Коғамы пайда болғаннан бастап оның мүшелері мінез-құлық, мүдде, тілек т.б. жағынан бір-бірімен санасуға тура келді. үлы ғабит мүсірепов жазып кеткендей: "мал бауырында өсіреді, ағаш жапырағын ығына қарай төгеді, болса, қоғамның шылауында өседі" емес пе? ! бұл қажеттілік әрі карай ң қоғамдық парыз-міндеттерін орындаумен ұштасады. арасындағы осынау күрделі өзара қарым-қатынастарды ілік-имандылық тұрғысынан реттеудің шартты қағидалары болып әдеп-инабат нормалары қалыптасты. әдептілік коғамдык жағдайды біркелкілікке түсіріп, халыктың өзіндік таным-түсінік (ерекшелігін, өмір сүру тәсілі мен стилін қалыптастырады. халық өзіндік болмыс-бітімін ұлттық әдептілік негіздері арқылы сақтайды. қазақ халкының төлтумалылығы, ерекше бітімі, «әмбебаптығы, міне, оның әдептілік қағидаларында жатыр. әрбір ұлт өзінің рухани-психологиялык тұрпатын сақтап қалғанда, үлттық-мәдени игіліктерін алғанда ғана өзге елдермен терезесі тең әріптестер ретінде ынтымақтастықта бола алады. халқымыз бұл орайда өзге ған елдердің білім мен технологиясына қақпасын теріс жаппай, олардан өркениеттілік әдебін ала отыра, өзіндік болмыс-бітімін сақтап калды. қоғамның әрбір мүшесі әлеуметтік өмірде қолданылып жүрген мінез-құлық нормаларын сақтауға тиіс. ал, ол нормалар: қоғаммен және отандастарыңмен санас, оларды құрметте, өзіңмен басқалардың қалай қарым-қатынас жасағанын каласаң, өзінді де нақ солай ұста деген ұстынға негізделеді. ң ішкі жан-дүниесі, оның интеллектісі, парасаты мен сезімі сыртқы келбетінен, көздерінен, бет-әлпетінен, сондай-ақ, тұлға-мүсіні мен мінез-құлқынан көрініс табады. оның ішкі жан-дүниесі бай болса, оған мінез-құлқының жоғары мәдениеті де сай келеді. халқымыздың қоғамдық моралында арасындағы шынайы . катынастар: тең құқықтық пен жолдастық, өзара сыйластық және жақын ға камқорлық жасау қатынастары көзделеді. мінез-қүлық ережелерінің негізіне нақ осы талаптар алынған. ң орындауға тиісті әдеп нормалары олардың өз еркімен, өз мүдделер сыйысымдылығын және ортақ қоғамдық мүдделерін ескере отырып, өздері келісіл жасаған дүниелері болып табылады. сондықтан өзі өмір сүріп отырған қоғамдық жүйеге сыйымды болғысы келген , алдымен, сол кағидаларға, нормаларға мойынсұнуы керек. қоғамда бір ға жүктелген міндет басқа ң міндетімен тікелей байланысты. бұл тізбекті зәрулік - қоғамдық құрылыс. оның әрбір ң әдептілігіне тікелей қатынасы бар. олай болса, қоғамға зиян тигізбеу үшін әрбір басқа ға нұқсан келтірмеуі қажет. яғни бір ң әдептілікті бұзуы қалғандарға міндетті түрде әсер етеді. бұл егер жалпы халықтық сипат алса, онда ол қоғам тығырыққа тіреледі, берекесі қашады. сондықтан әдептілік нормаларын орындай отырып және оның талаптары негізінде өмір сүре отырып қана коғамның сенімін ақтай алады. олай болса, тірі пендеге жамандық жасамау, кісі көңілін себепсіз калдырмау, ға жазықсыз жапа шектірмеу қоғам үшін аса қажетті әдептілік іс болып табылады. аталарымыз: "жақсылық қолыңнан келмесе, жамандык жасаудан сақтан. өйткені жамандық қашан да қайта айналып иесін табады", — деп бекерге айтпаған ғой. қандай да болмасын коғам тәртіпті қажет