Сөйлем құрамына қарай жай сөйлем және құрамалс сөйлем болып екі топқа бөлінеді . Жәй сөйлем бір ғана ойды білдіріп, бір интононациямен айтылады да, құрмалас сөйлем екі я одан да көп жай сөйлемнен құралып күрделі ойды білдіреді. Құрмалас сөйлемнің құрамындағы жай сөйлемдер өзара мынадай жолдармен байланысады : а) Интонация арқылы іргелесе байланысады : Байжанның оны көруі біріншірет еді: орта бойлы, төртбақтау, толықша , сарғылы өңділеу, қырықты алқымдап қалған жігіт екен. Мұнда бірінші жай сөйлемнен кейін дауыс ырғағы көтеріңкі айтылып, кідіріс ұзаққа созылмай, екінші сөйлеммен ұласып кетеді де , екі сөйлемнің арасын байланыстырып, күрделі ойды білдіруге дәлекер болып тұрады. ә) Жалғаулық шылаулар (септеулік ) арқылы байланысады: Құланбай күзеуден ерет қайтып кеткен соң, өзге елдің бәрі де дағдыдан тыс күземді ерте алып көшіп еді . б) Құрмаластың құрамындағы жай сөйлемнің баяндаушы тиянақсыз тұлғада келіп, келесі жай сөйлеммен ұласып, құрмаласа байланысады. Мысалы: Құрымбайдың оқуға кетуі шын болса, ол өз ісін ойламаған жерден істеген екен. Құрмалас сөйлемдер байланысу тәсілдеріне қарай үш түрге бөлінеді: 1. Салалас құрмалас . 2. Сабақтас құрмалас. 3. Аралас құрмалас.
Ер туған жеріне, ит тойған жеріне. Человека тянет туда, где он родился, собаку тянет туда, где она наелась. Гүл өз жерiнде ғана – гүл, адам өз отанында ғана - адам Цветок лишь на своей поляне – цветок, человек лишь на родине – человек Өзіңнің ғажайып Отаныңды ұмытпа, өз туған жеріңе ешқашан соқпай өтпе Свою Родину прекрасную никогда не забывай, места, где ты родился, никогда не обходи. Отаныңның әр ағашы күлімдеп тұрады. На своей родине каждое дерево улыбается Тамырсыз жусан да өспейді Без корня и полынь не растёт Құртақандай торғай да, Өз ұясын қорғайды. Маленький воробей и тот свое гнездо оберегает Үйде оңбаған, Түзде де оңбайды. Если не нашел счастье дома, не обретешь и на чужбине. Отанды сүю – от басынан басталады Любовь к Родине у семейного очага зарождается. Ауыл итінің қүйрығы қайқы. В своем ауле и собака хвост трубой держит. Отанға опасыздық еткенің, Өз түбіңе өзің жеткенің. Родину предать – себя заживо схоронить.
Құрмалас сөйлемнің құрамындағы жай сөйлемдер өзара мынадай жолдармен байланысады :
а) Интонация арқылы іргелесе байланысады :
Байжанның оны көруі біріншірет еді: орта бойлы, төртбақтау, толықша , сарғылы өңділеу, қырықты алқымдап қалған жігіт екен.
Мұнда бірінші жай сөйлемнен кейін дауыс ырғағы көтеріңкі айтылып, кідіріс ұзаққа созылмай, екінші сөйлеммен ұласып кетеді де , екі сөйлемнің арасын байланыстырып, күрделі ойды білдіруге дәлекер болып тұрады.
ә) Жалғаулық шылаулар (септеулік ) арқылы байланысады: Құланбай күзеуден ерет қайтып кеткен соң, өзге елдің бәрі де дағдыдан тыс күземді ерте алып көшіп еді .
б) Құрмаластың құрамындағы жай сөйлемнің баяндаушы тиянақсыз тұлғада келіп, келесі жай сөйлеммен ұласып, құрмаласа байланысады. Мысалы: Құрымбайдың оқуға кетуі шын болса, ол өз ісін ойламаған жерден істеген екен.
Құрмалас сөйлемдер байланысу тәсілдеріне қарай үш түрге бөлінеді:
1. Салалас құрмалас .
2. Сабақтас құрмалас.
3. Аралас құрмалас.
Гүл өз жерiнде ғана – гүл, адам өз отанында ғана - адам Цветок лишь на своей поляне – цветок, человек лишь на родине – человек
Өзіңнің ғажайып Отаныңды ұмытпа, өз туған жеріңе ешқашан соқпай өтпе Свою Родину прекрасную никогда не забывай, места, где ты родился, никогда не обходи.
Отаныңның әр ағашы күлімдеп тұрады. На своей родине каждое дерево улыбается
Тамырсыз жусан да өспейді Без корня и полынь не растёт
Құртақандай торғай да, Өз ұясын қорғайды. Маленький воробей и тот свое гнездо оберегает
Үйде оңбаған, Түзде де оңбайды. Если не нашел счастье дома, не обретешь и на чужбине.
Отанды сүю – от басынан басталады Любовь к Родине у семейного очага зарождается.
Ауыл итінің қүйрығы қайқы. В своем ауле и собака хвост трубой держит.
Отанға опасыздық еткенің, Өз түбіңе өзің жеткенің. Родину предать – себя заживо схоронить.