Сапалық сын есім заттың түрін, түсін, сынын, сапасын, көлемін, мөлшерін жəне де сол сыяқты т.б. сыр-сипатын білдіретін сөз табы. Мысалы: қызыл, үлкен, жақсы, терең, ауыр, алыс, т.б.
Қатыстық сын есімдер- бір заттың сапасын басқа бір заттың не іс-амалдың қатысы арқылы білдіретін сөз табы, қысқа сөзбен айтқанда, қатыстық сын есімдер басқа бір сын есімнен немесе басқа сөз табындағы сөздерден жасалады. Мысалы:
1)Күшті (қандай?)- Сын есім Күш-түбірі (не?)- зат есім Күш+ті=күшті
2)Өткір (қандай?)-сын есім Өт-түбірі (не істе?)-етістік Өт+кір=өткір
3) Жағымды Жақ-түбірі
Жəне т.б
Егер түсіндіре алсам қуаныштымын, түсінбегеніңіз болса комментария қалдырыңыз, міндетті түрде, жауап жазамын, оқуда сəттілік!
ответ:1)Сын есім-заттың сапасын түрін,түсін білдіреді.Сұрағы:қандай?қай?
Оның екі шырайы бар:салыстырмалы,күшейтпелі.
Объяснение:2)Заттың түр - түсін, сын - сапасын тікелей анықтайтын сын есімді сапалық сын есім дейміз. Мысалы: жақсы сөз, жуан ағаш, суық жел, жүйрік ат т. б
Ал заттың сын - сипатын, әртүрлі белгісін басқа сөз табының қатысы арқылы білдіретін сын есімді қатыстық сын есім дейміз. Мысалы: Ақылды бала, көршілес уй, сәулетті ғимарат, айнадай таза т. б
3)Септеулік шылаулар белгілі бір септік жалғаулы сөздерді меңгеріп, оларға бағыттық, мақсаттық, мезгілдік, үдету, ұқсату, қайталау т.б. грамматикалық мағыналар үстеп тұрады. Мысалы: Ол қалага оқу ушін келді. Ауылға қарай аяңдады.
4)Заттың түр - түсін, сын - сапасын тікелей анықтайтын сын есімді сапалық сын есім дейміз. Мысалы: жақсы сөз, жуан ағаш, суық жел, жүйрік ат т. б
Ал заттың сын - сипатын, әртүрлі белгісін басқа сөз табының қатысы арқылы білдіретін сын есімді қатыстық сын есім дейміз. Мысалы: Ақылды бала, көршілес уй, сәулетті ғимарат, айнадай таза т. б
5)Сан есім - заттың санын, мөлшерін, ретін, шамасын білдіретін сөз табы. Сан есім жеке айтылғанда абстракт сандық ұғымдардың атауы болатындықтан, нақты мағыналары басқа сөздермен қарым-қатынасқа түсу кезінде, оларды сан жағынан анықтау барысында айқындалады.
Күрделі сан есімдер жоғарыда аталатын дара сан атауларының әр алуан жолмен тіркестіріле қолданылуы және қосарлана айтылуы арқылы жасалынады. Демек, күрделі сан есімдер іштей, біріншіден, негізгі атауларының (он сегіз, мың тоғыз жүз алпыс бес т. б.), екіншіден , негізгі сан атауларының қосарланып айтылуы арқылы жасалған күрделі сандар (бір-екі, үш-төрт, бес-алты т. б.) болып екі салаға бөлінеді.
Қатыстық сын есімдер- бір заттың сапасын басқа бір заттың не іс-амалдың қатысы арқылы білдіретін сөз табы, қысқа сөзбен айтқанда, қатыстық сын есімдер басқа бір сын есімнен немесе басқа сөз табындағы сөздерден жасалады.
Мысалы:
1)Күшті (қандай?)- Сын есім
Күш-түбірі (не?)- зат есім
Күш+ті=күшті
2)Өткір (қандай?)-сын есім
Өт-түбірі (не істе?)-етістік
Өт+кір=өткір
3) Жағымды
Жақ-түбірі
Жəне т.б
Егер түсіндіре алсам қуаныштымын, түсінбегеніңіз болса комментария қалдырыңыз, міндетті түрде, жауап жазамын, оқуда сəттілік!
ответ:1)Сын есім-заттың сапасын түрін,түсін білдіреді.Сұрағы:қандай?қай?
Оның екі шырайы бар:салыстырмалы,күшейтпелі.
Объяснение:2)Заттың түр - түсін, сын - сапасын тікелей анықтайтын сын есімді сапалық сын есім дейміз. Мысалы: жақсы сөз, жуан ағаш, суық жел, жүйрік ат т. б
Ал заттың сын - сипатын, әртүрлі белгісін басқа сөз табының қатысы арқылы білдіретін сын есімді қатыстық сын есім дейміз. Мысалы: Ақылды бала, көршілес уй, сәулетті ғимарат, айнадай таза т. б
3)Септеулік шылаулар белгілі бір септік жалғаулы сөздерді меңгеріп, оларға бағыттық, мақсаттық, мезгілдік, үдету, ұқсату, қайталау т.б. грамматикалық мағыналар үстеп тұрады. Мысалы: Ол қалага оқу ушін келді. Ауылға қарай аяңдады.
4)Заттың түр - түсін, сын - сапасын тікелей анықтайтын сын есімді сапалық сын есім дейміз. Мысалы: жақсы сөз, жуан ағаш, суық жел, жүйрік ат т. б
Ал заттың сын - сипатын, әртүрлі белгісін басқа сөз табының қатысы арқылы білдіретін сын есімді қатыстық сын есім дейміз. Мысалы: Ақылды бала, көршілес уй, сәулетті ғимарат, айнадай таза т. б
5)Сан есім - заттың санын, мөлшерін, ретін, шамасын білдіретін сөз табы. Сан есім жеке айтылғанда абстракт сандық ұғымдардың атауы болатындықтан, нақты мағыналары басқа сөздермен қарым-қатынасқа түсу кезінде, оларды сан жағынан анықтау барысында айқындалады.
6)
Дара сандар
Өңдеу
Дара сандардың атаулары аса көп емес нөл- (0)бір-(1), екі-(2), үш-(3), төрт-(4), бес-(5), алты-(6), жеті-(7), сегіз-(8), тоғыз-(9), он-(10), жиырма-(20), отыз-(30), қырық-(40), елу-(50), алпыс-(60), жетпіс-(70), сексен-(80), тоқсан-(90), жүз-(100), мың-(1000), миллион, миллиард, триллион, квадриллион, секстиллион, септиллион, октиллион, нониллион, дециллион, андилион, дубдецилион, гредециллион, кваргтордециллион, квиндециллион, сеацдециллион, сендендециллион, октодециллион, новемдециллион, вигинтилион
Күрделі сандар
Өңдеу
Күрделі сан есімдер жоғарыда аталатын дара сан атауларының әр алуан жолмен тіркестіріле қолданылуы және қосарлана айтылуы арқылы жасалынады. Демек, күрделі сан есімдер іштей, біріншіден, негізгі атауларының (он сегіз, мың тоғыз жүз алпыс бес т. б.), екіншіден , негізгі сан атауларының қосарланып айтылуы арқылы жасалған күрделі сандар (бір-екі, үш-төрт, бес-алты т. б.) болып екі салаға бөлінеді.