Перевести текст
мен жақында джеймс лейн алленнің «дәл бүгінгі күннен
» деген тамаша бағдарламасымен таныстым. ол өмірін
жақсарту әр ң өз қолында екенін айтады. алдына
нақты мақсат қойса, ол бәрібір соған жетеді. бұл туралы
ғалым былай деп жазыпты: « өзінің айналасына,
басқаларға деген көзқарасын, ниетін өзгертсе, олардың
да бұған деген қатынасы өзгереді. өзінің ой-пікірін,
ниетін өзгертсе, оның өмірі де өзгереді. яғни, тағдырымыз өз
қолымызда. сондықтан да өз бақытымыз үшін өзіміз күресейік.
сіздерге өз бағдарламамды ұсынамын. сонымен, бүгіннен бастап
«мен бақыттымын» деген сөзді басшылыққа аламын;
- бүгіннен бастап мен өзімнің ой-өрісімді, білімімді
кеңейтемін. ой қозғауға күш беретін кітаптар оқимын;
- бүгіннен бастап барлық ға достық ниетпен қараймын.
дауыс көтермей сөйлесемін, ешкімді сынамауға,
ешкімге жөнсіз тиіспеуге тырысамын; қарым-қатынас әдебін
сақтаймын;
- бүгіннен бастап мен өз істерімді жоспарлап, күн сайын не
істейтінімді жазып отырамын; ерік-күшімді тәрбиелеймін қолға
аламын;
бәріміз осы бағдарламаны берік ұстансақ, өміріміз жақсарып,
айналадағы қарым-қатынасымыз ізгілікке,
сүйіспеншілікке құрылатын болады».
маған бұл бағдарлама ой салды. оны достарыма көрсеттім.
бағдарлама достарыма да өте ұнады. бағдарламада ң
тағдырында тілдің үлкен рөл атқаратынын көрсетілген. мен бұл
бағдарламаның тіл үйренуге де көмегі болатынына сенемін.
2. батырларым - ыз тәуелдік жалғауының көпше түріндегі 1-нші жағы
3.ақындарым - ыз тәуелдік жалғауының көпше түріндегі 1-нші жағы
4.ғалымдарым - ыз тәуелдік жалғауының көпше түріндегі 1-нші жағы
5.Отаным - ыз -ды ыз ол тәуелдік жалғауының көпше түріндегі 1-нші жағы
6.табиғат - ы тәуелдік жалғауының 3-нші жағы
7.байлы - ғы тәуелдік жалғауының 3-нші жағы
8.жер - і тәуелдік жалғауының 3-нші жағы
батыл ата-бабаларымыз,қайратты батырларымыз,ойшыл ақындарымыз,ақылды ғалымдарымыз,Отанымызды құрметтеу,бай табиғаты,асыл байлығы,байтақ жері
надеюсь сойдет, лови)
Белгілі бір сөйлемнің синтаксистік құрылымына жанаспай, оқшау тұратын қаратпа, қыстырма, одағай сөздер.
Оқшау сөздер сөйлем ішінде басқа сөздермен грамматикалық байланысқа түспейтіндігі себепті олардан үтір немесе леп, сұраубелгілерімен дараланып тұрады.
Оқшау сөздер - сөйлем құрамындағы басқа сөздермен грамматикалық байланысқа түспейтін сөздер мен сөздер тіркесі. Оқшау сөздер сөйлемдегі басқа сөздермен грамматикалық байланысқа түспейді дегенде оның (оқшау сөздердің) сөйлем құрамындағы өзге сөздермен не қабыса, не матаса, не меңгеріле, не қиыса байланыспайтындығы ескеріледі. Сондықтан да олар сөйлем мүшесі қызметін атқара алмайды, сөйлемдегі өзге мүшелерден оқшауланып тұрады. Оқшау сөздер арқылы сөйлемнің мағынасы нақтыланады, автордың көзқарасы аңғарылады.
Мысалы: Бүгін Алматыда жаңбыр жауады. Меніңше, бүгін Алматыда жаңбыр жауады.
Бірінші сөйлемде бүгін Алматыда жаңбырдың жауатындағы үзілді- кесілді, нақты айтылса, екінші сөйлемде олай емес, ой топшылау, долбарлау ретінде беріліп тұр. Ондай мағынаны беріп тұрған, меніңше деген қыстырма сөз. Оқшау сөздерге қаратпа, қыстырма, одағай сөздер жатады.
Сөйлеуші тыңдаушының назарын өзіне аудару үшін қаратпа сөздерді қолданады. Кейде сөйлеушінің қарата айтып отырғаны адам болмай, жансыз заттар да болып келеді, бұл - көбінесе көркем әдебиеттекездесетін құбылыс. Мысалы, Тыңда, дала, Жамбылды! Тыңда, Қастек, Қаскелең, сөйлесін кәрі бауырың (Жамбыл).Қыстырмалар күмәнділікті, сенетіндікті, өкінішті, ренішті, сондай-ақ ойдың кімнің тарапынан екендігін білдіру үшін қолданылады. Қыстырмалар жеке дербес сөздер ыңғайында да, сөз тіркесі ыңғайында да, тіпті сөйлем ыңғайында да кездеседі. Мысалы, Өзің білесің, мен қазақ баласына жалынып жорғалап көргем жоқ-ты (М. Ә.)Одағайлар кісінің сезімін, көңіл-күйін білдіру қажет болғанда қолданылады. Мысалы, Япырай, ғажап екен бұнысы! - деді Балқаш. Уа, Қалиса жеңгей, аманбысың! (С. М.)[2]