1 тұсау кесу - қазақта бурыннан келе жатқан салт-дәстүр. Бұл рәсімды бала кішкентай кезінде, яғни, енді жүріп бастаған кезде орындайды. Және ең қызығы баланың жүретін жеріне ақ жол төсеп, аяқ жағына домбыра, ақша, кітап ,машинанын кілті Т. Б қойған, бала қайсысын тандаса , баланың болшагы соған қатысты болады деген болжамда болған.
2-кыз ұзату. Бұл салт-дәстүр әдетте қыз жат журттыкка аттанганда орындалған,ягни,күйеуінің үйіне біржолата кеткенде. Ерекшелігі,ақ жол салынып, соңына күйеу баланы қойып қойған. Кыздын басына сәукеле кигызып, жақын туыскандарымен қоштасып, ЖІГІТ қызды күтіп алып, көтеріп үйіне алып кеткен. Сәукеле-жалпы қайтыс болған жандарға кигызыледы, яғни, қыз үйінде өлген болып есептеледі.
3-бесыкке бөлеу. Бұл рәсім де қазақтардың ата-бабадан келе жатқан салт - дәстүрі. Оны әдетте жана нәресте Туылғанда кішкене тосегыне бөлеген,жаткызган. Ол баланың тік өсуіне де әсер еткен.
4-бата беру. Бұны әдетте үйдегі жолы үлкен ата, уйынын үлкен ұлы орындаган. Дастарқан жайылғанда,тамақ жемей түрып сосын тамақ жеп болған соң немесе алыс жолға шыққанда орындалады. Батада жақсылықтар айтылып, періштенің кулагына шалынсын деген ниетпен орындалады. Батаны Атасы болмай қалған жағдайда әкесі орындайды немесе әкесі мен атасы жоқ болса үйдің үлкен баласы орындайды,тіпті, үлкен баласы болмай қалган жағдайда одан кіші інісі орындауға тура келеді.
5-салем салу. Бұл келіңдерде орындалады. Яғни (амандасудын, құрмет былдырудын белгісі) бұны әрбір келін тан атқанда анасымен әкесін көргенде орындайды. Бұл дәстүр әр онырде басқаша болуы мүмкін.
«Мінез» дегеніміз - жеке адамның өзiне тəн қылық əрекетiнде, тiл қатынасында тұрақты қалыптасатын дара ерекшелiктерiнiң жиынтығы. Әр адам қоршаған ортадағы тітіркендіргіштерге әр түрлі жауап береді, мысалға, бір қолайсыздыққа кейбір адамдар күйіп – пысып, шыж – быж болып жатса, енді кейбіреулері – тыныштық сақтап, еш әбіржімейді. Міне, осы сыртқа ортамен байланысу үшін жасалатын қатынастардың жиыны «мінез» деп аталады.
Менің ойымша, адамның қоғамда әртүрлі қарым - қатынасына байланысты әр түрлі ортада адамның мінез - құлқы сол ортаға сай өзгеріп отырады, мысалға алар болсақ, адам жұмыста бір жағынан белгілі болса, үйде ол мүлдем басқа, жолдастарының ортасында өзін басқаша сезінеді дегендей. Дегенмен, әрине, толықтай өзгеріп кетеді деп айта алмаймыз, себебі туа біткен темпераментке байланысты өзімізді ортада белгілі бір жағынан көрсетеміз. «Бес саусақ бірдей емес» дегендей, мінез - құлқы да бірдей адамдар жоқ ойлаймын. Сонымен қатар, ер жету барысында адамның мінезі жасына сай өзгеріп отырады.
Менің ойымша, қандай мінез болмасын, адам өзін сабырлы ұстауы керек. Себебі, адам мінезімен көрікті.
1 тұсау кесу - қазақта бурыннан келе жатқан салт-дәстүр. Бұл рәсімды бала кішкентай кезінде, яғни, енді жүріп бастаған кезде орындайды. Және ең қызығы баланың жүретін жеріне ақ жол төсеп, аяқ жағына домбыра, ақша, кітап ,машинанын кілті Т. Б қойған, бала қайсысын тандаса , баланың болшагы соған қатысты болады деген болжамда болған.
2-кыз ұзату. Бұл салт-дәстүр әдетте қыз жат журттыкка аттанганда орындалған,ягни,күйеуінің үйіне біржолата кеткенде. Ерекшелігі,ақ жол салынып, соңына күйеу баланы қойып қойған. Кыздын басына сәукеле кигызып, жақын туыскандарымен қоштасып, ЖІГІТ қызды күтіп алып, көтеріп үйіне алып кеткен. Сәукеле-жалпы қайтыс болған жандарға кигызыледы, яғни, қыз үйінде өлген болып есептеледі.
3-бесыкке бөлеу. Бұл рәсім де қазақтардың ата-бабадан келе жатқан салт - дәстүрі. Оны әдетте жана нәресте Туылғанда кішкене тосегыне бөлеген,жаткызган. Ол баланың тік өсуіне де әсер еткен.
4-бата беру. Бұны әдетте үйдегі жолы үлкен ата, уйынын үлкен ұлы орындаган. Дастарқан жайылғанда,тамақ жемей түрып сосын тамақ жеп болған соң немесе алыс жолға шыққанда орындалады. Батада жақсылықтар айтылып, періштенің кулагына шалынсын деген ниетпен орындалады. Батаны Атасы болмай қалған жағдайда әкесі орындайды немесе әкесі мен атасы жоқ болса үйдің үлкен баласы орындайды,тіпті, үлкен баласы болмай қалган жағдайда одан кіші інісі орындауға тура келеді.
5-салем салу. Бұл келіңдерде орындалады. Яғни (амандасудын, құрмет былдырудын белгісі) бұны әрбір келін тан атқанда анасымен әкесін көргенде орындайды. Бұл дәстүр әр онырде басқаша болуы мүмкін.
Мінез туралы.
«Мінез» дегеніміз - жеке адамның өзiне тəн қылық əрекетiнде, тiл қатынасында тұрақты қалыптасатын дара ерекшелiктерiнiң жиынтығы. Әр адам қоршаған ортадағы тітіркендіргіштерге әр түрлі жауап береді, мысалға, бір қолайсыздыққа кейбір адамдар күйіп – пысып, шыж – быж болып жатса, енді кейбіреулері – тыныштық сақтап, еш әбіржімейді. Міне, осы сыртқа ортамен байланысу үшін жасалатын қатынастардың жиыны «мінез» деп аталады.
Менің ойымша, адамның қоғамда әртүрлі қарым - қатынасына байланысты әр түрлі ортада адамның мінез - құлқы сол ортаға сай өзгеріп отырады, мысалға алар болсақ, адам жұмыста бір жағынан белгілі болса, үйде ол мүлдем басқа, жолдастарының ортасында өзін басқаша сезінеді дегендей. Дегенмен, әрине, толықтай өзгеріп кетеді деп айта алмаймыз, себебі туа біткен темпераментке байланысты өзімізді ортада белгілі бір жағынан көрсетеміз. «Бес саусақ бірдей емес» дегендей, мінез - құлқы да бірдей адамдар жоқ ойлаймын. Сонымен қатар, ер жету барысында адамның мінезі жасына сай өзгеріп отырады.
Менің ойымша, қандай мінез болмасын, адам өзін сабырлы ұстауы керек. Себебі, адам мінезімен көрікті.