Помагите
7-тапсырма. Үстеудің мағыналық түрлерін ажыратып, сөйлемдерді
көшіріп жаз. Үстеу сөздерге сұрақ қой.
1. Әрқашан да осылай, ешкім сенбейді маған. 2. Кеше жауабын
беремін деп уәде еткен едім. 3. Қадиша киініп те үлгерген
әзір тұр екен. 4. Ертең, бүрсігүні не бітіресіз? 5. Міне, бүгін келді.
6. Зорға шыдап, қиналып жатқан адамның кейпі бар. 7. «Кейін,
кейін» деп қабылдамайды. 8. Манадан бері неге айтпадың? 9. Бұл
әншейін жол-жөнекей айтылған сөз. 10. Қасына қайта отырғызды.
11. Ыза кернеп зорға тұрмын.
- жастар телехабарларының қалыптасуы мен дамуындағы проблемаларды ашып, Кеңес дәуіріндегі мақсатын, идеологиялық жұмысының бағытын анықтау, жастар редакциясы ұйымдастырған хабарлардың пәрменділігін, насихаттық ықпалын, қоғамдық пікірді қалыптастырудағы рөлін көрсету;
- әр кезеңдегі қоғамдық-саяси өзгерістерге байланысты телехабарлардың мазмұнын саралап, тақырыптық ауқымын зерттеу, құрылымдық, көркемдік сапасын талдау;
- хабарды берудің пішіні мен бағдарламаның жанрлық, тілдік, стильдік әдіс-тәсілдерін, журналистік шеберлік деңгейін айқындау, хабарлардың түрлеріне талдау жасап, тарихи тағылымы жайында ой қорыту;
- хабардың қоғамдық-саяси, әлеуметтік-экономикалық, оқу-ағартушылық, танымдық, моральдық, проблемалық, итернационалдық-патриоттық, эстетикалық сипатын айқындап, бағдарламалардағы ұлттық нақышты көрсету;
- тәрбие құралы ретіндегі мәніне бойлап, Қазақ теледидарындағы орнын анықтау;
- жастар бағдарламасы тарихындағы көтерілген мәселелердің өміршеңдігін, бүгін де маңызын жоймағандығын дәлелдеу, қазіргі таңдағы жастар бағдарламасының хабарлары дамуының басты бағыттарын айқындау.
Зерттеудің дереккөздері. Зерттеудің көзі ретінде Қазақ теледидары ме радиосы республикалық корпорациясы мұрағатының мәліметтері, коммунистік партияның теледидар мен жастар жөніндегі қаулылары, жұмыс тақырыбына байланысты шыққан мерзімді басылымдар мақалалары, Қазақ теледидарында жұмыс істеген журналистер Қ.Игісінов, Н.Иманғалиұлы, Ф.Бегенбаева, Ә.Ысқақова және тағы басқалардың естеліктері пайдаланылды.
Жұмыстың ғылыми жаңалығы. Қазақ теледидары жастар бағдарламасы туралы арнайы зерттелген бұл жұмыста жастарға арналған хабарлардың тақырыбы мен идеясы, жанрлық, тілдік, стильдік ерекшеліктері, ұлттық дәстүрмен сабақтастығы, әр кезеңдегі қоғамдық-саяси өзгерістерге байланысты тақырыптық жаңашылдығы, көркемдік, публицистік деңгейі жан-жақты зерттеліп, тұжырымдалды. Қоғамдық пікір қалыптастырудағы хабарлардың тиімділігін, пәрменділігін арттырудағы шығармашылық ізденістер сөз етіліп, Жастар редакциясының шын мәнінде жастардың көзі мен құлағы және тілі (А.Байтұрсынов) бола білгендігі, халықтық сипатының басымдығы нақты деректермен дәлелденді. Жазылған еңбекте жастар бағдарламасының пайда болуы мен дамуындағы проблемалар ашылып, жаңа телехабар пішіндерінің пайда болғандығы айқындалды.
Мал - бір жұттық, батыр - бір оқтық, жер мәңгілік.
Бір жылы сөз бір күнге азық.
Бір қарлығаш келгенмен жаз болмайды,
Бір сауысқан келгенмен қыс болмайды.
2 - санына байланысты:
Екі жақсы қас болмас, екі жаман дос болмас.
Ерке бала - екі жылар.
Жерді екі рет жыртқан, өнімді екі есе көп алады.
3 - санына байланысты:
Досыңды үш күн сынама, үш жыл сына.
Жұмысқа үш жылда үйренеді, жалқаулыққа үш күнде үйренеді.
Ат баспаймын деген жерін үш басады.
4 - санына байланысты:
Төрт кісіге шай құйғанша, төртпен бірге қос айда.
Төрт аяқты жылқы да сүрінеді.
Төрт аяғы тең жорға сүдігерде саспайды.
5 - санына байланысты:
Біреуге бес күн алда келсе, біреуге бес күн кейін келеді.
Бес саусақ бірдей емес.
Бес бармақ жиналса, жұдырық болады.
6 - санына байланысты:
Алты жыл аш болсаң да, атаңның салтын ұмытпа.
Ағайынды алты болсаң, адам тимес.
Алты аға бірігіп әке болмас.
7 - санына байланысты:
Жеті жұрттың тілін біл, жеті түрлі білім біл.
Жеті атасын білмеген жетімдіктің белгісі.
Жақсыны жеті жыл жетелесең, адам болады,
Жаманды жеті жыл жетелесең, надан болады.
8 - санына байланысты:
Дос сегіз болса, дұшпан сегіз.
Жаманның аяғы сегіз, бірі шалмаса бірі шалады.
Санақ санамай сегіз деме, сынап - сынамай дос деме.
9 - санына байланысты:
Тойған жерге тоғыз кел.
Тоғыз әйелдің толғағи бір келеді.
Тоғыз тоңқылдақ, бір шіңкілдек.
10 - санына байланысты:
Он санының саны бірдей болғанымен тұрқы бірдей емес.
Он рет айтқанынан бір рет көрсеткені артық.
Он бала бір әкеге жүк болмайды,
Бір әке он балаға жүк болады.
12 - санына байланысты:
Су кезегінен қалған, он екі ай аш қалады.
Он екіде бір гүлі ашылмаған.
Шындық он екі қабат шынжырды үзеді.
15 - санына байланысты:
Болар бала бесігінде боспын дейді,
Болмас бала жиырма бесте жаспын дейді.
Ұл он беске келгенше, қолыңдағы қобызың,
Он бес жастан асқан соң, тіл алмаса доңызың,
Он бесте отау иесі
30 - санына байланысты
Отыз тістен шыққан сөз, отыз рулы елге тарайды.
Отыз күн оразаның бір күн айты бар,
Әр қылған жақсылықтың бір қайтуы бар.
Отыз ұлың болғанша, бір жаман шалың болсың.
40 - санына байланысты:
Жақсы кісі қырық жасында толады,
Жаман кісі қырық жасында солады.
Жақсы әке жаман балаға қырық жыл азық.