Перевод нужен: - менің туған жерім – қараторғай! әкемнің көп айтатын сөзі – бұл. осыны айтқанда қат-қабат адырлар елестейтін. менің туған жерім – сол қараторғай. әкем – құрылысшы-инженер. бұл оқуды алматыдан оқып бітірген. қараторғайдың үй-құрылыстарын өзі салған. кейін жұмысын аудан орталығына ауыстырған, содан туған жерін есіне алады. мен жазда ылғи қараторғайға барамын. әкем екеуіміз барлығын аралап көрдік. пионер лагерінен келген күні әке-шешеме: «қараторғайға, апам мен әжеме барамын»- дедім. қапшық, қорабымды алып ауылға аттандым.ауылға келсем, атам мен әжем күтіп тұр екен. екеуі қуанып қалды. апам «қарының ашқан жоқ па? »- деп, айналып-толғанып жатыр. атам совхозда (қой фермасында) жұмыс істейді. атам он бес күнге жайлауға кетті. былтыр келгенде достасқан қайсар екеуіміз ауылдан ұзап, дөңге шығып ойнап жүрдік. бұл жердің неліктен қараторғай атанғанын одан сұраймын. ол өзінше түсінік береді.-ерте заманда бұл жерде қараторғайлар қаптап жүреді екен, содан солай атанған. мен оған: -бұл жерді қаражан немесе сарыжан десе, дұрысырақ болар еді – дедім.-сен олай деп туған жеріңді тәлкек қылма! сенің атың қабыл. қартайғанда тісің түседі, шашың ағарады, сонда сені ақбас немесе кетік деген ұнай ма? - дегені қайсардың. ол ренжіп қалды.екеуіміз томсарып үйге қайттық.мен дөң басында отырмын. қаражан,сарыжан туралы айтқанымның растығын дәлелдеймін.қараторғайдың жаңбыр жауса, шаттанады.бір күні әжем екеуіміз қырға шықтық. топ-толық бидайларды көріп, мәз болып, қуанды. әкемнің інісі серік - механизатор болып жұмыс істейді. күн шыға кетіп, күн бата келеді. әжем оған: -серікжан, биыл қараторғай иіп тұр екен, ә? -бабын тапқан шығармыз! екі-үш күннен кейін егін алқабында комбайндар жүйдікті. түстен кейін, жаңа астықтың ұны келіп түсті. әжем білегін түріп жіберіп, нан илеуге кірісті.біз қайсар екеуіміз қурай әкелдік.нан пісті. әжем тандырдан ып-ыстық тоқаштарды асатуға ала бастады. нанды алып болғаннан кейін, әжем маңайдағы шақырып, бәріне бір-бірден тоқаш ұстатты.дәмі тіл үйіреді. әжем, мен, бәріміз дәмін көрдік.-жеңдер, айналайындар! бұл- туған жеріміздің сөлі! тоқаштың дәмі сондай тәтті, мұндай нан жеп көрмеген сияқтымын. неге екенін білмеймін, денем әлсіреп, тебіреніс толқыны шайқайды. о, біздің сүйікті қараторғай, сенің құшағыңда өскен дәннің сөлі неткен шырын еді! мана бір алаңсырлығым үшін сары даладан кешірім сұрадым іштей. сезетін болар!
Абай (Ибраһим) Құнанбаев (1845-1904) — ақын, ағартушы, жазба қазақ әдебиетінің, қазақ әдеби тілінің негізін қалаушы, философ, композитор, аудармашы, саяси қайраткер[1], либералды көзқарасын исламға таяна отырып, орыс және еуропа мәдениетімен жақындасу арқылы қазақ мәдениетін жаңартуды көздеген реформатор. Абай ақындық шығармаларында қазақ халқының әлеуметтік, қоғамдық, моральдық мәселелерін арқау еткен.[2]
Ана айтқанындай, шынында, бұлардың ішінде Ырғызбай ортасынан оза шауып, ел басқарған. Ырғызбайдан Үркер, Мырзатай, Жортар, Өскенбай тарайды. Өскенбай шаруаға жайлы, билікке әділ кісі болғандықтан, “Ісің адал болса Өскенбайга бар,арам болса Ералыға бар” деген мәтел сөз қалған.Өскенбайдың әйелі Зереден Құнанбай туады.
Құнанбай 4 әйел алған адам. Оның бәйбішесі Күңкеден – Кұдайберді, інісі Құттымұхамбетке айттырылып, қалыңдық кезінде жесір қалған соң өзі алған екінші әйелі: Ұлжаннан – Тәңірберді (Тәкежан), Ибраһим (Абай), Ысқақ, Оспан, үшінші әйелі Айғыздан – Халиулла, Ысмағұл туады. Қартайған шағында үйленген ең кіші әйелі Нұрғанымнан ұрпақ жоқ. Абайдің “ Атадан алтау, анадан төртеу едім дейтіні осыдан. Болашақ ақын сабырлы мінезімен, кең пейілімен ел анасы атанған “кәрі әжесі” Зеренің таусылмайтын мол қазынадай аңыз ертегілерін естіп, абысын-ажынға жайлы, мінезі көнтерлі, әзіл-қалжыңга шебер, жөн-жобага жетік өз анасы Ұлжанның тәрбиесінде өсті. Абай әуелі ауылдағы Ғабитхан молдадан сауатын ашады да, 10 жасқа толған соң 3 жыл Семейдегі Ахмет Риза медресесінде оқиды. Бұл медреседе араб, парсы тілдерінде, негізінен, дін сабағы жүргізілетін еді.
Объяснение:
Батырлық жырлар, батырлар жыры — ауыз әдебиетіндегі ең бай да көне жанрлардың бірі.[1] Қаһармандық эпос деп те аталады. Батырлық жырлар халық өмірінің тұтас бір дәуірін жан-жақты қамти отырып, сол тарихи кезеңдегі батырлардың сыртқы жауларға қарсы ерлік күресін, ел ішіндегі әлеум. қайшылықтар мен тартыстарды бейнелеп береді. Бірақ онда тарихи оқиғалар тізбегі өмірде болған қалпында емес, жырдың көркемдік шешіміне лайықты өріледі.[2] Бас кейіпкердің жүріс-тұрысына, өзге елге ерлік сапарға шығуына және өз елін жаудан азат етуіне байланысты оқиғалар бір қаһарманның маңына топталып, соның бейнесін ашуға қызмет етеді. Эпос желісі белгілі бір тарихи дәуірге табан тіреп, соны көрсетіп отырғанымен, оған көбіне түрлі заманның оқиғаларын бір қаһарманға теліп жырлап беру тән. Батырлық жырлардың осы өзгешелігіне байланысты ғылыми ортада көптен бері түрлі тұжырымдар орын алып келеді. Ресейлік зерттеушілер (Б.А. Рыбаков, Р.С. Липец, т.б.) және кейбір қазақ ғалымдары (Әлкей Марғұлан, Әуелбек Қоңыратбаев, т.б.) эпостық жырлардағы тарихи оқиғалар мен тарихи тұлғаларға сүйене отырып, жыр мен тарихтың жақындығын тілге тиек етсе, енді бір топ ғалымдар (В.Я. Пропп, Б.Н. Путилов, т.б.) эпостың нақты тарихи оқиғаларға қатысы жанама түрде ғана көрінеді деген пікірді алға тартады.