етеді, оған мүдделі болады. сондықтан да тәртіп орнауға тиіс. ал тәртіптің бастауы — әдеп. өйткені әдебі жоқ қоғамда тәртіптің орнауы екі талай. ал, тәртібі жоқ қоғамның ыдырамауы да мүмкін емес. сол себепті де " әдепті болуға тиіс" деген сөз тәртіпті болуы керек дегенді де ұқгырады. өйткені тәртіп — әдептің бір түрі. қоғамдағы ең бағалы — әдепті . әдепті - коғамның баға жетпес байлығы, әрі мәртебесі. қай қоғамда әдеп жоғары қойылса, сол қоғамның абыройы жоғары, түрмысы да бақуатты болады. бір ң қандай да бір әдепсіздік ісі міндетті түрде айналасына күйедей жүғып, қоғамға зор зиянын келтіреді. халыктың: "бір қарын майды бір күмалақ шірітеді",- дейтіні сондықтан болса керек. әдеп белгілі бір коғамның рухани кажеттігі негізінде пайда болып, өзіндік белгілері, сипаттары арқылы сол қоғамды құрайтын біріктірудің куатты құралы қызметін атқарады. демек, әдеп - қоғамдағы келісімді іс-қимылды ажарландыратын тетік, арасын ілік негізде байланыстыратын қоғамдық. құрал. сондыктан да ң әдептілігі оның арасындағы жүріс-тұрысынан, басқалармен қарым-қатынасынан көрінеді. халық: "жақсы-жақсы дерсің, ісің түссе білерсің",— деп бекерге айтпаған ғой. әдептілік заңы салтанат құрған қоғамның абыройы жоғары, тұрмысы сәнді, тіршілігі шуақты болмақ.
Дәл қазір жұмыста маңызды істердің барлығын бітірп, қолып босап отыр, Сол себепті керекинфоға жаңадан тіркеліп алуға бел будым Осы жаққа жазып жатқаныма Нұрлан достым ренжитін шығар (блогтайм) . Мен бұрын осында жазатынмын, сол себепті осында жалғастырғаным дұрыс болар.
Ал, көп созбай, тақырыпқа қайта оралайық. "Қол босап қалды, не істеймін? Үйге кетіп қалуға тағы болмайды, басекелерден және әріптестерімнен ұят болар" — деген ойлар біразымыздың басымызға келетін болар. Жалғыз мен емес шығар деген үміттемін .
Қолым босаған кезде, ең бірінші, оқып жатырған кітабымды жалғастырамын. Дәл қазір Олдос Хаксли ағамыздың «О дивный новый мир» атты кітабын оқып жүрмін. (кітап керемет, барлықтарың міндетті түрде оқыңдар). Кітапты шамамен жарты сағаттай оқимын. Екінші қолға (көзге) алатыным — мақалалар. Мақалалар болғанда, мен әлемде не болып жатқаны жайлы жаңалықтарды оқымаймын. Достарымнан естіп жатқаным жеткілікті. Оқымайтын себебім, мыйымды керек емес ақпаратпен толтырғым келмейді. Және, сол типтес мақаларды оқыған кезде, қатты шаршаймын, орнымнан шығарып жібереді. Онымен қоса, еш әсерімді келтіре алмайтын оқиғалар жайлы білудің не керегі бар? Мен оқитын мақалалар, өзіме тікелей әсер ететін мақалалар. Мысалы: «кешке жүгірген дұрыс па әлде таңертен ба?», «Интернет-маркетологқа қажетті құралдар» немесе «Мақсатты қалай қойған дұрыс» — деген секілді.
Айналысуға болатын тағы бір пайдалы іс — өзіңнің қай жерде екеніңді блокнот немесе ақ параққа жазу. Мен басымдағы барлық ойларды блокнотқа түртіп отырамын. Бос уақытымның жарты сағатын өзім жайлы жазамын. Мен қазір қай жерге келдім? Не істеп жатырмын? Қойған мақсатыма дұрыс келе жатырмын ба? Қазір қанша тенге тауып жатырмын? Жарататын ақшам қанша? — міне осы сұрақтарды өзіме қойып, барлығын жызып қоямын, Бұл процессті айына бір рет қайталап тұрамын.
