Перевод рассказа Ыбрая Алтынсарина "мейiрiмдi бала" Қытай жұртында ескі заң бар, біреуді алдағандығы мойнына түскен кісінің қолын кесе-тұғын. Бір төре осындай іспен күнәлі болып, әлгі айтылған жазаны беруге тұрғанда, күнәлі төренің жас қыз баласы «әкем үшін жауап беремін» деп, мәлім болды. Қызды патшаға алып келісті.
— Тақсыр патшам, — деді қыз, — менің әкем жазаға лайық болғаны рас, соның үшін қолынан айрылуы керек болды. Мінекей, тақсыр, әкемнің қолы, —деп өзінің қолын көтерді. — Бұл қол да менің жазықты болған атамның қолы, бірақ мұнымен бала-шағаларын асырауға шамасы келмейді. Бұйырыңыз, тақсыр, осы нашар қолын кесіп, жұмысқа жарап, бала-шағаларын асырайтын қолын атама қалдыруға.
Патша баланың мұнша атасына мейірімділігіне рақымы келіп, төренің күнәсін кешті дейді.
Ата здын арманы тәуелсіз болу
Менің туып өскен жерім - егеменді Қазақстан. Қазақстанның байлығы өте көп және қазынаға бай ел. Біздің еліміздің табиғаты өте сұлу. Биік-биік асқар тау, мөп-мөлдір көлдер, неше түрлі өсімдіктер мен дәрілік қасиеті бар шөптер өседі. Қазақстан жерінде аңдар мен құстар, не ше түрлі жануарлар жасайды. Сол жерде біздің ата-бабаларымыз, батырларымыз, ақындарымыз, ғалымдарымыз туып өскен.
Қазақстандай жері шұрайлы, шөбі шүйгін өлкені мен әрқашан да мақтан тұтамын.Қазақстанның кең даласындай байтақ дала еш жерде жоқ шығар. «Отаның-алтын бесігің», «Отаны жоқтық – нағыз жоқтық»- деп дана халқымыз бекер айтпаған. Өз Отанын сүю, өз ана тілін ардақтау - әрбір азаматтың бірінші міндеті.
Ал біздің халқымызда атамекенді ардақтау сезімі өте терең деп ойлаймын. халқымыздың басынан қандай қиын кезеңдер өткенде де ата-бабаларымыз елімізді сыртқы жаудан қорғай білген. Өз елі үшін жанын да, барын да аямаған. Халқымыздың осы бір қасиеті жанымызға ана сүтімен тарап, ана тілімен дарып, ақ нанымен бекуі тиіс. Өйткені Отан біз үшін оттан да ыстық.
Объяснение:
Саламатсыздарма оқушылар. Бүгінгі сұхбат сабағымызды бастау үшін тақтада берілген слайдқа назар аударайық.
Алакөл қорығы:
Алакөл мемлекеттік табиғи қорығы. Тентек өзені атырауындағы жануарлар мен өсімдіктер әлемін, табиғи бірлестіктерді, Алакөл көлі аралдарындағы мойнақ шағаланың бірегей популяциясын және басқа топтас құстарды қорғау мақсатында 1998 жылы 21 сәуірде Қазақстан Республикасы Үкметі қаулысымен құрылды. Ол Алматы облысы Алакөл ауданы мен Шығыс Қазақстан облысы Үржар ауданында орналасқан.
Алматы қорығы
Алматы қорығы 1931 жылы 15 мамырда көлемі 15000 га Кіші Алматы қорығы деп құрылды. 1935 жылы көлемі 40000 га, ал сонан соң 856680 га кеңейіп Алматы қорығы деп аталды. 1951 жылы қорық жабылды. Тек 1961 жылы 31 шілдеде Қазақ КСРО Министрлер Кеңесі №524 қаулысымен қайта құрылды. Қазіргі кезде қорық көлемі 71700 га. Орталығы Талғар қаласында орналасқан.
Қорықтың негізгі мақсаты Іле Алатауы орталық бөлігіндегі табиғи бірлестіктерді, жануарлар мен өсімдіктерді сақтау, және олардың табиғи даму заңдылықтарын зерттеу.
Барсакелмес қорығы
Барсакелмес қорығы тарихы 1929 жылы ұйымдастырылған Бағалы аң терілері Одағының аңшылық шаруашылығынан басталды. Аралға қарақұйрық, ақбөкен, орқоян, сұр шіл, Сырдария қырғауылы әкелініп қорық құрылды. Одан кейін ақбөкен, құландар әкелінді.
