Сөйлем ішінде өзге мүшелерден оқшауланып тұратын сөздерді жиі кездестіресің. Бұл сөздер сөйлем мүшесінің
қызметін атқармайды. Тек сөйлем мағынасын айқындауға
қатысады. Сондай сөздердің бірі – одағай. Одағай сөздердің
қандай құрамдық, мағыналық ерекшеліктері барын байқап
көрелік.
1. Құрамдық түрлері: негізгі (ау, па, әй, пай, беу); туын-
ды (бәрекелді, ойпырым-ай); күрделі (пай-пай, шөре-шөре ).
2. Мағыналық түрлері: көңіл күй (алақай, oh, қап); же-
кіру (тәйт, тек ); шақыру (көс-көс, құрау-құрау).
3. Одағай сөздер сөйлемде жай, қалыпты дауыспен айтыл-
са, үтір арқылы ажыратылады: Бәрекелді, өнерлі бала екен!
4. Одағай сөздер сөйлем ішіндегі басқа мүшелерден кө-
теріңкі, ерекше дауыспен айтылса, олардан кейін леп белгісі
қойылады: Алақай! Мен жүлдегер атандым.
Удачи в выполнении
-Дербес компьютерде жұмыс жасаудың жалпы ережелерін білесіңдер ме?
- Дербес компьютерде жұмыс жасаудың жалпы ережелерін білемін.
-Дербес компьютерде жұмыс жасау алдында не істеу керек?
- Дербес компьютердi iске қосу кезiнде оның сыртқы қорабының дұрыс жұмыс жасап тұрғандығына және сымдарының қатесiз жалғанғанына көз жеткiзу керек; жұмыс жасау кезiнде сымдардың дұрыс жалғанғанына ерекше бөлiнуi керек.
-Жұмыс жасау кезіндегі ережелер қандай?
- Жұмыс орнына бекітілген тіркеу журналына керекті мағлұматтарды енгізіп, белгі жасау қажет.ЭЕМ.мен жұмыс жасау кезiнде көздi экраннан 60.70 см қашықтықта ұстау керек; сыныпқа кiрушiлермен орнынан тұрмай амандасуға рұқсат етiледi; көзi шаршаған жағдайда орнынан тұрмай.ақ, көз жаттығуын орындауға болады; - электр тоғымен зақымданған алғашқы дәрiгерлiк көмек көрсету тәсiлдерiн, от сөндiру құралдарымен жұмыс iстеудi және өрт сөндiру тәсiлдерiн бiлуi қажет; көз жаттығуларын білу міндетті.
-Апаттық жағдайда не істейсіз?
- Жұмыс жасап отырған кезде дербес компьютерден ақау табылса, күйiк иiсi шықса немесе өзгеше дыбыс дыбыс пайда болса, онда машинамен жұмысты тоқтатып, мұғалiмге хабарлау керек; -өрт сөндiруде көмек көрсету қажет; электр тоғымен зақымданған адамға алғашқы көмек көрсетудi бiлуi керек; электр тогының әсерімен зақымданған адамды су қолмен ұстауға болмайтындығын білу қажет. Оны әртүрлі материалдарды ( электр тогы сымынан басқа ) пайдалану арқылы босатып алуға болады.
-Жұмыс соңындағы қандай талаптар мен ережелерді білуге тиіссіз?
- Мұғалімнің нұсқауы бойынша аппаратты өшіру; жұмыс орнын ретке келтіру; жұмыс орнындағы тіркеу журналына белгі қою.