Қолың бос па? Құр отырмай, өзіңе пайда алып келетін заттармен айналыс. Кофе іше бермей, жай ғана ыстық суды ішіп көр
Мұның бәрін неге айтып жатырмын? Қазір көбіміз, менімен қоса, уақытымызды үнемдемейміз. Үнемдеместен бұрын, оны құр жаратып жатырмыз. Ал уақыт дегеніміз қайта қалпына келмейтін ресурс. Өтіп кеткен уақытты қайта қайтара алмаймыз. Сол себепті жас кезімізде есімізді жиып, уақытты үнемді пайдаланайық.
Болашағымыз өзіміздің қолмызда, қисыққолдылар
P.S. Жазбағаныма өте көп болды. Басымды біраз қызықты ақпараттарға толтырып алдым. Енді, қолым босағанға байланысты, жазып, бөлісіп отырамын.
Ал, көп созбай, тақырыпқа қайта оралайық. "Қол босап қалды, не істеймін? Үйге кетіп қалуға тағы болмайды, басекелерден және әріптестерімнен ұят болар" — деген ойлар біразымыздың басымызға келетін болар. Жалғыз мен емес шығар деген үміттемін .
Қолым босаған кезде, ең бірінші, оқып жатырған кітабымды жалғастырамын. Дәл қазір Олдос Хаксли ағамыздың «О дивный новый мир» атты кітабын оқып жүрмін. (кітап керемет, барлықтарың міндетті түрде оқыңдар). Кітапты шамамен жарты сағаттай оқимын. Екінші қолға (көзге) алатыным — мақалалар. Мақалалар болғанда, мен әлемде не болып жатқаны жайлы жаңалықтарды оқымаймын. Достарымнан естіп жатқаным жеткілікті. Оқымайтын себебім, мыйымды керек емес ақпаратпен толтырғым келмейді. Және, сол типтес мақаларды оқыған кезде, қатты шаршаймын, орнымнан шығарып жібереді. Онымен қоса, еш әсерімді келтіре алмайтын оқиғалар жайлы білудің не керегі бар? Мен оқитын мақалалар, өзіме тікелей әсер ететін мақалалар. Мысалы: «кешке жүгірген дұрыс па әлде таңертен ба?», «Интернет-маркетологқа қажетті құралдар» немесе «Мақсатты қалай қойған дұрыс» — деген секілді.
Айналысуға болатын тағы бір пайдалы іс — өзіңнің қай жерде екеніңді блокнот немесе ақ параққа жазу. Мен басымдағы барлық ойларды блокнотқа түртіп отырамын. Бос уақытымның жарты сағатын өзім жайлы жазамын. Мен қазір қай жерге келдім? Не істеп жатырмын? Қойған мақсатыма дұрыс келе жатырмын ба? Қазір қанша тенге тауып жатырмын? Жарататын ақшам қанша? — міне осы сұрақтарды өзіме қойып, барлығын жызып қоямын, Бұл процессті айына бір рет қайталап тұрамын.
Қолың бос па? Құр отырмай, өзіңе пайда алып келетін заттармен айналыс. Кофе іше бермей, жай ғана ыстық суды ішіп көр
Мұның бәрін неге айтып жатырмын? Қазір көбіміз, менімен қоса, уақытымызды үнемдемейміз. Үнемдеместен бұрын, оны құр жаратып жатырмыз. Ал уақыт дегеніміз қайта қалпына келмейтін ресурс. Өтіп кеткен уақытты қайта қайтара алмаймыз. Сол себепті жас кезімізде есімізді жиып, уақытты үнемді пайдаланайық.
Болашағымыз өзіміздің қолмызда, қисыққолдылар
P.S. Жазбағаныма өте көп болды. Басымды біраз қызықты ақпараттарға толтырып алдым. Енді, қолым босағанға байланысты, жазып, бөлісіп отырамын.