Қорық территориясы қазіргі уақытта екі бөлімнен «Барсакелмес», «Қасқақұланнан» тұрады.
Қорықтың жалпы көлемі 105879 га. Қорықтың әкімшілік мекен – жайы Қызылорда облысы Арал ауданы, Қазалы қаласынан батысқа 210 шақырым жерде.
Қорықтағы өсімдіктер флорасына 51 тұқымдас 174 туыстың 278 түрі жатады. Барсакелместе 253 түр, ал Қасқақұланда 101 түрі тіркелген. Қазақстанның эндемик түрлері - 14, өсімдік бірлестіктерінің алуан түрлігі жер бедері мен топырақ - су жағдайының ерекшелігімен анықталады.
Батыс Алтай қорығы
Батыс Алтай мемлекеттік қорығы Қазақстан Алтай тау жүйесіндегі биогеоценозды кешенді қорғау мақсатында 1992 жылдың 3 шілдесінде №1519 ХІІ Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесі Қаулысымен құрылды.
Оның көлемі 56078 га, ол Шығыс Қазақстан облысының солтүстік - шығыс шекарасында Риддер және Зырян ауданы жерінде орналасқан
Қаратау қорығы
Қаратау мемлекеттік табиғи қорығы - еліміздегі қорықтардың ең жасы. Ол 2004 жылы 1 наурызда Қазақстан Республикасы Үкіметінің №240 арнайы қаулысымен құрылған. Қорық территориясы Қаратау провинциясының Орталық аласа тау, орта тау аймағына жатады. Жер көлемі 34300 га. Қорық Сыр бойы Қаратауының эндемик түрлерін қорғау үшін құрылған. Қорық Оңтүстік Қазақстан облысы Түркістан ауданында орналасқан, орталығы Түркістаннан 40 шақырым жердегі Кентау қаласында орналасқан.
Қорғалжың қорығы
Қорғалжың мемлекеттік қорығы 1968 жылы орман аңшылық шаруашылығы негізінде құрылды. Ол ақмола облысы қорғалжың ауданы мен қарағанды облысы Нұра ауданы аумағында орналасқан, жер көлемі 258963 га. Оған Теңіз - Қорғалжың ойпатының ең төменгі бөлігінде орналасқан. Оған қазақ шоқылары мен Көкшетау қыраты арасындағы негізгі өзендер құяды. Қорық құрамына екі үлкен көл кіреді, оларға Нұра өзені құяды.
Марқакөл қорығы
Марқакөл мемлекеттік қорығы 1976 жылы 4 тамызда Шығыс Қазақстан облысының Күршім ауданы территориясында бірегей Марқакөл көлі мен оны қоршаған ландшафын қорғау мақсатында құрылды. Қорықтың қазіргі көлемі 75048 га, оның едәуір бөлігін Марқакөл су айдыны (46045 га) алып жатыр. Марқакөл көліне су 95 әр түрлі су көзінен келіп құйылады.
Марқакөл шұңқыры ландшафтысы флораға бай, жоғары өзекті өсімдіктердің 1000 – дай түрі, ағаштың 12 түрі мен бұтаның 22 түрі бар. Бұнда сирек кездесетін 15 өсімдік түрі кездеседі. Марқакөлдің су маңы, су өсімдіктерінің 30 түрі кездеседі. Сонымен қоса таулы тайга белдеуінде, жоталар баурайында Сібір балқарағайы, бұталар тоғайы - қызыл қарақат, таңқурай, алтай үшқаты, тобылғы итмұрын өседі. Бұнда дәрілік өсімдіктердің алуан түрі бар. қызыл тамыр, марал тамыры, алтын тамыр т б
Қорытынды: Сонымен оқушылар біз бүгін Қазақстанның қорықтары туралы көптеген мәліметтер алдық. Осы алған білімдеріңді болашақта биология пәнінде пайдалана білесіңдер деп ойлаймын. Бұл сұхбат сабағымызда біз жануарлардың қай жерлерде тіршілік етіп жатқындығын білдік. Сонымен қатар қызыл кітапқа енген жануарлармен өсімдіктердің де түрлерімен таныстық. Келесі сұхбат сабағымызға дейін сау болыңыздар!