Жер бетінде өте көп саны бар өсімдіктер. Адам ежелден зерттеді, олардың ағзаға әсері. Олардың көпшілігі болып табылады дәрі-дәрмек. Мысалы, алоэ вера, халықта деп аталатын столетник пайдаланады жылғы мұрыннан су ағуымен. шөп шүйгіншөп ретінде пайдаланылады, тынышталдыратын, гүлдер қырмызы пайдалануға болады қарсы қабыну. Тұнбалар мен қайнатпалар жапырақтары Ана-мен-мачехи ие отхаркивающими қызаруды азайтатын, емдеуді жетілдіретін қасиеттері мен құралы болып табылады емдеу тыныс алу жолдарының. Тұнбасын шөп жусан мен қайнатпа оның тамыры ие қызуды төмендететін қасиеттерге ие қасиеттері және тәбетін. Зерделеу өсімдіктерді бұл бүтін бір ғылым деп ботаникой. Бірі-дәрілік өсімдіктер пісіреді қайнатпалар, заваривают шай жасайды, басқыштар ,ұнтақтар. Ерте ертеде емес, дәрі-дәрмек және адамдар лечились тек өсімдіктермен және тіпті арнайы олардың өсірдік.
Тиін — әрі епті, әрі жеңіл қимылдайтын, әрі жақсы өрмелейтін және талдан талға оңай секіретін омыртқалы жануар. Қоректері: емен жаңғағы, грек жаңғағы, бадам (миндаль), орман жаңғағы, гүлдің қауызы, саңырауқұлақ, жаңа ағаш қабықтары, жәндік, ұлулар болып табылады. Ғылыми болжамдар бойынша дүние жүзіндегі миллиондаған ағаштар тиіндердің көміп-сақтаған, кейін ұмытып кеткен қауашақ сортты ағаш тұқымдастарынан өсіп жетілуде. Тиіндер дәндер мен жаңғақтарды бөлек-бөлек топыраққа мұқият көмеді, не ағаш қуыстарына жасырады. Дене тұрқы 16 – 28 см, салмағы 450 – 600 г. Түсінің үстіңгі бөлігі ақшыл сұр не жирен, қоңыр, ал астыңғы бөлігі толығымен ақ болып, үлпілдек, қалың жүнді, құйрығы ұзын (23 см-ге дейін) болып келеді. Артқы аяқтары ұзынырақ және мықты болған соң ағаштан ағашқа қарай 10-12 метрге дейін секіре алады. Мұншалықты ұзындыққа секіруге оның үлпілдек құйрығы көмектеседі. Орташа өмірі 10 жылға дейін. Тұрғылықты аң, орманды және ағашты жерлерде, тоғайларда мекендейді. Азықтары мол жылдары көбейіп, ал азық қоры аз жылдары саны өте кеміп кетеді. Орташа өмірі 10 жылға дейін. Қоректері аз жылдары олар ауып, ауыл шетіндегі бау-бақшаға, парктерге келеді. Қазақстанның шығыс, орталық және солтүстік аймақтарында, Тянь-Шань мен Жетісу (Жоңғар) Алатауының арағайлы ормандарында мекендейді. Ұясын ағаш басына, кейде кеуегіне, не жартас жарығына, немесе тоқылдақ тескен ойықтарға 30-40 см диаметрде салады. Ұясының ішін мүктермен және шөптермен әрлейді.
