеке тұратын теңдесі жоқ дара да дана тұлға!
Махамбет поэзиясы ерлік, батырлық поэзиямыздың заңды жалғасы, барынша мықты дамыған түрі деуіміз керек. Махамбет ақындығы – жорық үстінде, ат жалында, күрес, майдан сахнасында өскен, шыныққан, күшейген ақындық.
Анықтап қарасақ, Махамбет жетіскеннен ақын болайын демеген секілді. «Қара қазан, сары баланың қамы үшін» қолына қалам немесе домбыра алмай, найза мен қылыш ұстап, «мұздай темір құрсанып», «Қу толағай жастанып», «Садағына сары шіркей үймелеп», «түн қатып жүріп түс қашқан» жағдайда іштегі ызасы мен кегін, өксігі мен арманын айту үшін амалсыз ақын болған секілді көрінеді. Ол өлеңді «бес қарудың бірі» – деп ұғады.
Объяснение: