Переводите текст. жылдан жылға таутеке саны кеміп, көз алдымызда құрып барады. ал құстарға тауда еркіндік мол. орман ішінде қорек етіп, шоқитыны көп. жартастарда ұландар айқайлайды. таңертеңнен кешке дейін альпі ұзақ қарғалары қарқылдап жүреді. қалың шырша ормандарынан жапалақты кездестіруге болады. орманда жапалақтың жақын туысы - үкі де бар. жапалақ пен үкі - түнгі аңшылар. олар тышқандарды жеп күн көреді. тышқан секілді басқа да ұсақ кеміргіштерді жейді.

айгаки являются эндемиками только Монголии, Калмыцкой степи и Казахстана. В стране обитают отдельные группы сайгаков: Бетпакдала-Арысь, Устюрт и Волго-Урал. Размер тела самцов 126-150 см. 37 - 49 кг, а козы мельче, рост 109 - 127 см, вес. 22 - 37 кг. Сайгаки питаются более чем 80 видами растений. Их главный враг - волк, а на молодых детенышей нападают орлы, степные орлы и дрозды.Сайгаки являются коммерчески важными животными благодаря своему вкусному мясу, ценным рогам и копытам и красивой шкуре. В Казахстане в 1921 году Охота на сайгака запрещена. Пантокрин извлекается из его рогов, его копыта сжигаются, а пепел наносится на железо в организме, которое используется для лечения людей с диабетом.

2) Жел — ауаның жер бетіне қатысты көбінесе горизонталь бағытта қозғалуы; метеорологияның негізгі ұғымдарының бірі.Және желілердің түрлері бар. Мысалы:

Дауыл – көбінде теңізде және теңіз жағалауларында соғатын, жылдамдығы 30 м/с-тан асатын аса жойқын жел.

Нөсерлі дауыл – нөсерлеп жауған жауынмен қатар соғатын боран.

Шаңды дауыл – шөл, шөлейт және тақыр далада желдің топырақты немесе құмды ұшырып соғуы. Мұндай дауылды қазақ тілінде «қара дауыл» деп те атайды.

Көк дауыл – аязды қарлы боран.

Боран –жылдамдығы 20 м/с-тан жоғары, өте қатты соғатын жел.

Арқаның ақбораны – Сарыарқада соғатын, ат құлағын көрсетпейтін ақ түтек боран.

Алақаншық – бір бәсеңдеп, бір ұйтқып соғатын боран.

Ақтүтек – жауған қармен қабаттасып, ұйтқып соғатын боран.

Ноқай – көзді аштырмай, құйын тәрізді үйіріліп, үдеп соғатын боран. Бұрқасын – қармен қабаттасып, бет қаратпай долданып соққан боран.

Жаяу бұрқасын – бәсең соққан боран.

Ақборан – қарды ұшырып, жер әлемді ақ қармен тұмшалайтын боран.

Ақжорға – жердің бетімен қарды ұшырып ұйтқып соққан жел.

Құйын – үйіріле, ұйтқи соғатын, кейде шаң-тозаңды көкке үйіріп соғатын екпінді жел.

Алақұйын – астаң-кестең ұйтқыған боран.

Қара құйын – топырақ, құм боратқан жел.

Қызыл жел – аңызақ, ыстық жел.

Майда жел – жұмсақ самал.

Салқын жел – тым суық та, тым жылы да емес жел.

Суық жел – ызғарлы күзгі жел.

Қара жел – бұлтты күні соғатын ызғарлы, жауын-шашынсыз жел.

Қарыма жел – бет, құлақ ұшын қаритын өткір жел.

Үскірік жел – күзде, қыста соғатын құрғақ, суық жел.

Ызғырық жел – өңменіңнен өтер суық жел.

Аңызақ жел – жылы, ызғары жоқ, құрғақ жел.

Дегендей жел түрлерін білемін