Переведите на язык абай кұнанбаев- ұлы акын, философ, ағарушы, композитор. ол 1845 жылы казіргі шыгыс казахстан облысының абай ауданында қаскабұлақ жайлауында дүниеге келіп, 1904 жылы жидебайда қайтыс болды. құнанбай абайдың өзге ерекше зеректігін ерте сезіп, оны әрі қарай окытпай, кайтарып алып, ел ісіне араласуға баулиды. сөйтіп, 13 жастағы абай әке ыкпалымен экімшілік-билік жұмы стары на араласады. ол әке қасында болған жылдарда казак даласындағы әлеуметгік өмір кайшылыкгарын жан-жакты тани түседі. патша үкіметінің отаршылдык саясаты мен парақор орыс экімдерінің, жергілікгі жарамсақ болыс әрекетгерінің халық тағдырына кеселді, зияндылығын айкын түсініп, соған карсы батыл кимьшдар жасаған. алайда оның тамыры тереңде жатканын, отарлау жүйесінің бел алып, елдің кұрсауда калғанын сезіп күйзелген. 1885 жьиш мамыр айында шар өзенінің бойындағы қарамола деген жерде семей генерал-губернаторы цеклинскийдің басқаруымен семей губерниясына қарайтын 5 уездін 100-ден астам би-болыстары бас коскан төтенше съезі өткізілді. осы съезде төле би болып сайланған абайға «семей қазақтары үшін кылмысты істерге карсы заң ережесін» әзірлеу тапсырылды. абай бастаған комиссия барлығы 93 баігган туратын ережені 3 күн, 3 тунде эзір етті. бұл қазақ кауымындағы әдет зандарына да, патша өкіметінің халыкты канаушылыкка, зорлык зомбылыкка негізделген заңына да ұқсамайтын, өзгеше кұжат еді. оның, әсіресе, ұрлык, кылмыс пен эйел мәселелеріне арналған баптары ерекше кұнды. абайдың ұлылығын танытатын өлеңнің бірі - «өлсе өлер табиғат, өлмес». осы өлеңнін бастапқы тармағыңдағы сөздердің мэнісіне үнілсек, табиғат сөзін калыпты магынада алып, аспан мен жер, күн мен айды айтып отырған сиякты. олардың өмірі өмірінен ұзак екені талассыз. ескі философиялық табиғат өлсе де, өлмейді деп осы екеуін біріне-бірін қарама-қарсы қою кездеседі. «жақсы ң өзі өлсе де, жаңы өлмейді» дсгсн пікірді философтар да айтқан (қазақстан ¥э)
