Елбасымыздың жастарға ғаламтордың зияны жайлы және де мынау қазіргі білім беру стратегиясын жаңалап, жастарымыздың ілім-білімге деген құштарлығын арттырмақ мақсатында осы тақырыпты қозғап отыр. 21 ғасырда, ғаламтордың дамыған заманында білімнің азаюына байланысты, болашағымызды ескеріп, халқының білімді болуы үшін тырысып бағуда.
2-тапсырма. Менің бұл мәтіннен түйгенім, біз өз болашағымыздың кірпішін қалаушыларымыз. Білім алу зиян деп айтқан ғалымдарды мен әлі көрген жоқпын. Ғаламтордың бізге әкелер теріс ағымдары өте көп, тіпті білім алуымыздың басты кедергісі осы ғаламтор. Оны ұқыпты пайдалану да өз қолымызда.
ССалалас құрмалас сөйлем - құрамындағы жай сөйлемдердің баяндауыштары тиянақты тұлғада келіп , өзара бір-бірімен тең дәрежеде байланысқан құрмаластың түрі. Салаластың құрамындағы жай сөйлемдер бір – бірімен бағынбай, тең дәрежеде байланысып, баяндауыштары тиянақты келіп жай сөйлемдерді жеке – жеке қолдануға болады.
Салалас құрамластың құрамындағы жай сөйдемдер өзара бір – бірімен екі түрлі жолмен байланысады.
1. Интонация арқылы мағыналарының жаңындағына қарай іргелесе байланысады.
2. Салалас құрмаластың құрамындағы жай сөйлемдер бір – бірінен өзара жалғаулық щылаулар арқылы байланысады.
Ыңғайлас мәнді да, де,та, әрі, және , мен жалғаулық шылаулар.
Қарсылық мәнді бірақ, алайда , дегенмен, сонда да, әйтсе де, сөйткенмен, ал тәрізді жалғаулық шылаулар.
Себеп – салдар мәнді өйткені , себебі, сол себепті, сондықтан, неге десеңіз тәрізді жалғаулық шылаулар;
Талғау мәнді не, немесе, я, яки, не болмаса, я болмаса, яеи болмаса, әлде тәрізді жалғаулық шылаулар.
Кезектес мәнді кейде, бірде , біресе тәрізді жалғаулық шылаулар.
3. Салалас құрмалас сөйлемнің түрлері .
Салалас құрмаластың құрамындағы жай сөйлемдер бір – бірімен өзара белгілі мағыналық қарым – қатынаста айтылады. Мағыналық қарым-қатынаста жұмсалуына қарай салалас құрмалас сөйлем мынадай алты түрге бөлінеді :
1-тапсырма. Бұл мәтінде
Елбасымыздың жастарға ғаламтордың зияны жайлы және де мынау қазіргі білім беру стратегиясын жаңалап, жастарымыздың ілім-білімге деген құштарлығын арттырмақ мақсатында осы тақырыпты қозғап отыр. 21 ғасырда, ғаламтордың дамыған заманында білімнің азаюына байланысты, болашағымызды ескеріп, халқының білімді болуы үшін тырысып бағуда.
2-тапсырма. Менің бұл мәтіннен түйгенім, біз өз болашағымыздың кірпішін қалаушыларымыз. Білім алу зиян деп айтқан ғалымдарды мен әлі көрген жоқпын. Ғаламтордың бізге әкелер теріс ағымдары өте көп, тіпті білім алуымыздың басты кедергісі осы ғаламтор. Оны ұқыпты пайдалану да өз қолымызда.
Салалас құрамластың құрамындағы жай сөйдемдер өзара бір – бірімен екі түрлі жолмен байланысады.
1. Интонация арқылы мағыналарының жаңындағына қарай іргелесе байланысады.
2. Салалас құрмаластың құрамындағы жай сөйлемдер бір – бірінен өзара жалғаулық щылаулар арқылы байланысады.
Ыңғайлас мәнді да, де,та, әрі, және , мен жалғаулық шылаулар.
Қарсылық мәнді бірақ, алайда , дегенмен, сонда да, әйтсе де, сөйткенмен, ал тәрізді жалғаулық шылаулар.
Себеп – салдар мәнді өйткені , себебі, сол себепті, сондықтан, неге десеңіз тәрізді жалғаулық шылаулар;
Талғау мәнді не, немесе, я, яки, не болмаса, я болмаса, яеи болмаса, әлде тәрізді жалғаулық шылаулар.
Кезектес мәнді кейде, бірде , біресе тәрізді жалғаулық шылаулар.
3. Салалас құрмалас сөйлемнің түрлері .
Салалас құрмаластың құрамындағы жай сөйлемдер бір – бірімен өзара белгілі мағыналық қарым – қатынаста айтылады. Мағыналық қарым-қатынаста жұмсалуына қарай салалас құрмалас сөйлем мынадай алты түрге бөлінеді :
1. Ыңғайлас салалас.
2 Қарсылықты салалс.
3. Себеп – салдар салалас.
4. Ілектес салалас.
5. Талғаулы салалас.
6. Кезектес салалас.