Сөз...Үш-ақ әріп.Бірақ ұлылығы қаншама?"Сөзден тәтті нәрсе жоқ.Сөзден ащы нәрсе тағы жоқ.Сөзден жеңіл нәрсе жоқ.Сөзден ауыр нәрсе де жоқ" деп Бөлтірік шешен бекер айтпаған еді.Бір сөздің күшімен дауды шешіп,соғыста жеңуге болады ғой.
Сөзде сиқырлық болатынын қанда тулап жатқан төре өнердің төбесінде тұрған Сүйінбай мен Қатаған айтысынан көре аламыз.Бір ретте Қырғыз жерінде ас беріліп,қырғыз бен қазақ халқының басы қосылады.Қазақ ақыны Сүйінбай Қырғыз ақыны Қатаған да осы жиында кездеседі.Сүйінбай халыққа амандасып,бауырлас еліне келгендігін айтып болған соң,оған Қатаған:
Керегің жоқ Қырғызға,
Керегің Қазақ жиынға-ай!
Келіп қапсың ордама,
Қатағанды тұйынбай!-деп тиіседі.Сонда Сүйінбай қазақ халқының жүздері мен руларын,батырлары мен хандарына тоқталып:
Шығарма Қатаған үніңді!
Есіңе сақта бүгінгі,
Қанатың сынған күніңді!
...Қырғыз, Қазақ қосылып,
Жалтылдатпа мұныңды!-деп жеңіпті.Сүйінбай айтысының басты мақсаты - елімізді, жұртымызды бірлікке шақыру.Ол осы мақсаты сөздің сиқырлығымен жеткен еді.
1.Ғарштық денелердің құрылысы, дамуы, олар құрайтын ғарыштық жүйелер және тұтас Ғалам жайында зерттейді
2.Ерте дүниедегі халық астрономиясы (қосымша оқу ушін.) Ертедегі адамдардың астрономия туралы білімі өр түрлі ертегі, аңыздармен астасып жатады. Оларға аспан әлемі толып жатқан аңдар мен құстардың, адамдар мен құдайлардың мекені болып елестейтін. Тарихи дөстүр бойынша астрономияда қолданылып жүрген көптеген атаулар ертедегі грек мифологиясынан алынган.
3.Ғарыш жайлы 20 мәлімет
Ғарышта еш дыбыс естілмейді, өйткені дыбыс толқындарын тарататын ауа жоқ.
Жер – әрбір минут сайын, 19,3 мың шақырымға жылжиды.
Қарапайым автокөлікпен Күнге жету үшін, 212 жылдан астам уақыт керек.
Венерада бір тәулік уақыт 224 күнді құрайды.
Біздің планетамызды ғарыштан өз көзімен, тек 24 адам ғана көрді.
Плутон – күн жүйесіндегі ең суық планета. Онда температура -2000С-ге дейін төмендейді.
2030 жылға қарай Айда, қала салу жоспарланып отыр.
Айдын бетінде аяқтын ізін қалдыратын болсаңыз, ол із мәңгілік сақталып қалады.
Көлемі бойынша Күн Жерден 1,3 миллион есе үлкен.
Күн жүйесінің жасы шамамен 4,6 миллиард жыл. Ғалымдар ол тағы 5 000 миллион жыл өмір сүретінін болжайды.
1957 жылы ғарышқа ұшқан алғашқы иттін аты – Лайка. Ит – ауа жетіспегендіктен қайтыс болды.
Күн жүйесі массасының 99% – ын Күн құрайды.
Жыл сайын біздің Галактикамызда, қырық жаңа жұлдыз пайда болады.
Ғарышқа бірінші болып ұшқан әйел – Валентина Терешкова.
Біздің күн жүйемізде Жерге ұқсайтын дене бар. Ол Титан деп аталады және ол Сатурн планетасының серігі. Онда да өзендер, теңіздер, вулкандар және тығыз атмосфера бар.
Әлемде 100 миллиардтан астам галактика бар, сондықтан ғарыш кеңістігінде адамдар жалғыз емес екендігіне сенімдіміз.
Марс планетасының гравитациялық өрісінін төмен болғандығынан, Жер бетінде салмағы 100 кг адам, Марста 38 кг болады.
«Астронавт» термині Ежелгі Грекиядан келді, астро – «жұлдыз», «навт» – теңізші дегенді білдіреді.
Венерада күн батыстан шығып, шығыста батады.
Жердің барлық жағалауларындағы құмынан гөрі, ғаламдағы жұлдыздардын саны көп.
