Ұлыстың ұлы күнін наурызкөжесіз елестету мүмкін емес.Ақ түйенің қарны жарылатын бұл күнді қазақ халқы ерекше ықыласпен қарсы алады. Дастархан жайылып, небір тіл үйіретін тағамдар дайындалады. Бұл жазбамызды солардың ішіндегі ең негізгісі наурызкөжеге арнамақпыз.Әдетте, наурызкөжені 7 түрлі дәмнен дайындайды. Олай болса, осы жеті түрлі тағамға жеке-жеке тоқталып, көженің қалай жасалатынын сөз етейік.1. Су. Наурызкөженің ең негізгі компоненті су болып табылады. Бұл өмір – өзен. Келешек ұрпақ өрбіп, судай тасып, көбейе берсін деген мағынаны білдіреді.2. Ет. Қазақтың сүйіп жейтін тағамдарының бірі осы – ет. Қазақ дастарханының сәнін келтіретін бұл ет ас мол болсын деген ырыммен қосылады. Әдетте “ұзынсарыға” сақталатын сүр ет пайдаланылады.3. Арпа. Ежелгі шығыс емшілері арпаның емдік қасиеттері туралы көп айтады. Білетіндердің айтуынша, арпаны тағам ретінде жиі пайдаланатып адамдардың қаны бұзылмайды. Ирак тәуіптері арпаны “ғажап құтты дән” деп атайтын көрінеді. Арпаның емдік қасиетінен бөлек, тойымдылығы да бағаланады.4. Дәнді дақылдар (тары, күріш). Наурызкөжеге, сонымен қатар, дәнді дақылдар да қосылады. Мұның негізінде бір тамырдан өсіп өнген дәндер секілді ұрпағымыз жайылып, көбейсін деген мағына жатыр.5. Ақ. Қазақ ақты ежелден қасиетті деп есептеп, бағалаған. Сол себепті наурызкөжеге сүт немесе айран қосылады. Мұның негізінде сүттей ұйып отырайық, іргеміз берік болсын деген ниет жатыр.6. Құрт. Құрт наурызкөженің дәмін келтіріп, сән береді.7. Тұз. Наурызкөжеге дәм беретін тұз соңғы, жетінші тағам ретінде қосылады. Әлбетте, көже дайындау кезінде тек осы тағамдарды қосу керек деген талап жоқ. Әркім өз халінше қолындағы барын қоса береді. Кейбір кісілер көкөніс немесе жеміс те қосып жүр. Бастысы – қосылатын тағамдардың саны жетеу болса болғаны.Ертеректе әйелдер өздерімен бірге көже толтырылған ыдыс ала жүрген. Қонақтап барған жеріндегі көжеге өздерінің дәмін де қосып, араластыру дәстүрі болған. Бұл – дәм-тұзымыз араласып, ынтымағымыз жарасып, бірлікте болайық деген ниет.Көжені құйып берудің өзіне үлкен мән беріледі. Әдетте, сусынды ыдысқа толтырып құйып береді. Бұл несібеміз ортаймасын, дәм-тұзымыз мол болсын деген мағынаны білдіреді. Құйылған сол көжені тауысып ішу – әркімнің міндеті. Себебі, берілген ырзықты қалдырмай ішу жақсылықтың бастауы ретінде бағаланады.
1) шынтақтарды: олар көршіге үстелге деген қоймаппын помешать біл-, да және көп жерді қарызға алады. Өте ерсі орындықта шайқал-. 2) толық ауызбен сөйлеспеппін - прожуй және жұт-, кейін айт-, тамсанбаппын - дыбыссыз толық ауызбен сөйлеспеппін жеуге тырыс-. 3) чтобы бол- оңайырақ шайна- - аса кесек-кесек тілімдерді тістеп алмаппын. 4) клади тәрелкеге столько ас, неше жей аласың. 5) қолды және еріндерді майлықтармен үйке-, не арада коем уақиғада қолмен, дастарқанмен, әлде киіммен. 6) егер саған байқап көру захотелось әртінде от сенің болатын әлдеқайдағы табақты, арқылы барлық үстелді оған деген созылмаппын, ал сыпайы жұқтыр- өтініш жаса-. 7) ортақ ыдыстан асты өзі қасықпен әлде шанышқымен, ал ана бас-, не ортақ табақта болады
Әлбетте, көже дайындау кезінде тек осы тағамдарды қосу керек деген талап жоқ. Әркім өз халінше қолындағы барын қоса береді. Кейбір кісілер көкөніс немесе жеміс те қосып жүр. Бастысы – қосылатын тағамдардың саны жетеу болса болғаны.Ертеректе әйелдер өздерімен бірге көже толтырылған ыдыс ала жүрген. Қонақтап барған жеріндегі көжеге өздерінің дәмін де қосып, араластыру дәстүрі болған. Бұл – дәм-тұзымыз араласып, ынтымағымыз жарасып, бірлікте болайық деген ниет.Көжені құйып берудің өзіне үлкен мән беріледі. Әдетте, сусынды ыдысқа толтырып құйып береді. Бұл несібеміз ортаймасын, дәм-тұзымыз мол болсын деген мағынаны білдіреді. Құйылған сол көжені тауысып ішу – әркімнің міндеті. Себебі, берілген ырзықты қалдырмай ішу жақсылықтың бастауы ретінде бағаланады.
2) толық ауызбен сөйлеспеппін - прожуй және жұт-, кейін айт-, тамсанбаппын - дыбыссыз толық ауызбен сөйлеспеппін жеуге тырыс-.
3) чтобы бол- оңайырақ шайна- - аса кесек-кесек тілімдерді тістеп алмаппын.
4) клади тәрелкеге столько ас, неше жей аласың.
5) қолды және еріндерді майлықтармен үйке-, не арада коем уақиғада қолмен, дастарқанмен, әлде киіммен.
6) егер саған байқап көру захотелось әртінде от сенің болатын әлдеқайдағы табақты, арқылы барлық үстелді оған деген созылмаппын, ал сыпайы жұқтыр- өтініш жаса-.
7) ортақ ыдыстан асты өзі қасықпен әлде шанышқымен, ал ана бас-, не ортақ табақта болады