Эссе
Өлеңде даналық болса,сөзде сиқырлық болады.
Сөз...Үш-ақ әріп.Бірақ ұлылығы қаншама?"Сөзден тәтті нәрсе жоқ.Сөзден ащы нәрсе тағы жоқ.Сөзден жеңіл нәрсе жоқ.Сөзден ауыр нәрсе де жоқ" деп Бөлтірік шешен бекер айтпаған еді.Бір сөздің күшімен дауды шешіп,соғыста жеңуге болады ғой.
Сөзде сиқырлық болатынын қанда тулап жатқан төре өнердің төбесінде тұрған Сүйінбай мен Қатаған айтысынан көре аламыз.Бір ретте Қырғыз жерінде ас беріліп,қырғыз бен қазақ халқының басы қосылады.Қазақ ақыны Сүйінбай Қырғыз ақыны Қатаған да осы жиында кездеседі.Сүйінбай халыққа амандасып,бауырлас еліне келгендігін айтып болған соң,оған Қатаған:
Керегің жоқ Қырғызға,
Керегің Қазақ жиынға-ай!
Келіп қапсың ордама,
Қатағанды тұйынбай!-деп тиіседі.Сонда Сүйінбай қазақ халқының жүздері мен руларын,батырлары мен хандарына тоқталып:
Шығарма Қатаған үніңді!
Есіңе сақта бүгінгі,
Қанатың сынған күніңді!
...Қырғыз, Қазақ қосылып,
Жалтылдатпа мұныңды!-деп жеңіпті.Сүйінбай айтысының басты мақсаты - елімізді, жұртымызды бірлікке шақыру.Ол осы мақсаты сөздің сиқырлығымен жеткен еді.
1.Ғарштық денелердің құрылысы, дамуы, олар құрайтын ғарыштық жүйелер және тұтас Ғалам жайында зерттейді
2.Ерте дүниедегі халық астрономиясы (қосымша оқу ушін.) Ертедегі адамдардың астрономия туралы білімі өр түрлі ертегі, аңыздармен астасып жатады. Оларға аспан әлемі толып жатқан аңдар мен құстардың, адамдар мен құдайлардың мекені болып елестейтін. Тарихи дөстүр бойынша астрономияда қолданылып жүрген көптеген атаулар ертедегі грек мифологиясынан алынган.
3.Ғарыш жайлы 20 мәлімет
Ғарышта еш дыбыс естілмейді, өйткені дыбыс толқындарын тарататын ауа жоқ.
Жер – әрбір минут сайын, 19,3 мың шақырымға жылжиды.
Қарапайым автокөлікпен Күнге жету үшін, 212 жылдан астам уақыт керек.
Венерада бір тәулік уақыт 224 күнді құрайды.
Біздің планетамызды ғарыштан өз көзімен, тек 24 адам ғана көрді.
Плутон – күн жүйесіндегі ең суық планета. Онда температура -2000С-ге дейін төмендейді.
2030 жылға қарай Айда, қала салу жоспарланып отыр.
Айдын бетінде аяқтын ізін қалдыратын болсаңыз, ол із мәңгілік сақталып қалады.
Көлемі бойынша Күн Жерден 1,3 миллион есе үлкен.
Күн жүйесінің жасы шамамен 4,6 миллиард жыл. Ғалымдар ол тағы 5 000 миллион жыл өмір сүретінін болжайды.
1957 жылы ғарышқа ұшқан алғашқы иттін аты – Лайка. Ит – ауа жетіспегендіктен қайтыс болды.
Күн жүйесі массасының 99% – ын Күн құрайды.
Жыл сайын біздің Галактикамызда, қырық жаңа жұлдыз пайда болады.
Ғарышқа бірінші болып ұшқан әйел – Валентина Терешкова.
Біздің күн жүйемізде Жерге ұқсайтын дене бар. Ол Титан деп аталады және ол Сатурн планетасының серігі. Онда да өзендер, теңіздер, вулкандар және тығыз атмосфера бар.
Әлемде 100 миллиардтан астам галактика бар, сондықтан ғарыш кеңістігінде адамдар жалғыз емес екендігіне сенімдіміз.
Марс планетасының гравитациялық өрісінін төмен болғандығынан, Жер бетінде салмағы 100 кг адам, Марста 38 кг болады.
«Астронавт» термині Ежелгі Грекиядан келді, астро – «жұлдыз», «навт» – теңізші дегенді білдіреді.
Венерада күн батыстан шығып, шығыста батады.
Жердің барлық жағалауларындағы құмынан гөрі, ғаламдағы жұлдыздардын саны көп.